دکتر رمضان عبدالله شلح، دبیر کل سابق جنبش جهاد اسلامی فلسطین که حدود دو سال درگیر یک بیماری بود، شب گذشته در بیمارستانی در بیروت دار فانی را وداع گفت. او دومین دبیرکل جنبش جهاد اسلامی فلسطین پس از شهید فتحی شقاقی بود و از سال ۱۹۹۵ تا ۲۰۱۸ به مدت ۲۳ سال در این جایگاه قرار داشت. این یادداشت، مروری کوتاه بر نقش وی در جنبش جهاد اسلامی فلسطین و مبارزه با رژیم صهیونیستی است.
رمضان عبدالله در اوایل دهه ۸۰ میلادی در مصر با شهید فتحی شقاقی آشنا شد و در سال ۱۹۷۸ به گروه «طلایهداران اسلامی» که فتحی شقاقی تأسیس کرده بود پیوست. او تعداد زیادی از دانشجویان فلسطینی در مصر را به این گروه ملحق کرد که مقدمه تشکیل جنبش جهاد اسلامی شدند. پس از آن او به تحصیل در انگلستان و آمریکا مشغول شد و در سال ۱۹۹۵ با هدف بازگشت به فلسطین به سوریه رفت و همراه با شهید فتحی شقاقی مشغول توسعه اقدامات جهادی در فلسطین شد. با ترور فتحی شقاقی در همین سال وی به عنوان دبیر کل جنیش جهاد اسلامی انتخاب شد و تا سال ۲۰۱۸ به مدت ۲۳ سال در این سمت قرار داشت. در ۲۸ سپتامبر ۲۰۱۸ (۶ مهر ۱۳۹۷) رمضان عبدالله شلح جای خود را به زیاد النخاله داد؛ دلیل این جابجایی بیماری رمضان عبدالله شلح و عدم هوشیاری وی پس از یک عمل قلب اعلام شد. البته شایعاتی در مورد مسموم کردن وی توسط رژیم صهیونیستی نیز وجود داشت.
رمضان عبدالله در اوایل دهه ۸۰ میلادی در مصر با شهید فتحی شقاقی آشنا شد و در سال ۱۹۷۸ به گروه «طلایهداران اسلامی» که فتحی شقاقی تأسیس کرده بود پیوست. او تعداد زیادی از دانشجویان فلسطینی در مصر را به این گروه ملحق کرد که مقدمه تشکیل جنبش جهاد اسلامی شدند
نقش برجسته جهاد اسلامی و دبیرکل آن رمضان عبدالله در مبارزه با رژیم صهیونیستی و مقابله با طرحهای این رژیم باعث شد تا رژیم صهیونیستی و حامیان غربی آن، وی را در فهرست سیاه قرار داده و تحریم کنند و حتی برای ترور یا دستگیری او پاداش تعیین کنند. در جریان انتفاضه دوم، رژیم صهیونیستی رمضان عبدالله را به عنوان یکی از عاملان عملیاتهای جهادی معرفی کرد و او را به عنوان یک شخصیت نظامی در کنار نقش سیاسیاش تحت تعقیب قرار داد. در سال ۲۰۰۳ دولت آمریکا او را به اتهام اقدامات تروریستی تحریم کرد و در سال ۲۰۰۷ در قالب برنامه موسوم «مبارزه برای عدالت» ۵ میلیون دلار برای ترور یا دستگیری او پاداش تعیین کرد. سال ۲۰۱۷ نیز پلیس فدرال آمریکا، رمضان عبدالله را در فهرست افراد تحت تعقیب قرار داد. علاوه بر این اتحادیه اروپا، انگلستان، ژاپن، کانادا، استرالیا و نیوزلند نیز وی را در فهرست تحریم قرار داده بودند.
از زمان تعیین رمضان عبدالله به سمت دبیرکل، جنبش جهاد اسلامی وارد مرحله ثبات سیاسی شد. او مقاومت، جهاد و مقابله نظامی با رژیم صهیونیستی را تداوم بخشید. ویژگی دوران دبیرکلی او پایداری بر روش فکری و سیاسی فتحی شقاقی و تأکید بر انجام عملیات نظامی، با وجود مشکلات و نابسامانیهای لجستیک بود.
