نقش‌آفرینی تاریخی رژیم صهیونیستی در تحولات سودان؛ اهداف و نتایج

در بیانیه دفتر نتانیاهو افزوده شده: "برهان مایل است به کشور خود کمک کند تا با پایان دادن به انزوای سودان در مسیر توسعه قرار گیرد."

پس از آن وزارت امور خارجه آمریكا به نوبه خود اعلام كرد كه پومپئو نیز با عبدالفتاح برهان تلفنی گفتگو كرده و از " وی رهبری برای عادی سازی روابط با اسرائیل" تشكر کرده است.

پس از این بیانیه تل آویو، فیصل محمد صالح سخنگوی دولت سودان و وزیر فرهنگ و رسانه این کشور نسبت به چنین توافقی بدون دادن اطلاعات بیشتر اعلام بی خبری کرد. با این حال نشست انتبه نشان دهنده یک تغییر اساسی در روابط دو کشور است که تاکنون از نظر تئوریک در وضعیت تخاصم قرار داشته اند. در صورت عادی سازی کامل روابط میان خارطوم و تل آویو، سودان سومین کشور عربی خواهد بود که پس از مصر و اردن، رژیم صهیونیستی را به رسمیت می شناسد.
 
دخالت‌ تاریخی اسرائیل در تحولات سودان
همکاری با سودان جنوبی منفذ اصلی دخالت‌‌های تاریخی و خونین اسرائیل در اوضاع سودان است.

اگرچه استقلال سودان جنوبی کمتر از یک دهه قدمت دارد، اما وجود روابط نزدیک اسرائیل با جنوبی‌ها به دهه 1960 برمی گردد ، یعنی زمانی که موساد برای اولین بار از شورشیان سودان جنوبی که برای استقلال می جنگیدند پشتیبانی می کرد. موساد حتی بین سالهای 1969 و 1971 به نمایندگی از گروه شورشی سودان جنوبی ، موسوم به آنیا-نیا ، تبلیغات سیاسی در سطح جهانی انجام می داد .

درگیری بین مناطق شمالی و جنوبی سودان از اوایل سال 1955 ، یک سال قبل از استقلال سودان از مصر و انگلیس آغاز شد. در نتیجه این جنگ طولانی بیش از 2 میلیون نفر جان باختند و 4 میلیون نفر از آنها به عنوان پناهنده یا آواره از خانه خود آواره شدند.

دور دوم جنگ داخلی در سال 1983 و به دنبال تصمیم دولت نعیمری مبنی بر اجرای قانون شرع در جنوب آغاز شد. در پی شروع مجدد جنگ داخلی، جنبش آنیا-نیا نام خود را به جنبش آزادیبخش خلق سودان(SPLM) تغییر داد و اسرائیل به تقویت بازوی نظامی این گروه یعنی ارتش آزادسازی خلق سودان به رهبری جان گارنگ دو مبیور پرداخت.

در سال 2005 ، گارانگ رهبر SPLM هنگام بازگشت از اوگاندا در سقوط هلیکوپتر کشته شد. جانشین گارنگ ، سالوا مایاردیت ، به تقویت روابط با صهیونیست‌ها پرداخت. پس از استقلال سودان جنوبی در 9 ژوئیه سال 2011، اسرائیل در کمتر 24 ساعت استقلال سودان جنوبی را به رسمیت شناخت و متعاقب آن نخستین سفر رسمی دیپلماتیک رئیس جمهور خودخوانده جنوبی‌ها به سرزمین‌های اشغالی بود که مایاردیت سفارت سودان جنوبی را در بیت المقدس تاسیس کرد.
برای اسرائیل ، روابط با سودان جنوبی راهی برای فرار از انزوای بین المللی و همچنین مهار نفوذ ایران در شاخ آفریقا به شمار می‌رفت، به ویژه که سودان در گذشته مهمترین متحد تهران در این منطقه بود. همچنین سودان جنوبی همچنین به نفت و منابع طبیعی دیگری که ممکن است برای اسرائیل سودمند باشد، دسترسی دارد. از طرف دیگر جذب یهودیان اتیوپیایی در دهه 1980 از طریق سودان جنوبی انجام گرفته است و تل آویو برای جذب نیروی کار و جذب نیروی انسانی برای توجیح شهرک سازی های غیرقانونی درهای خود را به روی سودانی‌های جنوبی باز کرد. اعتقاد بر این است که تاکنون 7000 سودان جنوبی در اسرائیل زندگی می کنند. با وجود اختلاف نظر در اسرائیل در مورد حضور آنها ، بر اساس تصمیم دیوان عالی اسرائیل از 13 ژانویه 2011 این پناهندگان و پناهجویان می توانند به طور قانونی در اسرائیل کار کنند.

شروع مجدد جنگ داخلی در سودان در سال 2013 که میلیونها نفر را در معرض قحطی و نابودی قرار داد مجدداً دخالت های اسرائیل در معرض توجه قرار گرفت. در سال 2015 ، شورای امنیت سازمان ملل ممنوعیت فروش اسلحه را به طرف های جنگ تصویب کرد با این حال در ژوئیه 2015، گزارشهایی مبنی بر ارسال حداقل 140 میلیون دلار اسلحه اسرائیلی به سودان جنوبی منتشر شد.

