بازگشت داعش یا بازگرداندن داعش؛ افغانستان ناامن تر می شود؟

در همین ارتباط نیز به تازگی «اناتولی سیدوروف»، رییس ستاد واحد سازمان قرارداد امنیت دسته جمعی روسیه در اظهاراتی تاکید کرده که شاخه سازمان تروریستی "داعش" در حال  تقویت جایگاه خود در افغانستان است و این موضوع یک تهدید بزرگ علیه امنیت آسیای مرکزی به شمار می رود.

این ژنرال روسی گفته است: «تحکیم جایگاه شاخه "ولایت خراسان داعش" در افغانستان که تعداد شان در حدود 4000 نفر محاسبه شده است، امنیت منطقه را تهدید می کند». به گفته وی، اعضای این گروه تروریستی در ولایات شرقی و شمالی افغانستان، برای تحت کنترل گرفتن مناطق سرحدی با تاجیکستان و پاکستان فعالیت دارند تا پایگاه های خود را در آنجا ایجاد نمایند و بتوانند در آینده کشورهای آسیای میانه را تهدید کنند.

تمرکز داعش در کدام مناطق افغانستان است؟
همان گونه که گفته شده عمده تمرکز گروه تروریستی داعش در مناطق شمالی و شرقی افغانستان است.

براساس گزارش ها، شهرهای مرزی استان بدخشان در شمال شرق افغانستان و هم‌مرز با کشور تاجیکستان به مرکز جدید تجمع تروریست‌های خارجی از جمله تاجیکستانی، ازبکستانی، چچنی و ترکستان شرقی مبدل شده که نگرانی روسیه را نیز برانگخته است.

خبرگزاری نشانه در کابل نیز در گزارش به تازگی می نویسد که بدخشان پایگاه و گذرگاه تروریست‌های خارجی به آسیای مرکزی مبدل شده است.

در این گزارش آمده است که نزدیک به ۶۰۰ جنگ‌جوی خارجی از کشورهای چین، تاجیکستان، اوزبکستان و چچن و قفقاز در این ولایت در کنار جنگ‌جویان گروه طالبان علیه نیروهای امنیتی افغانستان می ‌جنگند و تلاش دارند جغرافیای جنگی خود را به کشورهای آسیای میانه و حتی روسیه و چین توسعه دهند.

براساس این گزارش، این جنگ‌جویان در شهرستانهای «جرم» و «وردوج» و شماری دیگر در شهرستانهای «نسی»، «مایمی» و «راغستان» افزون بر جنگ علیه نیروهای افغان به استخراج معدن طلای راغستان نیز مشغول هستند.

در این گزارش آمده است که چهار گروه تروریستی شامل جماعت انصارالله، حرکت اسلامی ترکستان شرقی، حرکت اسلامی ازبکستان و امارت اسلامی قفقاز که پیوندهایی با شبکه القاعده و گروه داعش دارند، در کنار جنگ‌جویان گروه طالبان در بدخشان فعالیت می‌کنند.

بر پایه این گزارش، جماعت انصارالله در فهرست گروه‌های تروریستی کشور تاجیکستان قرار دارد و مقام‌های این کشور مدعی‌اند که این گروه با شبکه القاعده و داعش ارتباط نزدیک دارند. 

نشانه گزارش می دهد هدف از جابه‌جایی تروریستان خارجی در بدخشان فراتر از افغانستان است و این گروه‌ها تصمیم دارند برای تحقق اهداف‌ خود مانند بیرون کردن سرزمین‌های اشغالی و استعماری، تطبیق شریعت اسلامی و گسترش خلافت اسلامی به دیگر نقاط جهان از شمال افغانستان به ویژه بدخشان به کشورهای آسیای مرکزی، چین و روسیه کریدور باز کنند.

نوار صوتی توسط گوه جماعت انصارالله تاجیکستان در بدخشان افغانستان ثبت و منتشر شده که در آن می گویند حاوی پیام‌های تبلیغاتی در معرفی گروه جماعت انصارالله توسط اعضای این گروه در بدخشان بیانگر اهداف توسعه جغرافیای جنگی انصارالله به کشورهای آسیای میانه است.

در این نوار صوتی که از سوی اعضای گروه جماعت انصارالله در دهم ماه آگوست سال ۲۰۲۰ میلادی منتشر شد، آمده است که جماعت انصارالله متشکل از جوانان مسلمان تاجیکستان است که برای نجات کشور تاجیکستان از اشغال روسیه، تطبیق شریعت اسلامی و احیای خلافت اسلامی در همه جهان مبارزه می ‌کنند.

از طرف دیگر شواهد نشان می دهد که گروه تکفیری داعش در افغانستان تلاش می کنند تا تمام این گروه ها را زیر پرچم خود متحد سازند و بسادگی از بین این گروه ها سربازگیری می کنند.

در گزارش دیگری نیز که آسوشیتدپرس منتشر کرده، گفته شده است که افراد گروه تروریستی داعش، در کوه‌های صعب‌العبور شمال-شرق افغانستان، تجمع کرده‌اند و در حال گسترش قلمرو و سربازگیری هستند. اجمل عمر، عضو شورای ولایتی ننگرهار، گفته است که داعش خاتمه نیافته و با سربازگیری‌های اخیر خود، تلاش دارد تا وارد سایر ولسوالی‌های افغانستان شود.

