اما این حرکت از کجا کلید خورد؟
مجری و خبرنگار کانال خزرِ تلویزیون دولتی آذربایجان را میتوان از دعوت کنندگان این تجمعات اعتراضی تلقی کرد. “خوشقدم بخشعلی اوا” روز دوم درگیری اعلام کرد که شوی تلویزیونی سنی آختاریرام( به دنبال تو میگردم) به دلیل شرایط جنگی تعطیل میشود. او در اولین اقدام با سفر به ترکیه نزد همسرش رفت و نخستین تجمع را در استانبول راه اندازی کرد.
پس از این رویداد که بیشتر شرکت کنندگانش اتباع ترکیه بودند موج نفرت پراکنی بر علیه ارامنه بیشتر از گذشته به راه افتاد. وی از همه آذربایجانیها و حتی ترک تباران خواسته است تا به این حرکت بپیوندند و از کارزار تجمعات در سایر نقاط حمایت کنند.
به نظر میرسد او در ماموریت جدید خود هم توانسته پا به پای دستگاه سیاست خارجی کشورش قدم بردارد. هر چند ارامنه نیز ساکت نماندهاند و در مقابل این تجمعات پر شور ظاهر میشوند.
نتیجه درگیری اتباع دو کشور تاکنون چه بوده است؟
این روزها نفرت پراکنی میان اتباع دو کشور به اوج خود رسیده است. مردمی که به علت مشکلات اقتصادی و سیاسی کشورشان مهاجرت کرده اند برای نخستین بار در خارج از مرزها با یکدیگر میجنگند.
اتباع آذربایجانی در هر کشوری که سفارتخانههای ارمنستان هست تجمع برگزار میکنند که در مقابل این حرکت ارامنه نیز به حمایت از سفارت کشور متبوعشان وارد عمل میشوند. شرکت کنندگان در این حرکتها پس از مدتی کشمکش لفظی به درگیری فیزیکی و توهین به پرچم، افراد کشته شده در جنگ و چهرههای سیاسی یکدیگر میپردازند. البته تمام افراد شامل این طیف نمیشوند.
کشورهای ترکیه ، روسیه، فرانسه، آلمان، انگلیس، بلژیک و آمریکا تا اینجای کار جز کشورهایی هستند که شاهد بیشترین اعترضات و درگیریها بین اتباع آذربایجان و ارمنستان بوده اند. کانالهای تلویزیونی دولتی نیز این تجمعات چند ده نفری و در برخی موارد چند صد نفری را پوشش میدهند تا احساسات مردم داخل و خارج از این کشور را مدیریت کنند.
واکنش ارمنیها چیست؟
اتباع ارمنستان نیز همانند اتباع آذربایجان راه تهاجم را در مقابل سفارتخانههای دولت آذربایجان در پیش گرفتهاند.
نخستین تنش فیزیکی در مقابل کنسولگری آذربایجان در لس آنجلس آمریکا کلید خورد که طی آن ارمنیها دست برتر را داشتند اما با دخالت پلیس ایالتی ماجرا تمام شد. سپس لندن به میدان جنگ تبدیل شد که با دخالت پلیس انگلیس بدون درگیری چندانی تجمعات خاتمه یافت. اما حملات گروهی به افراد تنها از هر دو طرف همچنان ادامه دارد. بلژیک نیز وضعیت مشابهی را تجربه کرده است. اما شدیدترین درگیریها در کشور روسیه هنوز هم جریان دارد. درگیریها بین طرفین در مقابل سفارت های هریک از کشورها اتفاق می افتد و گاهی درگیریهای پراکنده به خیابان های اطراف سفارت کشیده میشود. حمله به خودروها، حمله به کافه ارمنیها، شعارنویسی روی محله های آذری و ارمنی نشین در مسکو و سن پطرزبورگ از جمله این حملات است.
