پاکستان و همگرایی با روسیه

به گزارش اسلام تایمز، وزیر خارجه روسیه هفته گذشته به منظور دیدار و گفت‌وگو با مقام‌های پاکستانی وارد اسلام‌آباد شد؛ ضمیر کابلوف، نماینده ویژه روسیه در امور افغانستان نیز سرگئی لاوروف را در این سفر همراهی می‌کند. مدتی است مسکو تلاش خود را برای بازیگری در مذاکرات صلح افغانستان تقویت کرده است؛ به طوری که در ماه گذشته میلادی، مسکو میزبان مقام‌های افغانستانی و گروه طالبان بود.

جدا از این مسئله، نفس انجام این سفر که برای نخستین بار پس از ۹ سال انجام گرفته، سبب شده برخی رسانه‌ها از آن به عنوان یک چرخش در سیاست خارجی پاکستان و روسیه یاد ‌کنند. البته معنای چرخش در این حیطه زمانی و منطقه‌ای چندان معنایی نمی‌یابد، اما پاکستان در سال‌های اخیر رویکردی را در سیاست خارجی خود در پیش گرفته که در واقع، نوعی توازن در مناسبات خود با کشورهای بزرگ دنیا ایجاد کند. در گذشته و در دوران جنگ سرد، پاکستانی‌ها متحد غرب بودند و در چارچوب پیمان‌هایی نظیر سنتو با ایالات متحده آمریکا و انگلیس مناسبات گسترده‌ای داشتند. در آن زمان هم هند از متحدان اتحاد جماهیر شوروی به حساب می‌آمد.

اما پس از پایان جنگ سرد و به‌تدریج با نزدیکی هند به غرب، پاکستانی‌ها متوجه شدند سیاستی که همسایه شرقی در پیش گرفته، یک رویکرد متوازن و بر اساس منافع ملی خود است. یعنی همزمان با آنکه به آمریکایی‌ها نزدیک شده‌اند، در عین حال همکاری خود را با روس‌ها نیز ادامه داده‌اند. از سوی دیگر، پاکستان متوجه شد ایالات متحده تغییراتی را در سیاست خارجی منطقه‌ای خود در جنوب آسیا شکل داده و از همین رو لازم است اسلام‌آباد هم تغییراتی را در مختصات نگاه خود به قدرت‌های بزرگ داشته باشد. بر همین اساس پس از اینکه سازمان شانگهای تأسیس شد و گسترش یافت، پاکستان هم با حمایت چین و روسیه وارد این تشکیلات شد.

در مجموع، به نظر می‌رسد نگاه پاکستانی‌ها به این سمت و سو رفت که روابط خود را با روسیه هم گسترش دهند. در سمت مقابل نیز روس‌ها هم این تمایل را از خود نشان دادند. در برهه‌هایی از زمان، مانورها و رزمایش‌های دریایی مشترکی را در آب‌های کراچی برگزار کردند؛ این نشان می‌داد هم پاکستان و هم روسیه در حال همگرایی بوده و تصمیم گرفته‌اند مناسبات عمیق‌تری بین خود برقرار کنند.

این موضوع به این معنا نیست که چرخشی از آمریکا و انگلیس به سمت روسیه و چین صورت گرفته باشد؛ هر چند ایالات متحده در زمینه مسئله افغانستان فشار زیادی روی پاکستان آورده و اسلام‌آباد حس می‌کند واشنگتن دیگر به آن‌ها نگاه گذشته را ندارد. با توجه به این واقعیت‌هاست که می‌توان استنتاج کرد مقام‌های پاکستان در حال پیگیری یک سیاست متوازن با قدرت‌های بین‌المللی هستند.

پیرمحمد ملازهی، کارشناس مسائل شبه قاره