طرحی که ترامپ معتقد است بهترین، عملیاتی ترین و عینی‌ترین طرح برای صلح فلسطین و اسرائیل است؛ چرا که طرح‌های قبلی خیالی بوده اند. او مدعی بود که این طرح منافع اسرائیل و فلسطین را همزمان تأمین خواهد کرد.

اما عدم مشارکت «محمود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در مراسم رونمایی از طرح و موضع گیری های او در خصوص عدم پذیرش معامله قرن از یک سو و رضایت تمام و کمال نتانیاهو از طرح ترامپ و کف زدن‌های مرتب و خوشحالی زائد الوصف او از سوی دیگر نشان از عدم رعایت عدالتی است که ترامپ مدعی رعایت آن در این طرح بود.

خبرنگار مهر در گفتگو با پروفسور «نادر انتصار» رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلابامای آمریکا به بررسی ابعاد مختلف این طرح پرداخته که در ادامه می آید. انتصار از اساتید شناخته شده حوزه مطالعات خاورمیانه در سطح بین المللی است. کتاب «سیاست کردها در خاورمیانه» وی از مهمترین منابع مطالعات کردی در سطح جهانی است.

* ترامپ و نتانیاهو در حالی معامله قرن را رونمایی کردند که ترامپ در حال استیضاح در سنا است و نتانیاهو هم به عنوان اولین نخست وزیر اسرائیل ۳ کیفرخواست در خصوص اتهامات علیه وی دریافت کرده بود. با توجه به این موضوع زمانبندی این رونمایی ارتباطی با این مسئل داشت؟
آنچه که ترامپ رونمایی کرد بیشتر شبیه «راهزنی قرن» است تا «معامله قرن». شکی نیست که زمانبندی رونمایی این طرح ارتباط با مشکلات قانونی داشت که نتانیاهو با آن روبرو شده است و از این طریق ترامپ خواسته که شاید به کمک نتانیاهو بیاید و همچنین به دوباره انتخاب شدن او به نخست وزیری اسرائیل کمکی کرده باشد

* معامله قرن بدون مشورت طرف فلسطینی طراحی شده است و مورد پذیرش طرف فلسطینی حتی تشکیلات خودگردان نیز قرار نگرفت و از سوی آن رد شد. با توجه به این موضوع این طرح تا چه اندازه می تواند عملیاتی شود؟
به نظر من این طرح برای عملی شدن با مشکلات زیادی روبرو است و بدون پذیرش آن از طرف فلسطینی با شکست مواجه خواهد شد مگر اینکه تشکیلات خودگردان فلسطین با زور و یا از طریق رشوه تن به وطن فروشی بدهد.

* با توجه به موضع گیری های قبلی کشورهای عربی از جمله عربستان، امارات، بحرین، عمان و مصر در خصوص معامله قرن به نظر می رسد ترامپ از آنها به عنوان فشاری علیه «محود عباس» رئیس تشکیلات خودگردان برای پذیرش معامله قرن بهره خواهد برد. از سوی دیگر ترامپ کمک ۵۰ میلیارد دلاری به کشور فلسطینی را هم مشروط به عملکرد رهبران آنها کرده است. به نظر شما مواضع کشورهای عربی به این طرح چه خواهد بود؟
کشورهای عربی، بخصوص آنهایی که نامشان را ذکر کردید مدتها است که آرمان فلسطین را از ذهن خود بیرون کرده اند و فلسطین را از محاسبات سیاسی خود حذف کرده اند. ترامپ و نتانیاهو روی رهبران این کشورها و سر سپردگی آنها خیلی حساب کرده اند و می دانند که آنها ممکن است چند شعار توخالی بدهند ولی در عمل محور غربی-عبری-عربی قادر به مجبور کردن محمود عباس به پذیرش طرح ترامپ خواهد شد.

* ترامپ در رونمایی از معامله قرن اعلام کرد طرح او مبتنی بر تشکیل دو کشور فلسطین و اسرائیل است. به طور مشخص اعلام کرد قدس پایتخت یکپارچه و تقسیم ناپذیر اسرائیل خواهد بود. اما بلافاصله گفت پایتخت فلسطین نیز قدس شرقی است و سفارتخانه در آن تاسیس می کند. این ابهام را چگونه می شود توضیح داد؟
این هم نوعی از حرفهای دروغ و مردم پسند است که ترامپ به آنها عادت کرده است و برایش ضد و نقیض گفتن اهمیت ندارد. اگر تمام قدس باید یکپارچه و تقسیم ناپذیر به عنوان پایتخت اسرائیل باقی بماند چگونه ممکن است قدس شرقی به عنوان پایتخت کشور مستقل فلسطین بشود؟

* به نظر می رسد در معامعه قرن نقش اردن کم رنگ شده و این کشور در تحولات آتی فلسطین نقشی نخواهد داشت ضمن اینکه بخشی از دره رود اردن نیز در حاکمیت اسرائیل قرار خواهد گرفت و نقش نظارتی اردن بر اماکن مقدس قدس احتمالاً پایان خواهد یافت. چرا اردن از معادلات فلسطین از سوی امریکا حذف شده است؟
البته ما اکنون دقیقاً نمیدانیم که نگرش اردن در این بازی سیاسی ترامپ و نتانیاهو چه خواهد بود ولی آنچه که تا کنون اعلام شده نقش اردن را کم رنگ کرده است. ترامپ روی عربستان و سایر شیوخ عرب خلیج فارس بیشتر از اردن حساب می کند و بعید نیست که عربستان نقش نظارتی بر اماکن مقدس قدس را از اردن بگیرد با توجه به اینکه رهبران عربستان مدتها است که برنامه ای در این مورد در فکر داشته اند.

* معامله قرن به معنای پایان راهکار دو دولتی سازمان ملل و طرح صلح عربستان موسوم به طرح ملک عبدالله است و در عمل پایتختی قدس شرقی و مرزهای ۱۹۶۷ را نادیده می گیرد. چرا کشورهای عربی به چنین طرحی رضایت دادند؟
هم راهکار دو دولتی سازمان ملل و هم طرح صلح عربستان موسوم به طرح ملک عبدالله مدتها است که در عمل مرده اند. در حقیقت ایجاد محور عبری-عربی این دو طرح را از میدان خارج کرد. برای کشورهائی مانند عربستان یا امارات مردم فلسطین اهمیت خود را از دست داده اند. برای این کشورها رابطه با آمریکا و اسرائیل مهمتر از آرمان فلسطین است و آنها این گرایش را در عمل در چند سال اخیر به طور روشن ثابت کرده اند.