علل و ابعاد اهمیت بازگشایی گذرگاه قائم- بوکمال

 
اهمیت گذرگاه ابوکمال
گذرگاه استراتژیک ابوکمال ۴۵۰ کیلومتر با دمشق و ۳۴۰ کیلومتر با بغداد فاصله دارد. دو شهر القائم در استان الانبار عراق و دیرالزور سوریه را از راه زمینی به هم متصل می‌کند. این دو شهر نزدیک‌ترین شهرها به مرز دو کشور در جنوب شرق سوریه و شمال غرب عراق هستند. اهمیت این گذرگاه تا آنجا بود که از همان ابتدای بحران سوریه و عراق، داعش که نیروی نیابتی جبهه غربی-عربی بود، دو شهر القائم و دیرالزور را تصرف کرد و به تبع آن بر این گذرگاه  مسلط شد.

عراق و سوریه در طول مرز مشترک ۶۰۰ کیلومتری از طریق سه گذرگاه مهم به هم متصل می‌شوند؛ گذرگاه «الیعربه- ربیعه» که استان الحسکه سوریه را به شهرستان الرابعه عراق متصل میکند از سال ۲۰۱۳ عملا بسته شد و اکنون نیز نیروهای آمریکا و انگلیس با  شبه‌نظامیان کُرد موسوم به نیروهای دموکراتیک سوریه(قسد) آنرا اشغال کرده اند.

 گذرگاه دوم الولید التنف است که  در منطقه الرطبه استان الانبار ، در نزدیکی غربی ترین نقطه عراق و شمالی ترین نقطه اردن ، در منطقه بیابانی کویری واقع شده است . این نقطه مرزی اصلی در بزرگراه دمشق - بغداد است. پاسگاه مرزی  التنف زیر مجموعه استان الحمص سوریه اداره میشود. این گذرگاه چندین بار بین گروههای مختلف دست به دست شده است. آمریکا و انگلیس می‌کوشند با ایجاد اختلاف بین اعراب سنی و سایر گروههای عراقی و سوری کنترل این گذرگاه را به دست گیرند در این راستا با سازماندهی برخی افراد جدا شده از ارتش سوریه گروهی تحت عنوان ارتش کماندویی انقلابی(RSA) تشکیل داده و بیشتر از طریق این گروه به این گذرگاه حمله می‌کنند.

اما گذرگاه بوکمال- القائم از پنج جهت امنیتی ،سیاسی،ژیوپلتیک،اقتصادی و فرهنگی برای سوریه و عراق اهمیت دارد. اوج گیری داعش با اشغال این گذرگاه و شکست قطعی آن با فتح مجدد این گذرگاه استراتژیک میسر شد. اما آنچه اهمیت گذرگاه ابوکمال را دوچندان میکند، اتصال نیروهای زمینی محور مقاومت و گرفتن ابتکار عمل از تروریستهای مورد حمایت آمریکا و رژیم صهیونیستی است که اکنون به طور پراکنده و محدودعلیه دو کشور سوریه و عراق عملیاتهای تروریستی انجام می‌دهند.

با بازگشایی این گذرگاه یک گام بسیار مهم برای بازگشت شرایط به قبل از ظهور داعش و عادی شدن تردد روزمره بین عراق،سوریه و ایران صورت میگیرد. از بعد اقتصادی ترانزیت کالا و خدمات از مرز زمینی به تا بیش از ۳۰ درصد بین دو کشور افزایش می یابد. بنابراین بازگشایی این گذرگاه در حقیقت باز شدن راه تنفس سوریه و شکستن محاصره اقتصادی این کشور توسط آمریکا و برخی کشورهای غربی است.
 
