اهمیت سد دیامیر پاشا در رقابت‌های ژئوپلتیکی شبه قاره هند

هند به شدت با ساخت سد چند منظوره و بزرگ دیامر بهاشا (Diamer Bhasha) با هزینه چند میلیارد دلاری در کشمیر تحت مدیریت پاکستان توسط چین مخالفت کرده است.

پاکستان به دلیل شرایط دشوار اقتصادی و همچنین بسته شدن درهای بانک جهانی ، بانک توسعه آسیا و حتی متحدان غربی برای ارائه کمک های مالی به این کشور و تأمین مالی این پروژه که تحلیلگران علت آن را مخالفت هند تلقی می کنند، برای سالها ناتوان از شروع پروژه بود. پروژه بزرگی که در منطقه اختلاف برانگیز کشمیر واقع شده است. به همین دلیل حتی در ژوئن سال 2018 ، قاضی ارشد پاکستان فرمان آغاز کمپین جمع آوری سرمایه برای ساخت سد Diamer-Bhasha  را صادر نمود که بسیاری را شگفت زده کرد .

این کمپین میهن پرستانه به راه افتاده توسط دولت، با وجود موفقیت در جمع آوری سرمایه ای در حدود 12 میلیارد روپیه (103 میلیون دلار) تا ژوئیه 2020 (تیرماه 1399) اما این رقم بسیار کمتر از  هزینه تخمینی و شگفت آور 8 ونیم میلیارد دلار آمریکا می باشد. این ممکن بود پایانی زود بر این پروژه باشد ، اما بعد از آن چین قدم به میدان سرمایه گذاری گذاشت. مقامات اداره توسعه آب و برق پاکستان فاش کرده اند که چین به احتمال زیاد بخش عمده ای از هزینه های پروژه را تا 70 درصد تأمین خواهد کرد .

اسلام آباد با توجه به پتانسیل‌های توسعه ای این سد که می تواند در زمینه های تولید برق و کشاورزی باشد پروژه را به عنوان یک اولویت استراتژیک در نظرگرفته است. در بخش تولید برق یک پروژه 4500 مگاواتی در نظر گرفته است که طرح عظیمی است. با این حال اختلافات سیاسی با هند بر سر این پروژه سایه انداخته است.

هندوستان و پاکستان از زمان تجزیه شبه قاره در سال 1947 ادعای کشمیر را به عنوان بخشی جدایی ناپذیر از خاک خود اعلام میکنند به همین دلیل بلافاصله پس از امضای قرارداد ساخت و ساز، وزارت هند امور خارجی است صادر بیانیه به شدت دقت کنید در برابر این پروژه است. هند آن را نقض حاکمیت ارضی خود می داند.

علاوه بر تقویت موضع پاکستان در منطقه کشمیر، عامل دوم مخالفت دیپلماتیک توسط هند، قصد چین برای تقویت بیشتر مشارکت اقتصادی خود با پاکستان است که غرب و دهلی نو آن را بخشی از تلاش چین برای استفاده از امکانات ژئوپلیتیکی بعد از شیوع اپیدمی کروناویروس میدانند.

در نتیجه طبیعتاً پاکستان نقطه تنش در روابط هند و چین را شدت می بخشد که اکنون بیش از چندین دهه گذشته به سمت بحرانی شدن پیش می رود. درگیری خشونت آمیز اخیر میان نظامیان دو کشور در خط کنترل "واقعی" واقع در منطقه آكسای چین رویدادی مهم پس از جنگ دو طرف در سال 1962 بود. در این میان استفاده از آسیب پذیری های هند یک عنصر اساسی در سیاست نزدیکی چین به پاکستان است.

چین حدود  29 میلیارد دلار در پاکستان سرمایه گذاری کرده است ، از جمله سرمایه گذاری مستقیم ، وام و کمک های مالی ، که در حال ساخت نیروگاه ها ، جاده ها ، ریل ، بندر جدید در گودار و یک فرودگاه بین المللی مجاور در استان بلوچستان پاکستان میباشد.

سرمایه گذاری هایی که به نظر میرسد بخشی از طرح بلندپروازانه یک کمربند یک جاده می باشد که چین را به مرکز تجارت بین المللی تبدیل خواهد کرد. در کنار این طرح جهانی، برنامه کریدور اقتصادی چین و پاکستان (CPEC) نیز در سال 2015 با هدف اتصال آسیای جنوب شرقی ، آسیای مرکزی ، منطقه خلیج فارس ، آفریقا و اروپا با شبکه ای از مسیرهای زمینی و دریایی راه اندازی شد.

این برنامه توسط رئیس جمهور چین شی جینپینگ راه اندازی شد. یائو جینگ ، سفیر چین در پاکستان در این باره اعلام کرد: "پس از اتمام پروژه های کلیدی در مرحله اول ،" مرحله دوم بر توسعه مناطق ویژه اقتصادی، تقویت روابط تجاری و فرهنگی از طریق سرمایه گذاری های مشترک و تبادل نمایندگی ها متمرکز خواهد شد. "

این سرمایه گذاری های چینی در پاکستان، علاوه بر هند مخالفت رقبای بین المللی پکن بویژه آمریکا را نیز در پی داشته است به صورتی ایالات متحده صراحتاً از توافق دوجانبه بین پاکستان و چین انتقاد کرده است.

آمریکا که از رشد قدرت چین در شرق اسیا هراس دارد بر مداخلات خود در این منطقه برای جلوگیری از بسط نفوذ چین که عمدتاً در حوزه مشارکت‌های اقتصادی پکن در کشورهای منطقه صورت می گیرد، به شدت افزوده است. آخرین نمونه کشور جزیره ای همسایه هند است. سریلانکا برای ساخت بندر 1.5 میلیارد دلاری در هامانتوتا در جنوب این کشور به شدت به چین تکیه کرده است.

در این شرایط واشنگتن به دنبال قطب بندی منطقه ای علیه پکن است، پروژه سد دیامر بهاشا از اهمیت ویژه ای در مناسبات هند و چین برخوردار شده است.