تحول در جنگ و چهارچوب‌های جدید مذاکرات یمن

 
شرایط جدید مذاکره
آنچه تاکنون در مورد موضوعات گفتگو و هدف مذاکرات در تلاش های بین المللی برای باز کردن باب گفتگو و آوردن طرفین جنگ بر پای میز مذاکره تعیین کننده بوده است عمدتاً چهارچوب هایی خارج از طرح‌ها و ایده‌های اصلی طرف یمنی و صرفاً بر مبنای در نظر گرفتن منافع اصلی متجاوزین سعودی و اماراتی قرار داشته است چنانکه این ادعا را می توان در جریان مذاکرات استکهلم سوئد مشاهده کرد که موضوع مذاکره نه پایان دادن کامل به جنگ و تجاوز و کشتار و محاصره، بلکه بحث بر سر توقف حملات به بندر الحدیده پس ازناکامی چندباره متجاوزین در فتح این بندر مهم و استراتژیک و بروز بحران انسانی در صورت تداوم محاصره بود. در این مذاکرات پذیرش مذاکره از سوی متجاوزین با اکراه، کارشکنی ها فراوان در اجرای نتایج مذاکرات و تداوم حملات هوایی و زمینی در سایر نقاط یمن بود.

با این حال اکنون این معادلات به طور کلی زیر سوال رفته است. اولاً جبهه متحد متجاوزین در نتیجه اختلافات گسترده و عمیق از هم متلاشی شده و از آن نامی تنها باقی نمانده است. اماراتی ها آرایش نیروهای خود را برای عقب نشینی کامل از یمن در جنوب متمرکز کرده و با حمایت از جدایی طلبان اندک اعتبار دولت مستعفی منصور هادی را ساقط کرده اند. عربستانی ها نیز در این شرایط که خود را در مقابل نیروهای جنگجو و زبده حوثی ها تنها می بینند متزلزل و سردرگم شده اند و هر روز در بخشی از جبهه های جنگ متحمل شکست شده و عقب نشینی میکنند. از طرف دیگر حملات هوایی انصارالله به مراکز اقتصادی و نظامی عربستان و ناتوانی این کشور در دفع این حملات، از جمله حمله بزرگ به تاسیسات آرمکو که شریان حیاتی اقتصاد عربستان را هدف قرار داد، موجب استیصال سعودی ها از نحوه پیشبرد جنگ در آینده شده است.

لذا طبیعتاً در این شرایط دیگر نمی توان از دریچه معادلات گذشته به مذاکرات سیاسی و چهارچوب های آن نگاه کرد چرا که معادلات میز مذاکره نخست از تحولات میدان جنگ صادر می شود و نه توافق طرفین و یا دستورالعمل های خارجی.
 
چهارچوب‌های مذاکره در وضعیت جدید
پایان یافتن کامل و غیرمشروط تجاوز و عق نشینی کامل عربستان و امارات از مواضع تصرف کرده خود در خاک یمن به منظور حفظ تمامیت ارضی کشور و همچنین پایان دادن به محاصره یمن مهمترین اصولی است که همواره و بویژه طی مدت اخیر از سوی رهبران انصارالله به عنوان خطوط اصلی مذاکره مورد تأکید قرار گرفته است. روز گذشته مهدی المشاط رئیس شورای عالی سیاسی یمن در دیدار و گفتگو با گریفیتس گفت: «برای تحقق صلح در یمن، طرح‌های زیادی را ارائه کرده‌ایم که آخرین مورد آن، توقف مشروط حملات یمن به عربستان در ازای لغو محاصره و توقف حملات سعودی به یمن بود». همچنین رهبر انصارالله نیز در دیدار با نماینده سازمان ملل گفت که ائتلاف سعودی باید از ابتکار عمل دولت نجات ملی یمن استقبال کرده و به حملات خود علیه این کشور پایان دهد.

در واقع تجربه مذاکرات سوئد و نقض عهدهای مکرر عربستان به یمنی ها اثبات کرده است که توافقات جزئی و بخشی در مورد آتش بس هرکز از سوی سعودی ها مورد احترام قرار نخواهد گرفت و چاره کار در قطع کامل حضور متجاوزانه این کشور در یمن است. در این راستا المشاط در گفتگو با گریفیتس گفت که یمن گام‌های عملی بسیاری را ارائه کرد که این مساله جدیت این کشور برای رسیدن به راه‌حل‌های مسالمت آمیز همزمان با آغاز بیش از 90 درصد از تعهدات توافقات استکهلم را مربوط به الحدیده را نشان می‌دهد، این در حالی است که طرف دیگر در اجرای تعهداتش، هیچ گامی برنداشته است.
 
از طرف دیگر ضرورت حفظ تمامیت ارضی یمن و جلوگیری از تجزیه آن نیز یکی از مواردی بوده که همواره از سوی رهبران صنعا مورد تأکید قرار داشته است. رهبر انصارالله 19 شهریور اعلام کرده بود که ما تمام تلاشها برای تجزیه و تفرقه (در یمن) را محکوم می‌کنیم و علیه آن می‌ایستیم.

این چهاچوب بندی اما موانعی نیز در پیش رو دارد از جمله اینکه امارات و نیروهای جنوبی وابسته به این کشور به شدت در پی تجزیه یمن هستند و همچنین شاید در ادامه سعودی ها و آمریکا نیز این طرح را در پیش گیرند.

همچنین سعودی ها اراده لازم را برای توقف حملات به صورت کامل در آینده نزدیک از خود نشان نداده اند و تنها در مورد آتش بس جزئی سخن گفته اند. در این شرایط امید به شروع مذاکرات جامع دور از واقعیت است و این سفر می تواند برای شنیدن سخنان طرفین و تلاش برای تداوم آتش بس صورت گرفته باشد.