من معتقدم دکتر شلح در 24 سالی که دبیر کلی جنبش جهاد اسلامی را پس از دکتر فتحی شقاقی به عهده گرفت، اصول عملی مقاومت را پی ریزی کرد که هیچ یک از رهبران مقاومت قبلًا نتوانسته بود آن را پی ریزی کنند. چه بسیار نظریه پردازانی که از بوتۀ آزمایش سربلند بیرون نیامدند و چه بسیار رهبرانی که حرف های عامه پسند می زنند ولی طرز فکر و عملشان باعث دوری عامه از آنها می شود.

اصل اول پاکی سلاح مقاومت است، جنبش جهاد اسلامی در طول سال های مقاومت خود همیشه سلاحش را به سوی اشغالگر نشانه رفته است و هیچگاه آن را به سوی کس دیگری نشانه نگرفت. درباره پاک دستی دکتر شلح هم باید گفت که این مرد هیچگاه دستان خود را به جیره خواری یا دلالی یا مبارزۀ نیابتی نیالود. دکتر شلح در آمریکا مشغول تدریس اقتصاد بود ولی به فلسطین بازگشت تا انقلابی را آغاز کند که به انقلاب پاک معروف شده است. دکتر شلح در بحبوحه اختلافات گروه های فلسطینی اعلام می کرد که نباید تن به یوغ اشغالگری داد و فقط باید با اشغالگر رو در رو شد. این اصول در طرح 10 ماده ای که دکتر شلح برای پایان دادن به اختلافات گروه های فلسطینی ارائه کرد، نمایان است و همه گروه ها هم این طرح را پذیرفتند. دکتر شلح در همه مصاحبه های مطبوعاتی خود به سیاستمداران فلسطینی یاد داد که چگونه می توان با فکر و عمل به دیگران احترام گذاشت. هیچ کس هیچگاه به یاد ندارد که دکتر شلح از کسی انتقاد کند یا به وی ناسزا بگوید یا از وی بدگویی کند و اگر با کسی اختلافی داشت، موارد اختلاف را بیان می کرد بدون اینکه به وی جسارت کند یا از حد و مرز اخلاق فراتر رود.

من به یاد دارم هنگامی که هم مسلکان مبارزاتی دکتر شلح تصمیم گرفتند که وارد صحنه سیاسی شوند، به آنها درباره خطرات این امر هشدار داد ولی جلوی آنها را نگرفت و جنبش جهاد اسلامی را به پشتوانه ای برای همه گروه های فلسطینی تبدیل کرد و هنگامی که از مشارکت در انتخابات قانونگذاری سال 2006 به علت برگزاری آن براساس توافقنامه اسلو خودداری کرد، امضاکنندگان این توافقنامه را به باد انتقاد نگرفت بلکه گفت این افراد براساس نظرشان عمل کردند ولی نظرشان اشتباه بود.

امروز فلسطینی ها با دکتر شلح خداحافظی آخر را کردند ولی این حرفش همچنان در گوششان صدا می کند "فقط مقاومت راه آزادسازی است و اتحاد در میدان مبارزه رمز پیروزی است و تفنگ فقط باید به سوی اشغالگر نشانه رود و اشغالگران هر چقدر هم گردن کشی کنند، نابودشدنی هستند".

من نمی دانم بین دکتر شلح و پروردگارش چه رمز و رازی بود که پروردگاه مهر و محبت ایشان را در دل همه فلسطینی ها انداخته است به نحوی که همه فلسطینی ها برای درگذشت وی اندوهگین شدند.

دکتر شلح نقشه راه مقاومت را که شامل "فکر روشن و تفنگ" بود، ترسیم کرد و معتقد بود که تفنگِ بدون فکر، کاری از پیش نخواهد بود و فکرِ عاری از تلاش مبارزاتی، به بن بست خواهد رسید. دکتر شلح معتقد به اصل "تعامل با همه گروه های انقلابی" بود و می گفت که جنبۀ اسلامی مساله فلسطین مانعی در برابر کسانی است که برای پایمال کردن این مساله تلاش می کنند. خود دکتر شلح هم پایبند به اصول اسلامی بود و هر جا می رفت، محترم شمرده می شد زیرا درپی پُست و مقام نبود و تعصب خاصی به گروه و فرقه خاصی نداشت و فلسطین را سرزمینی یکپارچه از نهر تا بحر می دید و رهبری بی نظیر بود که درد و رنج ها را کشیده بود و به جهان نشان داد که فلسطین نیروی بالقوه خود را از دست نداده است و قادر به پایداری و ایستادگی در برابر همه توطئه ها و کودتاگران است.

فارس الصرفندی