در واقع طی دهه‌های گذشته صادرات اسلحه به کشورهای آفریقایی و حمایت از رژیم‌های سرکوبگر و جنبش‌های خشونت‌طلب و آشوبگر یک مؤلفه اساسی دیپلماسی اسرائیل در این قاره با هدف مقابله با گسترش توجهات و انتقادات بین المللی به مسئله سرکوب بی رحمانه فلسطینان بوده است. به طور مثال در دهه 1990 ، اسرائیل تحریم‌های بین المللی تسلیحاتی علیه نیروهای دولتی روآندا که به نسل‌کشی و جنایت جنگی متهم بودند را نقض کرد. این رژیم همچنین واحدهای نظامی رژیم های سرکوبگر در کامرون ، توگو و گینه استوایی آموزش می دهد.

سودان در طول حكومت عمر البشیر ، یكی از كشورهای عربی محسوب می‌شد كه اسرائیل را به مدت چندین دهه به دلیل اشغال فلسطین تحریم كرده بود.  بنابراین با شکلگیری بحران در این کشور طی سال گذشته میلادی، رژیم صهیونیستی برای تشدید بحران در این کشور یکی از بازیگران اصلی پشت پرده بود.

در دهه گذشته ، علاوه بر نقش پشت پرده صهیونیست‌ها در تحولات سودان همچنین گزارش هایی مبنی بر اقدامات نظامی مستقیم نظامی اسرائیل در سودان وجود دارد. به طور مثال روزنامه نیویورک تایمز آمریکا در سال 2009 از یک حمله هوایی صهیونیست‌ها در سودان خبر داد و رویترز نیز اعلام کرد که یک مورد در سال 2012 رخ داده است. همچنین در سال 2015 ، رسانه ها ادعا کردند که سودان یک هواپیمای بدون سرنشین اسرائیلی را ساقط کرده است.
 
محور عبری، عربی، غربی در تحولات سودان
با شکلگیری بحران اقتصادی و اعتراضات مردمی در سودان میان رژیم صهیونیستی و آمریکا به عنوان دشمنان حکومت عمرالبشیر از یکسو و کشورهای عربی عربستان و امارات که متحد حکومت او بودند شکلی از همکاری بوجود آمد تا در ضمن ایجاد زمینه برای برکناری عمرالبشیر اما همچنان شرایط حضور نظامیان در راس قدرت وجود داشته باشد و شاکله اصلی سیستم باقی بماند.

سودان یک کشور مهم است زیرا بخشی از اتحادیه عرب است و در مرکز رقابت ریاض - آنکارا قرار داشته است. ترکیه امیدوار بود که  بتواند در سودان سرمایه گذاری بیشتری کرده و جزیره ای را در آنجا اجاره کرد. بر این اساس عربستان سعودی و امارات که در سال 2017 روابط خود را با قطر که متحد ترکیه به عنوان محور اخوانی منطقه می باشد قطع کردند از تغییرات در خارطوم استقبال کردند. با این حال به دلیل نگرانی از توقف حمایت دولت جدید از حضور نظامیان سودانی در جنگ یمن به نظامیان در حفظ قدرت از طریق تسلط بر شورای حاکمیتی سودان کمک کردند.

گفتنی است شورای حاکمیتی سودان یک نهاد قانونگذاری متشکل از مقامات نظامی و غیرنظامی به سرپرستی ژنرال البرهان است که وظیفه نظارت بر انتقال قدرت به حکومت غیرنظامیان را بر عهده دارد.

در طرف دیگر آمریکا که در سال ۱۹۹۳ سودان را در فهرست کشور‌های حامی تروریسم قرار داد که در نتیجه آن سودان از دریافت کمک‌های مالی و وام از صندوق بین‌المللی و بانک جهانی محروم شده است برای همسو کردن دولت جدید خارطوم با سیاست‌های مطلوب خود همچنان اهرم تحریم‌ها را حفظ کرده است. در ماه دسامبر ، ایالات متحده سودان را از لیست سیاه نقض آزادی های مذهبی حذف کرد ، اما هنوز هم آن را به عنوان حامی دولتی تروریسم طبقه بندی می کند.

بر اساس منابع رژیم صهیونیستی یکی از خواسته های هیئت سودانی از اسرائیل گشودن درهای واشنگتن به روی آنها برای خارج کردن سودان از فهرست تروریسم از جانب آمریکا بوده است که نتانیاهو موضوع را با مایک پمپئو وزیر خارجه آمریکا در میان گذاشته است.

به باور صهیونیست‌ها یکی از مسیرهای اصلی انتقال سلاح برای مقاومت اسلامی فلسطین در نوار غزه از شمال آفریقا بوده و بخشی از این مسیر هم از سودان و لیبی می‌گذرد. از همین رو برای نزدیک شدن مقامات تل‌آویو و خارطوم می تواند روی انتقال سلاح به غزه تاثیرگذار باشد.

از طرف دیگر تل آویو به دنبال آن است که از طریق روابط با سودان به تأثیرگذاری بر تحولات لیبی بپردازد. تل آویو به دنبال ساقط کردن دولت طرابلس است؛ چرا که از این طریق توافق امضا شده بین ترکیه و دولت طرابلس که تهدید کننده توان اسرائیل در زمینه صادرات گاز است ملغی می شود