گام‌های آرام آمریکا در مسیر حصارکشی به دور روسیه / تحلیل

 
منافع آمریکا در قفقاز جنوبی
پس از فروپاشی شوروی، قفقاز جنوبی(گرجستان، آذربایجان و ارمنستان) به دلایل سیاسی و ژئوپلتیک از جمله دسترسی این منطقه به دریای سیاه ، دریای خزر و همسایگی روسیه در سیاست خارجی آمریکا اهمیت پیدا کرد. با توجه به اینکه سیاست خارجی این کشورها شکاف بیشتری با روسیه نسبت به سایر کشورهای «خارج نزدیک »دارد، آمریکا تلاش میکند در تغییرات سیاسی داخلی و چرخش قدرت این کشورها تاثیر گذار باشد مانند نقش بنیاد«سوروس» در حمایت مالی از  انقلاب گل رز در گرجستان  د رسال 2003.
آمریکا در طول 25 سال گذشته خود را متعهد به حمایت از استقلال داخلی کشورهای قفقاز جنوبی نموده و به این  کشورها وعده حمایت ازهمکاری آنها با نهادهای یورو آتلانتیکی را داده است. در مقابل نیز انتظار دارد این کشورها به عنوان پشتیبان ناتو عمل کنند. آذرباییجان همکاری نزدیکی با ناتو دارد. اما ارمنستان تنها متحد نظامی روسیه در منطقه قفقاز جنوبی محسوب می شود و روسیه در این کشور پایگاه نظامی دارد. از طرفی ارمنستان با جمهوری آذربایجان اختلافات ژئوپلتیکی و تاریخی عمیقی دارد که بر روابط دو کشور تاثیر گذاشته و نگرانی های امنیتی برای ارمنستان ایجاد نموده است. ایروان به نوعی خود را در همسایگی ترکیه و جمهوری آذربایجان در یک تهدید امینتی منزوی می‌بیند، و نیازمند تضمین های معتبر امنیتی از یک کشور ثالث است. بنابراین آمریکا میکوشد با ایجاد یک همگرایی بین کشورهای قفقاز جنوبی و دادن تضمینات امنیتی به تدریج آنها را به حوزه نفوذ خود تبدیل کند.

علاوه بر مسائل ژئوپتیک ،منطقه قفقاز جنوبی در تامین، انتقال و تنوع انرژی اوراسیا نقش مهمی دارد. از طرف دیگر آمریکا نگران انتقال  شبه نظامیان قفقاز جنوبی به مناطقی است که پایگاه‌ها و منافع آمریکا را به خطر اندازند.
 
همکاری های آمریکا و گرجستان
کشورهای گرجستان و آذربایجان گزینه های مطلوب آمریکا برای پیوستن به ناتو هستند. مایک پمئو وزیر خارجه آمریکا در دیداری که خردادماه با «ماموکا بختادزه» نخست وزیر گرجستان در واشنگتن دی  سی گفت:« : شما همچنان به حمایت از ایالات متحده  آمریکا برای تبدیل شدن به عضو ناتو نیاز خواهید داشت.» مقامات تفلیس از سال 1994برای پیوستن به ناتو ابراز علاقه مندی کردند .اما روسیه به شدت به این مساله واکنش نشان می‌دهد. در سال 2008 روسیه با حمله به اوستیای جنوبی نشان داد که از خطوط قرمز خود کوتاه نمی آید. روسیه به دنبال ایجاد یک منطقه نفوذ مطمئن در اوستیا و آبخازیا برای مهار گرجستان و ایجاد سپرامنیتی  در برابر نفوذ نظامی آمریکاست. از این زمان به بعد گرجستان سعی نمود در روابط با آمریکا و روسیه احتیاط بیشتری به خرج دهد. در همین راستا «زورابیشویلی» رئیس جمهور گرجستان در یک مصاحبه رسانه ای درماه می گفت:« گرجستان باید روابط خود با آمریکا را تقویت کند، البته در این زمینه نباید دست به اقداماتی بزند که برای سایر کشورها، از جمله روسیه، تحریک آمیز باشد .» او در این مصاحبه تاکید کرد:« گرجستان  وآمریکا به دلیل حساسیت سایر کشورها تمایلی به ایجاد پایگاه آمریکا در گرجستان ندارند». با این حال گرجستان تلاش میکند به نوعی از حضور نظامی و امنیتی آمریکا در این کشور برای ایجاد موازنه در برابر مسکو استفاده کند.

