پوست خربزه ترامپ زیر پای اردوغان

انتقام از نزدیکی آنکارا به روسیه
اگرچه ترکیه و آمریکا متحد دیرین در سازمان پیمان آتلانتیک شمالی (ناتو) هستند، اما رفتارهای دوگانه رجب طیب اردوغان، رئیس جمهور ترکیه در برخورد با مسکو و واشنگتن در ماههای اخیر، سبب نارضایتی آمریکایی ها شده است. مقامات واشنگتن بارها مخالفت خود را با توافق ترکیه برای خرید سامانه های موشکی اس 400 از روسیه ابراز کرده اند و این مسئله را تهدیدی برای کشورهای عضو ناتو می دانستند اما ترکیه بدون توجه به هشدارهای غربیها، این سامانه ها را تحویل گرفت و تهدید کرد که در صورت عدم موافقت آمریکا با فروش جنگنده های پیشرفته اف 35، جنگنده های سوخو 35 از روسیه خریداری خواهد کرد. این تحرکات آنکارا با سیاستهای منطقه ای و جهانی واشنگتن در تضاد بود و به همین دلیل مقامات آمریکا مترصد فرصتی بودند تا بتوانند از اردوغان به خاطر سیاستهای خودسرانه اش انتقام بگیرند. به همین خاطر، اصرار ترکیه برای عملیات جدید در شمال سوریه که برای اردوغان جنبه حیثیتی داشت، به ترامپ این فرصت را فراهم کرد تا بتواند زهر خود را به آنکارا بریزد.

سیاست اردوغان در نزدیکی به روسیه و خرید سامانه های موشکی سبب دشمنی بسیاری از کشورهای عربی و اروپایی شده است که همین مسئله می تواند اتحاد بین المللی علیه تحرکات ترکیه در منطقه ایجاد کند. الآن ترکیه در حمله به سوریه، منزوی شده است و موج واکنشهای غربی و عربی به عملیات ترکیه علیه کردها گسترده بوده است و احتمال اقدامی جهانی علیه این کشور وجود دارد. کشورهای عربی که خود مقصر اصلی بحران سوریه بودند اینک دایه عزیزتر از مادر شده و نقض حاکمیت سوریه توسط ارتش ترکیه را محکوم می کنند و این مسئله می تواند وجهه آنکارا در جهان اسلام را مخدوش کند. بنابراین، ترامپ با همه این محاسبات، تلاش می کند با وارد کردن آنکارا به بحران جدید در سوریه، قدرت و توان نظامی این کشور را تضعیف کرده و هزینه های ترکیه را بالا ببرد. همچنین، اقدامات ضد حقوق بشری ترکیه علیه کردها سبب می شود تا رویای پیوستن ترکیه به اتحادیه اروپا برای همیشه از بین برود. چرا که رهبران اروپا مهمترین دلیل رد درخواست آنکارا برای عضویت در اتحادیه را سیاستهای سرکوب گرانه دولت اردوغان در برابر کردها اعلام کرده اند.

از طرفی، درگیر شدن در خاک سوریه، به اقتصاد ترکیه آسیب خواهد زد و این کشور را در زمانی که با مشکلات اقتصادی دست و پنجه نرم می کند، با چالش جدی مواجه می کند و این مسئله می تواند خوشایند مقامات کاخ سفید باشد. اینکه ترامپ در روزهای اخیر بارها تاکید کرده است در صورتی که نیروهای ترکیه از خطوط قرمز واشنگتن عبور کنند، اقتصاد ترکیه را نابود خواهد کرد بر این اساس انجام شده است و چه بسا ترامپ در روزهای آینده به بهانه تخطی ارتش ترکیه از توافقات انجام شده، تحریمهایی را علیه آنکارا اعمال کند.

همچنین پس از عملیات نظامی نیروهای ترکیه علیه کردها، مقامات کنگره آمریکا و کشورهای اروپایی به دنبال تحریم مقامات آنکارا برآمده اند و در صورت فشارهای اروپا و آمریکا به اقتصاد ترکیه، این کشور با بحران بزرگی روبرو خواهد شد و ادامه جنگ در خاک سوریه با اقتصاد در حال فروپاشی به مراتب سخت تر خواهد شد. چرا که خروج با شکست از باتلاق سوریه، وجهه و حیثیت آنکارا در مجامع بین المللی را خدشه دار خواهد کرد و ماندن در سوریه و ادامه جنگ هم علاوه بر اینکه واکنشهای جهانی و منطقه ای را علیه این کشور به همراه خواهد داشت، سبب می شود تا ترکیه هزینه های گزافی را برای این جنگ بپردازد.

