ائتلاف بزرگ برای به زیر کشیدن نتانیاهو؛ موانع و پیشران‌ها

اما در سوی مقابل شواهد امر حاکی از آن است که احزاب مخالف لیکود-شامل 13 حزب سیاسی- امروز (5 آوریل / 16 فروردین) در پی آن هستند که در دیدار با «رووین ریولین» رئیس رژیم صهیونیستی گزینه نخست‌وزیری خود را معرفی کنند. با این وجود اکنون این مساله قابل طرح است که احزاب مخالف نتانیاهو و لیکود از چه ظرفیت‌ها و موانعی برای تشکیل کابینه جدید حکومت برخوردار هستند؟
 
توافق لاپید و بنت برای تشکیل کابینه چرخشی
بنابر جدیدترین گزارش‌ها، احزاب میانه، راست و چپ رژیم صهیونیستی، تحت چارچوبی با نام «ائتلاف تغییر» و با مشارکت حزب «یش عتید»، «آبی و سفید»، «یامنیا»، «کارگر»، «امید نو»، «اسرائیل خانه ما» و «میرتس» که در مجموع ۵۸ کرسی را جمع‌آوری کرده و با جلب حمایت فهرست متحد عربی می‌توانند ۶۱ کرسی لازم برای تشکیل دولت را از آن خود کنند، در پی تشکیل دولت ائتلافی بر مبنای قاعده چرخشی هستند.

در واقع، شواهد امر حاکی از آن است که چند روز بعد از اعلام نتایج چهارمین انتخابات سراسری در فلسطین اشغالی طی دو سال اخیر، احزاب مخالف «بنیامین نتانیاهو» نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی برای تشکیل کابینه به توافق رسیدند. شبکه ۱۳ تلویزیون رژیم صهیونیستی در گزارشی اعلام کرده که «یائیر لاپید» رئیس حزب «یش‌عتید» و رهبر احزاب اپوزیسیون در کنست با «نفتالی بِنِت» رئیس حزب یامینا درباره نخست‌وزیری چرخشی به توافق رسیده‌اند. بر اساس این توافق که می‌تواند منجر به تشکیل کابینه جدید در رژیم صهیونیستی شود، بنت ابتدا نخست‌وزیر خواهد بود و بعد از طی کردن نیمی از دوره کابینه، لاپید نخست‌وزیر بعدی می‌شود. حزب یش‌عتید به شرطی با نخست‌وزیر بودن رئیس حزب یامینا در نیمه اول دوره کابینه موافقت کرد که او هرگز به کابینه‌ای به رهبری نتانیاهو نپیوندد و همچنین از طرح کاهش پست‌های وزارتی در کابینه جدید به ۱۸ وزیر حمایت کند.
 
مهمترین پتانسیل پیشران تلاش برای کنار زدن نتانیاهو
در وضعیت کنونی به نظر می‌رسد اراده کنار زدن نتانیاهو از قدرت بیش از هر زمان دیگری در میان احزاب و جامعه سیاسی فلسطین اشغالی وجود دارد. در این زمینه مهم‌ترین پیشران‌ها این موضوع را در چهار محور قابل ارائه است.

1- اکثر احزاب سیاسی اسرائیلی پیرامون اخراج بنیامین نتانیاهو از قدرت متفق‌القول هستند و به نوعی به ایجاد ائتلافی چند حزبی برای پایی کشیدن او از ریاست کابینه اعتقاد دارند. در واقع، احزاب خارج از لیکود در سودای آن هستند که به دوران نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو که از 31 مارس 2009 تا کنون در جریان است، پایان دهند. در این زمینه، سوابق فساد اقتصادی و مواضع سیاسی نتانیاهو در سطح سیاست داخلی و خارجی موجب ستوه این احزاب از او شده است. برای نمونه بحث بر سر تشکیل کابینه در شرایطی مطرح شده که نتانیاهو امروز  (5 آوریل / 16 فروردین) قرار است برای سومین بار در محکمه رسیدگی به پرونده‌های فساد خود حاضر شود تا این بار اظهارات شاهدان دعوت شده به دادگاه علیه خود را بشنود. در مجموع، این اراده فراگیر برای برکناری نتانیاهو را می‌توان مهم‌ترین عامل در ائتلاف برای کنار زدن نخست‌وزیر رژیم صهیونیستی طی 12 سال گذشته مورد تحلیل قرار داد.

