آشتی منصور هادی و دوحه؛ دام عربستان برای قطر

 
اتحاد با جبهه اخوانی ‌برای حفظ مأرب
بی‌تردید سرنوشت استان مأرب به عنوان آخرین پایگاه حضور نیروهای وابسته به منصور هادی در شمال یمن، اکنون برای دولت مستعفی از اهمیت حیاتی برخودار است و عربستان نیز با توجه به تغییر معادلات سیاسی و نظامی جنگ پس از فتح مأرب به سود انصارالله، برای حفظ این استان به آب و آتش زده است. مأرب اما به طور سنتی مرکز و پایگاه فعالیت اخوان المسلیمن یمن و حزب اصلاح می‌باشد.

اما اخوانی‌ها با نگرانی از آینده پس از سقوط مأرب به دست صنعا، و قطع امید از حمایت جنوبی‌های تحت نفوذ امارات، سازش با انصارالله را نیز به عنوان یکی از گزینه‌های پیش رو برای حفظ خود در عرصه تحولات سیاسی مد نظر قرار داده‌اند. دیدگاهی که با تنگتر شدن حلقه محاصره مأرب تقویت نیز خواهد شد.

در این میان منصور هادی (و در واقع عربستان) راه نزدیک جلب نظر مساعد اخوانی‌های حزب اصلاح به تداوم اتحاد با دولت عدن را اعمال نفوذ دوحه یافته‌اند. قطر روز گذشته پس از آنکه رسانه‌ها از سفر وزیر خارجه عربستان به دوحه و اعطای پیام ملک سلمان به شیخ تمیم خبر دادند، حملات انصارالله به تأسیسات نفتی آرامکو را محکوم کرد. اگرچه در مورد اینکه آیا قطر می‌تواند در جلوگیری از ائتلاف فروپاشیده جنوب نقش تأثیرگذاری ایفا کند؟ محل تردید است اما از دیدگاه سعودی‌ها بهبود روابط عدن و دوحه می‌تواند در آنچه قطع حمایت‌های مالی، تبلیغاتی و حتی لجستیکی قطر از انصارالله عنوان می‌کند تأثیرگذار باشد. در واقع سعودی‌ها معتقدند که دوحه پس از خروج از کارزار ائتلاف تجاوز به یمن در سال 2017 در به شکست کشاندن عملیات نظامی این کشور در یمن با کمک به انصارالله نقش داشته است.

از طرف دیگر عربستان به بهره گیری از فضای چرخش روابط با ترکیه و قطر برای بهبود شرایط دشوار خود در یمن امید بسته است. علاوه بر انکه ترکیه در سالهای اخیر تأمین کننده بخشی از ناوگان پهبادی ارتش عربستان بوده است، امروز برخی از رسانه‌ها اخباری تأیید نشده در مورد ورود ترکیه به عنوان رهبر جریان اخوانی در منطقه، در حمایت نظامی از ائتلاف سعودی در جنگ یمن خبر دادند. عربستان به خوبی از این واقعیت آگاه است که پیشروی عرصه رقابت‌های منطقه ای با اخوان المسلمین به حوزه یمن به هیچ عنوان به صلاح منافع ریاض نبوده و بیشتر اماراتی‌ها را در پیشبرد برنامه‌هایشان در یمن یاری رسانده است.
در این میان بخش دیگر نگاه عربستان مربوط به تقویت نقش میانجی‌گری دوحه در معادلات یمن است.
 
پهن کردن دام برای قطر
قطر در گذشته با پرونده یمنی متفاوت از سایر اعضای عضو شورای همکاری خلیج فارس برخورد کرده است و در برهه‌هایی در جهت میانجی گری بین دولت منصور هادی و انصارالله بوده است.

پرونده یمن از مهمترین ملاحظاتی بود که باعث شد قطر در اواسط سال 2017 از ائتلاف سعودی در جنگ یمن کنار گذاشته شود. در آن برهه ائتلاف تحت رهبری عربستان تصمیم خود را بر اساس ادعای اقدامات قطر در حمایت از سازمان های تروریستی در یمن و روابط با حوثی‌ها توجیه کرد.

با این حال خروج از ائتلاف همسو با ارتقا جایگاه منطقه‌ای قطر در دوران پساتحریم، به افزایش نقش آفرینی دوحه در تحولات یمن نیز انجامید که هم به دلیل شکلگیری روابط بهتر صنعا – دوحه، نسبت به دیگر کشورهای عضو شورای همکاری بود و هم از حمایت جداگانه قطر از اخوانی‌های یمن ناشی می‌شد.

حال در دوران پسا مصالحه که قطر در چندین نوبت برای ایفای نقش میانجی‌گری میان ایران و عربستان در مورد بحران یمن اعلام آمادگی کرده است، سعودی‌ها به دنبال بهره برداری از این زمینه برای کاهش نفوذ قطر در یمن و از دور خارج کردن آنچه اقدامات دوحه علیه پیشبرد عملیات نظامی عنوان می‌کنند، هستند. در واقع اقدام عربستان برای فرستادن وزیر خارجه دولت مستعفی منصور هادی به دوحه، بی تردید نه برای پذیرش نقش میانجی‌گری قطر بلکه در راستای ضربه زدن به روابط دوحه و صنعا طراحی شده است