ناتو در باتلاق؛ سقوط به کام تروریزم یا تحمل خشونت‌های بیشتر؟

ینس استولتنبرگ؛ دبیر کل ناتو گفته است که وزرای دفاع کشورهای عضو این پیمان در خصوص اینکه آیا نیروهای ناتو از افغانستان خارج شوند یا چه زمانی خارج شوند، تصمیمی نگرفتند.

آقای استولتنبرگ گفته که طالبان باید تلاش بیشتری برای کاهش خشونت‌ها و قطع رابطه شان با گروه‌های تروریستی به خرج دهند.

او تاکید کرد که به همین دلیل خروج نیروها به یک مسأله پیچیده مبدل شده. اگر این نیروها فراتر از ماه می در افغانستان باقی بمانند، خطر خشونت‌های بیشتر علیه این نیروها وجود دارد؛ ولی اگر افغانستان را ترک کنیم، ممکن است این کشور دوباره به پناهگاه امن سازمان‌های تروریستی بین‌المللی تبدیل شود و به این دلیل تصمیم قطعی در این زمینه دشوار بوده است.

او افزوده که ناتو با قاطعیت از روند صلح افغانستان حمایت می‌کند و حضور خود را به طور قابل توجهی به عنوان بخشی از این روند تنظیم کرده است.

ناتوانی وزرای دفاع کشورهای عضو ناتو در اتخاذ یک تصمیم روشن درباره ادامه حضور یا خروج کامل نیروهای نظامی این سازمان از افغانستان، نشانگر پیچیدگی وضعیت است. این نشان می دهد که مأموریت نظامی غرب در افغانستان، شدیدا دچار بن بست شده و در حالی که شمار نیروهای غربی از ۱۳۰ هزار نیرو در اوج این مأموریت، اکنون به کمی بیش از ۹۵۰۰ نظامی کاهش یافته؛ اما جنگ و خشونت و ترور و جنایت به بالاترین سطح خود در ۲۰ سال گذشته رسیده است.
در چنین شرایطی -همان گونه که ینس استولتنبرگ هم به گونه ای اذعان کرده- ناتو در یک باتلاق تمام عیار گرفتار شده است؛ زیرا نه جرأت ادامه حضور نظامی را دارد و نه نسبت به پیامدهای غیر قابل پیش بینی خروج عجولانه، غیر مسئولانه و کامل از افغانستان، اطمینان دارد.

همین اکنون که قوای ناتو در افغانستان حضور دارند، تروریست ها بی پروا جولان می دهند و این نیرو یا نمی خواهد و یا نمی تواند برای مهار این موج مرگبار ناامنی و ترور و خشونت، کاری انجام دهد. این در حالی است که ناتو و امریکا متعهد به حمایت از نیروهای امنیتی افغانستان هستند که به نیابت از سراسر جهان در برابر تروریزم می جنگند؛ اما در شرایطی که نیروهای امنیتی همه روزه قربانی حملات خونین تروریستی می شوند، عملا هیچگونه حمایت مستقیم و مؤثری از ناتو و امریکا در میدان نبرد دریافت نمی کنند.

با این وصف، ادامه حضور نظامیان ناتو نه تنها هیچ کمکی به تأمین امنیت افغانستان نخواهد کرد؛ بلکه خطر خشونت های بیشتر را در پی دارد؛ زیرا به جریان های رادیکال امکان می دهد تا جنگ خود را زیر عنوان «جهاد علیه کفر و اشغال» توجیه کنند و با این استدلال قدرتمند به جذب نیرو و یارگیری از میان جوانان پرشور مستعد افراط گرایی بپردازند.

از سوی دیگر، اگر نیروهای خارجی به طور کامل افغانستان را ترک کنند، ممکن است افغانستان به طور کامل به کام تروریزم سقوط کند و تروریست های بین المللی که گفته می شود دوشادوش طالبان می جنگند، بار دیگر قدرت بگیرند، این امر نه تنها افغانستان را به بهشت امن و آسوده تروریزم تبدیل خواهد شد؛ بلکه همزمان خطر ترور و ناامنی و خشونت، سراسر کشورهای همسایه، منطقه و جهان را نیز تهدید خواهد کرد.

در چنین وضعیتی بدیهی است که وزرای دفاع کشورهای عضو ناتو نمی توانند درباره ادامه حضور یا تعیین زمانی مشخص برای خروج از افغانستان، تصمیمی روشن و قاطع بگیرند؛ زیرا آنها در باتلاق هستند؛ باتلاقی که با هر تکانی برای تقلا به منظور بیرون آمدن، تنها به میزان بیشتری در آن فرومی روند که امکان خروج و نجات را سخت تر می کند.

این نتیجه یک تهاجم نظامی فاجعه بار و لجام گسیخته و در عین حال، حاصل حضور ۲۰ ساله فاقد نگاه استراتژیک به امنیت و آینده سیاسی و امنیتی افغانستان است.

ناتو هم درست همان اشتباهی را مرتکب شد که پیش از این پیمان، دیگر قدرت های استعماری کلاسیک نیز درباره افغانستان انجام داده بودند: تسلط برای تاراج منابع بدون توجه به خطرهای احتمالی و تمهیداتی برای مهار این خطرها.

اکنون افغانستان تبدیل به پیچیده ترین مساله برای ناتو شده است؛ اما پیامدها و عوارض وضعی این مساله تنها به مأموریت نظامی غرب، محدود نمی ماند؛ بلکه کشورهای همسایه و منطقه را نیز تهدید می کند؛ زیرا هر تحول مثبت یا منفی در هر زمینه ای در افغانستان به دلیل موقعیت ژئوپولیتیک ویژه این کشور، بلافاصله و به طور مستقیم، کشورهای همسایه و منطقه آن را نیز متاثر می سازد.