ترامپ از زمان ورود به کاخ سفید بارها نشان داده است که سر بزنگاه، متحدانش را قربانی می کند و از حمایت آنها دست بر می دارد. همچنانکه در قبال عربستان سعودی و کردها در هفته های اخیر شاهد بودیم و در قبال ترکیه هم این مسئله صدق می کند و این بار نوبت آنکارا است تا قربانی سیاستهای رئیس جمهور آمریکا شود. ترامپ همیشه نشان داده که اجازه نمی دهد متحدانش در برابر او عرض اندام کنند و هر کسی که در برابر آمریکای ترامپ، علم مخالفت برافراشته باشد به شدت مجازت خواهد شد و از اینرو ترامپ می خواهد اردوغان را که در ماههای اخیر برای واشنگتن شاخ و شانه می کشید، تنبیه کند و به هیمن خاطر وارد کردن آنکارا به خاک سوریه، بهترین گزینه برای مجازات اردوغان بود. چرا که این اقدام از لحاظ داخلی و بین المللی هزینه های فراوانی را برای ترکیه در پی خواهد داشت.

آغاز جنگها در جهان همواره مشخص است ولی پایان آنها را به سختی می توان پیش بینی کرد. اکنون ترکیه هم وارد همان بیراهه ای شده که پیشتر ائتلاف عربستان سعودی در یمن رفته است. مقامات سعودی خیال می کردند که باتوجه به تجهیزات و نیروهایی که در اختیار دارند، می توانند در مدت چند هفته انصارالله را نابود کرده و یمن را اشغال کنند اما با گذشت 5 سال در باتلاق یمن گیر افتاده اند که نه راه برگشت دارند و نه راه پیش. ترکیه نیز اگرچه پیروزی های مقطعی را به دست آروده است اما در نهایت مجبور خواهد شد دست از پا درازتر خاک سوریه را ترک کند.

اختلاف در مثلث تهران، مسکو، آنکارا
ترامپ می داند که در نهایت ارتش سوریه مناطق اشغال شده را از دست نیروهای ترکیه آزاد خواهد کرد و بنابراین درصدد است تا ترکیه را به پیشروی های بیشتر در خاک سوریه تحریک کند و آنرا در مقابل دمشق قرار دهد و در صورت تقابل این دو کشور، روسیه ناچار خواهد بود که جانب متحد سابقش را بگیرد و این مسئله به بروز اختلاف بین آنکارا با محور مسکو و تهران منجر خواهد شد و در نهایت می تواند به ماه عسل کوتاه مدت آنها پایان دهد. هر چند روسیه و ایران با ترکیه در میدان سوریه همکاری هایی دارند اما دارای نقاط اختلاف فراوانی نیز در جغرافیای سوریه هستند که ادامه اتحاد و همکاری در سوریه را با مشکل مواجه می کند. چرا که ایران و روسیه نقض حاکمیت سوریه از سوی ترکیه را بر نمی تابند و در مرحله پایانی، همچون گذشته از دولت سوریه برای بیرون راندن نیروهای اشغالگر حمایت خواهند کرد. استراتژی دور کردن ترکیه از محور ایران و روسیه، در واقع ادامه همان سیاستی است که روسیه در سالهای اخیر در پیش گرفته است تا بتواند با نزدیک کردن آنکارا به خود، این کشور را از سازمان ناتو دور کند.

به رغم خروج کشورهای عربی و عربی از فهرست دشمنان دمشق در پی شکستهای گروههای تروریستی و پیروزی نیروهای مقاومت، اما ترکیه از بحران 9 سوریه درس عبرت نگرفته است و همچنان به بحران ‌آفرینی در این کشور ادامه می دهد. قدرتهای بزرگی مثل آمریکا و شوروی سابق به رغم برخورداری از قدرتمندترین ارتش ها و تسلیحات جهان اما نتوانستند در عراق و افغانستان موفقیتی کسب کنند و در نهایت با شکست مفتضاحانه، از این کشورها خارج شدند و ترکیه هم نمی تواند شمال سوریه را اشغال کرده و برای مدت زمان طولانی در آنجا بماند، زیرا مردم و ارتش سوریه به هیچ وجه حضور نیروهای اشغالگر در خاک خود را تحمل نخواهند کرد.

اردوغان با ورود به سوریه بزرگترین ماجراجویی و قمار زندگی سیاسی اش را انجام داده است و صرف هزینه های چند میلیاردی و دادن تلفان انسانی می تواند تبعات جبران ناپذیری برای آنکارا در پی داشته باشد. اردوغان که در سودای احیای امپراطوری نوعثمانی است، تصور می کند با اشغال بخشهایی از سوریه به عنوان قهرمانی ملی در ترکیه لقب خواهد گرفت و می تواند اختلافات داخلی در حزب خود را پایان دهد، اما همه این اقدامات نتیجه عکس خواهد داد. افزایش هزینه های ترکیه در جنگ بی نتیجه و تضعیف اقتصاد این کشور در پی تحریمهای احتمالی غرب، سبب می شود تا متحدان اردوغان در حزب عدالت و توسعه، به دوران قدرت او در ترکیه پایان دهند.

روح الله صالحی