پايان سلطه آمريكا در خاورميانه

پايگاه اطلاع رساني شوراي روابط خارجي آمريكا با انتشار گزارشي اعلام كرد: گرچه واشنگتن براي سازگاري با بهار خيزش هاي مردمي در جهان عرب تلاش مي كند؛ اما خاورميانه به تدريج به سمت دوره اي پس از سلطه آمريكا پيش مي رود. 

هر دوگروه مخالف و هم پيمان آمريكا در منطقه تا حد زيادي در قبال اوامر و نواهي واشنگتن بي تفاوت شده اند و با مشخص ترشدن تغييرات در خاورميانه؛ كاخ سفيد در پيگيري اهداف و منافع ديرينه خود از جمله احياي روند به اصطلاح صلح ميان رژیم صهیونیستی و فلسطينيان؛ با دشواري بيشتري روبه رو خواهدشد. 

كشورهاي منطقه خاورميانه ثابت كردند كه سلطه آمريكا در منطقه را نمي پذيرند و از دولت هايي كه دنباله رو كشورهاي غربي بودند تبعيت نمي كنند. 

كشوري مثل عربستان سعودي نيز با اينكه طي 60 سال گذشته امنيت خود را برپايه حمايت هاي آمريكا تأمين كرده است با اين حال، امروزه با توجه به تغيير قابل توجه شرايط منطقه، رياض نه تنها اثرگذاري هم پيماني اش با آمريكا را مورد ترديد قرار داده است كه حتي فراتر از آن حركت مي كند. 

عربستان ضمن بازنگري در وضعيت امنيتي خود، احتمالا به اين نتيجه مي رسد كه ناگزير است به جاي آمريكا كه آن را به طور فزاينده اطمينان پذير يافته است؛ برمنابع سرزميني اش و حتي هم پيماني با رژيم هاي همفكر تكيه كند. 

تصميم تشكيلات خودگردان فلسطين نيز مبني بر پيگيري به رسميت شناخته شدن كشور فلسطين در سازمان ملل، حيرت و سرگشتگي زيادي را در واشنگتن موجب شده است. 

همچنين ايده شركت در مذاكره اي تحت رهبري آمريكا براي حل و فصل قضيه فلسطين با كاهش مخاطبان فلسطيني روبه رو شده است. 

اين همه درحالي است كه دموكراسي هاي نوپايي همچون عراق و مصر نيز با آمريكا همراه نيستند. 

پيوند ميان ناسيوناليسم و دموكراسي؛ آن دسته از رهبران را كه حفظ جايگاه خود را در گرو خدمت به منافع مردم كشورشان مي بينند؛ از توجه به اولويت هاي موردنظر واشنگتن بازمي دارد. 

چنين احساساتي در عراق و مصر نمود بيشتري دارد و با توجه به بيزاري افكارعمومي عراقي ها از حضور نظاميان آمريكايي؛ بعيد است كه سياستمداران عراقي اين احساسات ملي را ناديده بگيرند، مصر پس از مبارك نيز با تلاش براي برقراري روابط ديپلماتيك با جمهوري اسلامي ايران؛ آمريكا را به چالش كشيده است.

دولت انتقالي جديد مصردليل چنداني براي تداوم سياست خصمانه رئيس جمهوري ساقط شده مصر در قبال دولت و نظامي كه تحسين توده ملت هاي عرب را برانگيخته است، نمي يابد. 

بيان اين مطالب به اين معني نيست كه دموكراسيهاي جديد درخاورميانه رابطه با آمريكا را قطع خواهندكرد؛ بلكه به عبارت بهتر بايد گفت كه سياست هاي آنها در برخي از حوزه هاي مهم مي تواند پارامترهاي مورد نظر واشنگتن را به چالش بكشد. 

آغاز روند دوري گزيني خاورميانه از سلطه آمريكا به پيش از حاكميت اوباما برمي گردد و پيامدهاي آن احتمالا تا مدتها پس از پايان دولت او ادامه خواهد يافت.
 
با كاهش تدريجي نفوذ كاخ سفيد و متزلزل شدن سيستم هم پيماني واشنگتن در منطقه؛ آمريكا با افول توانايي اش براي پيشبرد برخي از اهدافش روبه رو خواهدشد.
 
خاورميانه كه يك قرن گذشته را با عزم جزم صرف تلاش براي دوركردن خود از رقابت و سلطه ابرقدرت ها كرده است؛ پس از پايان سلطه آمريكا احتمالا از برخي جوانب دموكراتيك تر خواهدشد و به رغم پاره اي از چالش ها و مشكلات ناشي از خودمختاري به هرحال احتمالا زمان دستيابي منطقه به استقلال فرارسيده است.