انصارالله و چرخه مذاکره و جنگ

مذاکرات کنونی نخستین دیدار هیئت‌های دیپلماتیک میان صنعا و دولت مستعفی منصور هادی است که پس از مذاکرات ماه فوریه که در امان پایتخت اردن برگزار شد صورت می‌گیرد. گفتگوهای ژنو به منظور نهایی کردن توافقی است که بر اساس آن بیش از 1400 زندانی را آزاد خواهد کرد.

انصارالله و دولت مستعفی عدن از زمان توافق استکلهم در سال 2018  که در آن آزادی 15000 بازداشت شده به عنوان بخشی از توافق صلح گنجانده شده بود، چندین نوبت به صورت محدود به مبادله زندانیان پرداخته اند ، اما آزادی 900 نفر از طرفداران هادی در ازای 520 رزمنده یمنی اگر تحقق یابد اولین مبادله گسترده اسرا از زمان آغاز جنگ خواهد بود. با این حال به نظر می‌رسد دو موضوع تداوم جنگ و همچنین اختلاف در لیست آزادشدگان به چالشی جدی برای رسیدن به توافق تبدیل شده است.

در این رابطه گریفیتس که ماه گذشته در نشست شورای امنیت از بدتر شدن اوضاع جنگ و کمرنگ شدن امیدهای صلح در شرایط کنونی یمن گفته بود با آگاهی از چالشهای مذاکرات خواستار تسریع در رسیدن به توافق شده است. وی در این رابطه در توییتی نوشت: "پیام من به طرفین این است: بحث ها را تمام كنید ، زندانیان را سریع آزاد كنید ، و به هزاران خانواده یمنی آرامش دهید."

یکی از اصلیترین علل اختلاف موضوع نامتوازن بودن لیست طرفین برای آزادی اسرا می باشد. هیئت دولت مستعفی منصور هادی لیستی را درخواست کرده است که شامل چهره های شاخص نظامی و سیاسی از جمله ژنرال ناصر منصور هادی ، برادر عبد ربه منصور هادی است که در سال 2014 به اسارت درآمده بود. با این حال آنها نسبت به افرادی که انصارلله برای آزادسازی معرفی کرده معترض هستند. در حالی که این چالش یکی از علل شکست مذاکرات امان نیز بود اما یک منبع نزدیک به منصور هادی روز چهارشنبه گفته بود ژنرال ناصر منصور هادی به همراه چند سیاستمدار از جمله آزاد شدگان خواهند بود.

از طرف دیگر مذاکرات در شرایطی پیش می رود که نماینده سازمان ملل و هیئت عدنی بر لزوم توقف عملیات‌ نظامی صنعا برای آزادسازی استان مأرب تأکید دارند و برآنند تا از این طریق انصارالله را عامل به بن رسیدن احتمالی مذاکرات اعلام کنند.

استان استراتژیک مأرب آخرین پایگاه شبه نظامیان وفادار به منصور هادی در شمال کشور است. در واقع نماینده سازمان ملل و طرف های دینفع از جمله عربستان و آمریکا به دنبال آن هستند تا از طریق اهرم فشارهای سیاسی از شکست های بیشتر جبهه عدن جلوگیری کنند. نماینده سازمان ملل پیش از این بدون اشاره به بمباران های همیشگی مردم غیرنظامی در یک فراکنی نسبت به تهدید آزادسازی مأرب از لوث وجود مزدوران وابسته به عربستان برای جان ده ها هزار نفر که به این شهر پناهنده می شوند هشدار داده بود. وی همچنین گفته بود "اگر مارب سقوط کند احتمال تشکیل یک پروسه سیاسی فراگیر تضعیف خواهد شد." 