2- اوج گیری اختلافات در درون حزب لیکود و احزاب متحد نتانیاهو، یکی دیگر از پیشران‌ها مهم در زمینه پایان قدرت حزب لیکود است. در حقیقت، طی سال‌های گذشته گزارش‌هایی مبنی بر اختلاف‌نظر در میان رهبران و اعضای حزب لیکود بر سر تداوم نخست‌وزیر بنیامین نتانیاهو وجود داشت اما اکنون پس از قطعی شدن اراده احزاب مخالف لیکود، برای تشکیل کابینه این موضوع بیش از هر زمان دیگری تقویت شده است.

3- بدعهدی بنیامین نتانیاهو در وفای به عهد در قبال دیگر احزاب یا به عبارتی متحدان خود را می‌توان دیگر علت مهم در زمینه تلاش احزاب مخالف برای کنار زدن نتانیاهو از قدرت دانست. شاید روزی که بنیامین نتانیاهو و بنی گانتس در اواخر ماه مارس سال گذشته، با کنار گذاشتن اختلافات، دولت ائتلافی و ادورای خود را بر مبنای نخست‌وزیری تناوبی 2 ساله، بنیان گذاشتند، برای همه‌گان عیان بود که نخست‌وزیر سابق (نتانیاهو) با عطش ویژه‌ای که برای حفظ قدرت دارد، به چنین توافقی عمل نخواهد کرد. حتی اگر در گذشته اندکی تردید نسبت به این موضوع وجود داشت، اکنون این مساله به واقعیتی مسجل تبدیل شده و احزاب سیاسی صهیونیستی را نسبت به واردن شدن به هرگونه اتحاد با حزب لیکود به رهبری نتانیاهو با تردید و ابهام اساسی مواجه کرده است.

4- فراگیر شدن بحران اقتصادی و حاکم شدن وضعیتی دشوار معیشتی بر  زندگی بخش زیادی از اساکنان سرزمین‌های اشغالی بویژه مهاجران غیراروپایی، دیگر علت مهمی است که اراده برای کنار گذاشتن نتانیاهو را بیش از پیش تقویت کرده است. در واقع،طی یک سال گذشته رژیم صهوینستی با بزرگترین بحران اقتصادی تاریخ خود در اثر ویروس کرونا مواجه شد. بر اساس نتایج تحقیقات موسسه «International Fellowship of Christians and Jews»، در شرایط کنونی ناشی از بحران ویروس کرونا ۱۰ درصد از اسرائیلی‌ها برای تامین نیاز‌های اولیه خود در زمینه غذایی با مشکل جدی مواجه هستند. اقتصاد این رژیم افت ۷.۱ درصدی را تجربه می‌کند و ضرر‌های ناشی از کرونا به اقتصاد اسرائیل به ۱۳ میلیارد دلار رسیده است.
 
موانع شکل‌گیری و موفقیت ائتلاف ضد نتانیاهو
با وجود تمامی پتانسیل‌های موجود، تشکیل کابینه توسط احزاب مخالف لیکود، آن‌چنان که به نظر می‌رسد آسان نبوده و موانعی جدی در این مسیر وجود دارد. در ابتدای امر توجه به این مساله ضروری است که احزاب میانه و چپ‌گرای صهیونیستی، نه تنها تجریه چندانی در امر حکومت داری ندارند، بلکه در نگاه به سیاست‌گذاری در دو سطح داخلی و خارجی با اختلاف‌نظرهای قابل توجهی مواجهه هستند. هر چند حلقه اتحاد و اتصال آن‌ها ضدیت با نتانیاهو است اما این امر نمی‌تواند ضامنی برای توافق آن‌ها بر سر چینش کابینه و سیاست‌گذاری باشد. 

در سطحی دیگر، نباید نفوذ و توان نتانیاهو و حزب لیکود برای تاثیرگذاری بر اراده دیگر احزاب را نادیده گرفت. به ویژه این مساله در شرایطی است که اکثریت احزاب مخالف نتانیاهو بسیار شکننده بوده و تنها با چند کرسی می‌تواند از محوریت خارج شود. در نتیجه احتمال چرخش هر یک از جریان‌ها به سوی حزب لیکود می‌تواند موضوع تشکیل کابینه ائتلافی و دولت چرخشی میان احزاب یش‌عتید و یامینا را بر هم بزند.