تلاشها برای بازگشایی
مقدمات بازگشایی گذرگاه ابوکمال از  مهر ماه سال گذشته پس از دیدار ابراهیم الجعفری و ولید معلم وزرای خارجه دو کشور شروع شد. با بازگشایی آن  بخشی از نیازهای سوختی و ارزی سوریه تامین شود. این  در تناقض با سیاستی است که طی چند سال اخیر آمریکا در امتداد منافع اسرائیل علیه سوریه انجام می‌دهد. پیش از این «جویل ریبورن » فرستاده ویژه آمریکا در سوریه در گفتگویی در استانبول گفت: کشورش با تحریم های اقتصادی به دنبال خشکاندن درآمدهای دولت سوریه و متحدان این کشور است. همچنین برخی از پروازهایی که پهپادهای آمریکایی و اسرائیلی علیه مواضع حشد الشعبی و نیروهای مقاومت انجام داده اند از شرق فرات بوده که با بازگشایی گذرگاه ابوکمال و تقویت اتصال زمینی نیروهای مقاومت، دست اسرائیل و آمریکا برای چنین عملیاتهایی بسته می‌شود.
 
مانع تراشی‌های مأیوسانه
آمریکا و رژیم صهیونیستی با تقویت چند جبهه می‌کوشند مانع بازگشایی گذرگاه ابوکمال-القائم شده یا در روند آن اختلال ایجاد کنند. برخی از این  اقدامات شامل حملات هوایی است. هواپیماهای آمریکایی در دو سوی فرات از پایگاه التنف تا پایگاه حقل العمر در ریف دیرالزور حضور دارند و از طریق این پایگاهها حملات هوایی و موشکی انجام می‌دهند.اواخر شهریور خبرگزاری سانای سوریه از دیدار سفرای دو کشور سوریه و عراق در بغداد برای بازگشایی گذرگاه ابوکمال خبرداد. همزمان با این دیدارها جنگنده های  رژیم صهیونیستی یکی از پایگاهای ارتش سوریه را که هنوز استفاده نشده بود مورد حمله قرار داد. حملات روز گذشته آمریکا و رژیم صهیونیستی برخی مواضع نظامی در ابوکمال را برای ممانعت از بازگشایی گذرگاه هدف قرار گرفتند .ارتش سوریه که آمادگی چنین حملاتی را داشت توانست اکثر موشکها را رهگیری کند. جبهه دومی که آمریکا و اسرائیل میکوشند آنرا علیه بازگشایی گذرگاه ابوکمال تقویت کنند یک جبهه زمینی متشکل از گروه موسوم به ارتش تکاوری بی یا همان گروهک مغاویر الثوره است که گذرگاه التنف را اشغال کرده اند.

این گروه با کمک آمریکا از اردیبهشت امسال شروع به جذب برخی جوانان و آموزش فشرده نظامی به آنها در «اردوگاه الرکبان» برای تقویت یک جبهه نظامی زمینی علیه شهرهای ابوکمال و المیادین نموده است. نکته مهمی که نباید از نظر دور داشت اراده سیاسی جدی عراق و سوریه برای بازگشایی گذرگاه های مرزی است که حق مشروع دو کشور است، بنابراین اقدامات ایذایی آمریکا و اسرائیل نمیتواند مانعی بر سر راه این الزام ژئوپلتیک باشد. مساله دیگری که معادلات را بر هم میزند تجریه نیروهای مقاومت به عنوان مجرب ترین نیرو در برخوردهای زمینی و تن به تن با گروههای تروریستی مختلف مورد حمایت آمریکا و محور عربی- صهیونیسیتی طی بحران سوریه و عراق از سال 2011 تا کنون است. همین نیروها توانستند سال 2017 شهر ابوکمال را به عنوان یک مقدمه مهم در بازگشایی گذرگاه مرزی شکست دهند. این نیروهای دست برتر را در نبردهای زمینی با گروههای نیابتی دارند و از لحاظ روانی و معنوی نیز در حال حاضر در شرایط بهتری نسبت به  گروهای نیابتی مورد حمایت آمریکا و رژیم صهونیستی هستند که تاریخ مصرف آنها رو به اتمام است.