از دست دادن استان استراتژیک مأرب به همان اندازه که شکست بزرگی برای دولت خودخوانده هادی در عدن خواهد بود پیروزی بزرگی را در جنگ با متجاوزان خارجی و مزدوران داخلی آنها نصیب یمنی ها خواهد کرد. بر همین اساس علی رغم تمامی تبلیغات و فشارها روز چهارشنبه ، ژنرال جلال الروایشان ، وزیر دولت صنعا ، به یک روزنامه محلی گفت که ارتش و کمیته های مردمی مصمم است تا علی رغم اینکه تحت فشار شدید بین المللی قرار دارد ، نیروهای دولتی را از مارب بیرون کند.

بدون تردید نقش کارشکنی های فراوان طرف مقابل گذشته در عمل به توافقات و همچنین ایجاد اهرم فشار متقابل به عربستان برای پایان دادن به محاصره چندین ساله غیرانسانی یمن و توقف حملات هوایی به این کشور، از علل اصلی تلاش انصارلله برای تداوم پیشروی های نظامی و به دست گرفتن کنترل مارب می باشد.

جنگ و محاصره غیرانسانی یمن توسط عربستان و تداون آن در سایه سکوت غرب، تاکنون بیش از 100000 نفر کشته ، نابودی زیرساخت های یمن، آواره شدن میلیون ها نفر و سوق دادن 30 میلیون نفر به سمت بدترین بحران های انسانی در جهان شده است. انصارالله بارها برای پایان دادن به جنگ و تجاوز خارجی و رسیدن به یک توافق داخلی با گروه های دیگر از جمله عدن بر سر میز مذاکره نشسته و حتی همانند توافق استکلهم که برای پایان دادن به محاصره بندر الحدیده بود و ایجاد گذرگاهی برای رسیدن کمکهای بشردوستانه تعهداتی را پذیرفته است. اما در تمامی این موارد به دلیل اینکه طرف مقابل تمایل انصارالله به گفتگو را به معنای ضعف برآورد می کرد از اجرای تعهدات خود سرباز زده و توافقات را زیرپا می نهاد.

همچنین پیش از آن و در سال 2016 ، سعودی ها و انصارالله با ایجاد  کمیته مشترک برای کاهش تنش و هماهنگی برای نظارت بر آتش بس و تأمین امنیت جنوب توافق کردند که تنش ها را در چندین استان شمالی از جمله حجه کاهش دهند اما ریاض و مزدوران دولت هادی این توافقات را نیز زیر پا نهادند.

 از طرف دیگر نباید این واقعیت را از یاد برد که عربستان تنها در شرایطی نشانه هایی را از گرایش به سمت مذاکره از خود بروز داده بود که شکست های میدانی جدی بر ریاض تحمیل شده بود. توسعه توانایی های پهپادی و موشکی بالستیک انصارالله که دامنه قابل توجهی از خاک عربستان را شامل شده، تهدیدهای امنیتی عربستان را عمیق تر کرده است.

در جریان کنفرانس امنیتی مونیخ در فوریه سال 2020 ، شاهزاده فیصل بن فرحان ، وزیر خارجه عربستان سعودی  اعلام کرد که گفتگوهای صلح با صنعا آماده انتقال به بالاترین سطح نیستند". با این حال ، تغییر وضعیت پس از حمله موشک های بالستیک انصارلله در جیزان و ریاض در اواخر ماه مارس موجب گردید تا در تاریخ 8 آوریل، ستاد فرماندهی مشترک نیروهای ائتلاف  از آمادگی برای انجام آتش بس یکجانبه به مدت دو هفته خبر داد.

همچنین سیاست های عربستان سعودی از زمان حملات سپتامبر 2019 به تأسیسات نفتی آرامکو، آشکارا نشان داد که این پادشاهی در تلاش است تا یک استراتژی خروج از یمن را با هدف کاهش تهدیدات خاک خود در پیش گیرد. تبعات اقتصادی بی سابقه ویروس  COVID-19 ، همراه با کاهش شدید در قیمت جهانی نفت و تهدیدهای امنیتی بزرگ برای عمق استراتژیک عربستان سعودی با ورود ریاض به ششمین سال جنگ تقریباً به تنهایی از عوامل موثر در این تغییر سیاست هستند.