آسوشیتدپرس، افزوده است که گروه تروریستی داعش، در شماری از ولسوالی‌های ننگرهار و کنر، می‌جنگند؛ «جنگی که سبب شده تا صدها خانواده از خانه‌های خود بی‌جا شوند.»

گروه تروریستی داعش چند سال است که در ولایت ننگرهار و بعضی از ولایت‌های شمالی و جنوبی افغانستان فعالیت دارد. ننگرهار همچنین یکی از مراکز مهم فعالیت این گروه، در سال‌های گذشته بود است و باعث شده نیروهای امنیتی دولتی عملیات هایی را در ننگرهار دنبال کنند.

هرچند در نتیجه‌ی عملیات نیروهای امنیتی، فعالیت گروه داعش در شرق افغانستان کاهش یافت؛ اما از بین نرفته است. گروه تروریستی داعش ولایت ننگرهار را از همان ابتدا پایتخت شاخه‌ی خراسان‌شان انتخاب کرده و مراکز مستحکمی در این ولایت برای‌شان ایجاد کردند و همچنان در ننگرهار در حال فعالیت هستند.

چرا داعش به افغانستان بازگشت؟
سرآغاز حملات گروه داعش در افغانستان به بعد از گروگان‌گیری ۳۱ مسافر هزاره در مسیر شاهراه زابل در سال ۱۳۹۳ برمی‌گردد. این گروگان‌گیری هم‌زمان با آغاز نخستین فعالیت‌های گروه داعش در افغانستان است، اما طی حداقل چند سال گذشته نیروهای دولتی موفق به سرکوب و کنترل مناطق قابل توجهی شده بودند که به عنوان محل فعالیت داعش شناخته می شد.

در واقع نبرد با داعش در افغانستان برخلاف دیگر کشورها با سختی و دشواری کمتری همراه است، چون از یک طرف گروه های داعش در افغانستان بسیار پراکنده و مختلف هستند و برخلاف عراق و یا سوریه ما با یک گروه منسجم و مشخص بنام داعش روبرو نیستیم، بلکه داعش در افغانستان شامل گروه های قومی مختلف است که تا کنون نتوانسته اند زیر یک چتر واحد فعالیت کنند.

از سوی دیگر در افغانستان به دلیل ساختار موزائیک قومی، داعش نتوانسته یک سرکرده واحد که مورد اجماع همه گروه های باشد را معرفی کند و گروه های مختلف منتسب به داعش به صورت پراکنده و جداگانه فعالیت می کنند.

برهمین اساس به دلیل ساختار پراکنده داعش در افغانستان و عدم انسجام این گروه تروریستی که ناشی از ساختار موزائیکی و قومی افغانستان است، نبرد با این گروه نیز در این کشور با دشواری کمتری می تواند دنبال شود.

برهمین اساس دولت مرکزی افغانستان برخلاف نبرد دشواری که با طالبان دنبال می کند و تا کنون مناطق مختلفی میان دولت و طالبان دست به دست شده است، اما نظامیان دولت در مقابله با داعش موفقیت های بیشتری داشته اند و همین موفقیت در سرکوب داعش نیز باعث شده بود تا این گروه تروریستی طی چند سال گذشته فعالیت محدودتری در افغانستان داشته باشد.

اما بازگشت و رشد دوباره داعش زنگ خطر را در افغانستان به صدا درآورده است، چون از سوی دیگر به نظر می رسد که نظامیان غربی حاضر در افغانستان اراده جدی برای مقابله با رشد تروریسم داعش ندارند و بازگشت داعش در افغانستان همزمان با حضور گسترده نظامیان آمریکایی و غربی صورت گرفته است.

برخی کارشناسان از سوی دیگر بازگشت داعش به افغانستان را براساس نقشه راه آمریکا و غرب در افغانستان مطرح می کنند و معتقدند بازگشت داعش به افغانستان از یک سو حضور نیروها و نظامیان خارجی  و آمریکایی را توجیه پذیر خواهد کرد و از سوی دیگر برخی اهداف استراتژیک غرب در افغانستان را برآورده می کند.

برای آمریکا و ناتو حضور در افغانستان به کنترل سه کشور مهم شامل ایران، روسیه و چین منجر خواهد شد و غربی ها به هیچ روی حاضر نیستند که از افغانستان خارج شوند.

همچنین تقویت داعش در افغانستان می تواند تهدیدات مورد نظر غرب علیه آسیا مرکزی به عنوان حیاط خلوت روسیه را فراهم کند و از این منظر حضور داعش در افغانستان یک فرصت استراتژیک نیز برای واشنگتن به شمار می رود.

براین اساس شاید بی جهت نباشد اگر بازگشت و تقویت داعش در افغانستان را همسو با اهداف و منافع نیروهای غربی و آمریکا ارزیابی کنیم و در این شرایط بی جهت نیست که با وجود نظامیان آمریکایی در افغانستان اما ما همزمان شاهد بازگشت گروه تروریستی داعش می باشیم. به قول یکی از کارشناسان مسائل منطقه، بیش از آن که داعش به افغانستان بازگشته باشد، در واقع این گروه تروریستی را به افغانستان بازگردانده اند.

 در این شرایط چندان عجیب نیست که با افزایش فعالیت های داعش در افغانستان این کشور روزهای ناامنی تری را تجربه کند و این شرایط ناامن همان وضعیت مطلوبی است که نظامیان آمریکایی و ناتو برای تداوم حضورشان به آن نیاز دارند.