در دوره دبیرکلی رمضان عبدالله، جنبش جهاد اسلامی به عنوان یکی از قدرتهای مقاومت مطرح شد و در جنگ ۲۰۱۴ این جنبش با هدف قرار دادن تل آویو با موشکهای دوربرد قدرتنمایی کرد. جنبش جهاد اسلامی تحت مدیریت رمضان عبدالله از ساختار تشکیلاتی منظم و اساسنامهای مشخص برخوردار شد و دستاوردهای زیادی در مقابله با رژیم صهیونیستی کسب نمود. حمایت از انتفاضه دوم که منجر به خروج رژیم صهیونیستی از غزه شد؛ زنده نگه داشتن مساله فلسطین، ایجاد مانع اساسی در برابر برنامه اصلی رژیم صهیونیستی که تسلط بر کل فلسطین بود؛ و تقویت هویت اسلامی و گفتمان مقاومت در متن جریانهای فلسطینی از جمله دستاوردهای جهاد اسلامی بوده است که رمضان عبدالله به عنوان دبیرکل این جنبش نقشی اساسی در ایفای آنها داشته است.
در دوره دبیرکلی رمضان عبدالله، جنبش جهاد اسلامی به عنوان یکی از قدرتهای مقاومت مطرح شد و در جنگ ۲۰۱۴ این جنبش با هدف قرار دادن تل آویو با موشکهای دوربرد قدرتنمایی کرد. جنبش جهاد اسلامی تحت مدیریت رمضان عبدالله از ساختار تشکیلاتی منظم و اساسنامهای مشخص برخوردار شد و دستاوردهای زیادی در مقابله با رژیم صهیونیستی کسب نمود
جهاد اسلامی در دوران رمضان عبدالله، بر خلاف حماس در زمینه خدمات اجتماعی فعالیت چندانی نداشته و در مشی مبارزاتی خود از سیاست تا آن اندازه که در مسیر آزادی فلسطین موثر بیفتد استفاده میکرد و از همین رو در عرصه نظامی بیشتر از عرصه سیاسی فعال بوده است. با این حال رمضان عبدالله در چند سال آخر دبیرکلی خود این جنبش را در جهت نقشآفرینی بیشتر در عرصه سیاسی حرکت داد. او در سال ۱۳۹۵ در همایشی که به مناسبت بیست و نهمین سالگرد تأسیس این جنبش و نیز سالگرد ترور شهید فتحی شقاقی برگزار شد، طرحی دهبندی برای عبور از وضعیت کنونی فلسطین مطرح نمود که میتوان آن را نخستین ورود جهاد اسلامی به عرصه سیاسی دانست. بندهای این طرح عبارت بود از:
- عبور از اسلو
پس گرفتن به رسمیت شناختن رژیم صهیونیستی از سوی ساف
اصلاح ساختار ساف
مرحله آزادیخواهی ملی
تدوین برنامه جدید یکپارچه
تقویت پایداری و موجودیت ملت فلسطین
یکپارچگی سرزمین و ملت فلسطین
همکاری با کشورهای عربی و اسلامی و پس گرفتن طرح سازش عربی
تحولات منطقه، فرصتی برای رها شدن از اراده آمریکا و رژیم صهیونیستی
آغاز گفتگوهای فراگیر ملی
با توجه به مواضع زیاد نخاله دبیرکل جدید جنبش و ارائه یک طرح پنجبندی توسط او برای اجرایی شدن گفتگوهای ملی و عبور از ساف، انتظار میرود این رویکرد رمضان عبدالله تقویت شود و فعالیت جهاد اسلامی در عرصه سیاسی فلسطین نیز افزایش یابد.
قطعاً فقدان رمضان عبدالله به عنوان یکی از پایههای مقاومت علیه رژیم صهیونیستی ضایعهای برای ملت فلسطین و مقاومت است؛ اما میراثی که او از جهاد و مقاومت برای فلسطین بر جای گذاشته است میراثی ماندگار و محکم است که اهداف و مقاصد وی را تحقق خواهد بخشید.