همه به دنبال جنگ نیستند
جمعیت رانده شده دو کشور در روسیه بیش از سایر کشورهای دیگر هستند و همین عاملی برای شکل گیری افکار جدید شده است. این رانده شدگان راهکاری غیر از جنگ را هم طلب میکنند. همین دست از افراد به تازگی با انتشار ویدئوهایی که پرچمهای دو کشور به هم گره زده شده از ضرورت پایان مخاصمه سخن میگویند. این افراد کسانی هستند که در یک محل کار میکنند یا در مجتمع های آپارتمانی همسایه یکدیگر محسوب میشوند. خواسته این بخش از جمعیت خارج نشین دو کشور، مذاکرات صلح با تاکید بر تجربه حضور هر دو جمهوری در قالب اتحاد جماهیر شوروی است. البته هدایت دستگاه امنیتی روسیه را برای هدایت افکار عمومی در این زمینه نباید دست کم گرفت. تمهیداتی که میتواند سبب فروکش کردن افکار ملیتگرایی دو طرف در این کشور شود.
خوشقدم بخشعلی اوا کیست؟
خوشقدم بخشعلی اوا هدایت گیزی ۱۳ ژانویه ۱۹۷۴ در روستای نارنجلار رایون(شهرستان) کلبجر متولد شد. وی در سال ۱۹۹۱ همزمان با دخالت نظامی مستقیم ارمنستان در جنگ قرهباغ به عنوان دانشجوی رشته تاریخ وارد دانشگاه دولتی نخجوان شد. پس از مدتی محل تحصیل خود را به باکو تغییر داد. طی سال ۱۹۹۸ رسانه سه نقطه را تاسیس کرد و وارد دنیای رسانه های جمعی شد. وی پس از این نشانهای زیادی را بواسطه حمایت دولت دریافت کرد. خوشقدم همچنین در سال ۲۰۰۴ عضو افتخاری کنگره آذربایجانیها در شهر کلن آلمان انتخاب شد. بخشعلی اوا علاوه بر این از پایهگذاران جنبش رسانه ۲۰۰۵ و حمایت رسانه ای از حزب حاکم بوده است.
روزنامهنگار نسل جدید، روزنامهنگار سال، روزنامهنگار حرفهای، روزنامهنگار میهن پرست و روزنامهنگار مبارز لقبهایی هستند که به دست مقامهای دولتی از جمله حیدر علیف و الهام علیف به او تقدیم شده است. مدال دولتی پیشرفت در سال ۲۰۰۵ از سوی حیدر علیف به او اعطا شده و الهام علیف هم در سال ۲۰۱۶ عنوان روزنامه نگار محترم را به او بخشیده است.
حمایتهای علنی دولت آذربایجان از خوشقدم بخشعلی اوا به قدری آشکار است که نمیتوانیم از آن چشم پوشی کنیم.
روزنامه نگار دولتی در سال ۲۰۱۱ وارد تلویزیون دولتی این کشور شد. وی در برنامه اجتماعی و زنده «سنی آختاریرام» به جستجوی اتباع گمشده آذربایجانی در نقاط دیگر جهان و حل مشکلات افراد با یکدیگر میپردازد. کانون وکلا، دادگستری، پلیس، مراکز خدمات اجتماعی و اقتصادی دولتی و منتسب به افراد وابسته به دولت با مجری تلویزیون دولتی کاملا همسو هستند.
این برنامه پر بیننده علاوه بر کارکردهای اجتماعی در داخل، طرفدارانی در خارج از این کشور نیز دارد. دقیقا به همین دلیل است که دعوت وی برای این اجتماعات با پذیرش مخاطبانش روبرو میشود.
همچنین خوشقدم بخشعلی اوا سابقه گزارشگری و همراهی با نظامیان ترکیه ای ناتو در جنگ افغانستان را دارد و طی جنگ ۴ روزه آوریل ۲۰۱۶ نیز در دستگاه تبلیغاتی دولت نقش آفرین بوده است.
علایق پان ترکیستی وی در بیان شعارهای ملت ترک، یک ملت دو دولت (ترکیه و آذربایجان) و اولویت جنگ قره باغ و نفرت پراکنی های وی کاملا هویدا بوده و هست.
یادداشت: طاها عبدالهی