آمریکا و گرجستان در سال 2009 سندی در زمینه ایجاد مشارکت راهبردی امضاء کردند. پس از آن  گرجستان  درسال 2015 موافقت کرد پابگاه نظامی«کرتسانیسی» در نزدیکی تفلیس، به عنوان  مرکز مشترک آموزش نظامی و ارزیابی گرجستان-ناتو تاسیس شود. این همکاری ها ادامه پیدا کرد و در سال 2016 در گرجستان «مدرسه احیای نهادین دفاع» تاسیس شد . در سال 2018 نیز آمریکا در پایگاه نظامی «وازیانی» گرجستان مرکزی برای آمادگی رزمی و آموزش نیروهای مسلح گرجستان ایجادکرد. در آوریل سال جاری نیز وزارت دفاع گرجستان به آمریکا و سایر کشورهای عضو ناتو پیشنهاد کرد تا در خاک این کشور زیرساختارهای نظامی برای انجام مانورهای نظامی مشترک بوجود آورند.

ترامپ با توجه به تهدید خواندن روسیه ، سیاست تهاجمی‌تری در قفقاز جنوبی دنبال می‌کند و همان ابتدای ریاست جمهوری معاون خود مایک پنس را برای رایزنی های امنیتی به گرجستان فرستاد. در لایحۀ بودجه 2019 ایالت متحده آمریکا کمکی بیش ١٢٧ میلیون دلار، برای پشتیبانی از گرجستان پیش بینی شد. این کمک نسبت به سال قبل 22 میلیون دلار افزایش یافته است. طبق گزارش وزارت خارجه آمریکا ٢٧۵ میلیون دلار برای توسعه قابلیت های اجرای قانون و امنیت، نزدیک شدن به اتحادیه اروپا و ناتو و مقاومت در برابر فشار سیاسی و اقتصادی از سوی روسیه برای کشورهای اروپای شرقی و اوراسیا در نظر گرفته شده است. همچنین آمریکا در سال 2019 اعلام نمود کشورهایی که استقلال دو منطقه اشغالی گرجستان، آبخازیا و اوستیای جنوبی(تشینوالی)را به رسمیت بشناسند یا با آنها روابط دیپلماتیک برقرار کنند از حمایتهای مالی آمریکا محروم میشوند.

گرجستان و آمریکا در سال 2016 میلادی تفاهمنامه همکاری در عرصه های نظامی و امنیتی را امضا کردند .آمریکا قرار است که تا سال 2020، 9گردان از ارتش گرجستان را آموزش نظامی دهد. از زمان روی کار آمدن ترامپ مسلسلM-240  ساخت آمریکا جایگزین سلاح‌های «کلاشینکوف» روسیه در ارتش گرجستان شده است. گرجستان موشکهای  ضد خودروهای زره پوش و وضد تانک «جاولین » را از آمریکا در دوره ترامپ دریافت کرده و قرار است در  آینده نزدیک نیز نیروی هوایی گرجستان مجهز به  موشک های جدید«استینگر» آمریکایی شود.

اگر چه گرجستان سعی نموده با احتیاط عمل نموده و روسیه را تحریک نکند، اما آمریکا به دنبال مهار هرچه سریعتر روسیه و جلوگیری از گسترش نفوذ روسیه در  قفقاز جنوبی است و ابایی ندارد این سیاستها برای روسیه آشکار شوند تا روسیه را وارد یک مسابقه تسلیحاتی فرسایشی کند. این مساله هم باعث تحریک بیشتر روسیه در سال 2019 شده است هم به  تشدید تشنجات سیاسی در داخل گرجستان بین دو حزب « اتحاد میهن پرستان »که مخالف « زورابیشویلی» رئیس جمهور گرجستان و حزب« جنبش ملی واحد » طرفدار رئیس جمهور منجرشده است .