محموله‌های حقوق‌بشری غرب؛ به اسم مردم سوریه به کام تروریست ها

با این اوصاف، بر اساس تصمیم جدید شورای امنیت روند تحویل کمک‌ها به سوریه از طریق گذرگاه «باب الهوی» در ترکیه را برای مدت یک سال تمدید شده است. طبق اعلام روسیه تحویل کمک‌ها از طریق گذرگاه باب الهوی برای مدت ۶ ماه تمدید شد و این ماموریت، شش ماه دیگر قابل تمدید است. این توافق در شرایطی است که پس از مذاکرات سفیران آمریکا و روسیه در سازمان ملل، ۱۵ عضو شورای امنیت به اتفاق آرا موافقت کردند که کمک رسانی‌ها در دو دوره شش ماهه انجام شود اما آن‌ها تمدید اجازه شش ماه دوم را به گزارش دبیر کل سازمان ملل درباره چگونگی کمک رسانی مشروط کردند. البته به گفته دیپلمات‌ها برای تمدید شش ماه دوم در ۱۰ ژانویه ۲۰۲۲ دیگر نیازی به رأی گیری نیست.

با این اوصاف، تمدید این قطعنامه با مخالفت شدید دولت بشار اسد مواجه شده و از آن به عنوان نقض حاکمیت سوریه یاد شده است. با این اوصاف اکنون این مساله قابل طرح است که تمدید قطعنامه 2585 شورای امنیت تا چه اندازه  در ابعاد حقوقی و سیاسی با حاکمیت ملی سوریه و قوانین حقوق بین‌الملل است؟ استدلال اصلی نوشتار حاضر این است تمدید این قطعنامه کمک‌های بشر دوستانه بر خلاف منافع ملی کشور سوریه و نقض حاکمیت ملی این کشور به مدت یک سال دیگر است.
 
واکنش دولت مرکزی سوریه
بر خلاف حمایت نمایندگان دولت‌های آمریکا و روسیه از تمدید کمک‌های بشر دوستانه از طریق مرز ترکیه، نماینده دولت سوریه، این رخداد را به شدت محکوم کرد. در همین زمینه، بسام صباغ، نماینده دائم سوریه در سازمان ملل بعد از تمدید مکانیزم کمک رسانی برای یک سال دیگر اعلام کرد: «ما با این مکانیزم سیاسی شده که نقض حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه است و در تضمین رساندن کمک‌ها به مستحقان و نه تروریست‌ها شکست خورده مخالفیم. هیئت‌های روسیه و چین و هیئت‌های دیگر تلاش کردند تا اعضای شورای امنیت بیشتر روی جوانبی متمرکز شوند که هدف آن بهبود وضعیت انسانی و رساندن کمک به نیازمندان در داخل سوریه است اما کشورهای غربی این جوانب را نادیده گرفتند و تمام تلاششان را روی تمدید مکانیزم ورود کمک‌ها که در خدمت دستورکارهای آن‌هاست متمرکز کردند. این نشان دهنده بی‌توجهی آن‌ها به رنج و مشکلات مردم سوریه و ادامه نقض حاکمیت کشورمان و محاصره مردم است.»
 
مسیر کمک‌رسانی از مدار چه کسی و توسط چه کسانی!
در ارتباط با تمدید شش ماه رسمی قطعنامه 2585 توسط شورای امنیتی برای کمک رسانی به سوریه، در نگاه اول می‌توان مساله را انسان دوستانه و حقوق بشری مورد ارزیابی قرار داد اما واقعیت امر این است که از ابتدای سال 2014 که چنین قطعنامه‌ای در شورای امنیت به تصویب رسیده، عملا کمک‌های ارسالی غربی‌ها در اختیار شهروندان مدنی سوریه قرار نگرفته است. اساسا هدف این بوده که در مناطق بحران‌زده سوریه، کمک‌رسانی به شهروندان این کشور که در جنگ آسیب دیده‌اند صورت بگیرد اما عملا آن‌چه که تا کنون شاهد بوده‌ایم جریان کمک رسانی محدود به مناطق تحت کنترل گروه‌های تروریستی بوده است. در حقیقتف طی تمامی سال‌های گذشته نیزآمریکا، ترکیه و کشورهای اروپایی بر ارسال کمک‌های انسان دوستانه به سوریه از طریق گذرگاه‌های زمینی این کشور را دنبال کرده‌اند اما متحدان سوریه و به طور خاص روسیه و چین، مخالف این شیوه کمک‌رسانی بوده و تاکید داشته‌اند که کمک‌ها باید از طریق دمشق صورت گیرد در غیر این‌ صورت خلاف حاکمیت ارضی سوریه است.

در مقطع کنونی نیز طی یک سال آینده، قدر مسلم این است که کمک‌ها از طریق گذرگاه «باب الهوی» در ترکیه صورت می‌گیرد. این امر بدین معنا است که آنکارا نظاری مستقیم بر کمک‌های ارسالی دارد اما نکته قابل تامل این اسن که ترکیه این کمک‌ها را در اختیار چه کسانی و چه نیروهایی قرار خواهد داد؟ در پاسخ به این پرسش باید به این واقعیت توجه داشت که ترکیه طی سال‌های بعد از 2016 با اشغال غیرقانونی و نامشروع بخش‌های سرزمینی شمال ترکیه، حمایت از گروههای تروریستی را در سطوح مختلف در پیش گرفته است. هم اکنون نیز حمایت ترکیه از گروههای افراط‌گرا در ادلب، این استان را به بزرگ‌ترین مامن تروریست‌ها در جهان تبدیل کرده است.

بدون تردید، کنترل آنکارا بر گذرگاه «باب الهوی» که به تبع آن کنترل بر روند و فرآینده کمک‌رسانی‌ها را در پی دارد، تمامی کمک‌های به ظاهر انسان دوستانه را به منبعی برای تقویت گروههای تروریستی در ادلب و دیگر مناطق تبدیل خواهد کرد. در این میان  توجه به این موضوع نیز ضروری است که بسیاری از تروریست‌های حاضر در ادلب، افراد خارجی هستند که هیچ تعلقی به سوریه ندارند لذا به جرات می‌توان اظهار داشت که کمک‌های ارسال دوستانه از یک سو، در بُعد اجرایی شدن از کانال ترکیه با مشکلات ساختاری همراه است و نمی‌تواند در اختیار شهروندان واقعی آسیب دیده از بحران سوریه قرار گیرد و از سوی دیگر، کمک‌های ارسالی به استان ادلب کانون تجمع تروریست‌ها ارسال خواهد شد که عملا در چند سال اخیر تحت محاصر کامل نیروهای دولتی بوده است؛ لذا این کمک‌ها را می‌توان تلاشی هدفمند برای ایجاد فضای تنفس برای تروریست‌ها مورد ارزیابی قرار داد.
 
مانع آفرینی برای اجرایی شدن طرح حاکمیت فراگیر ملی دمشق بر سوریه
در مقطع کنونی دولت سوریه بر حدود 85 درصد از نواحی سرزمینی حاکمیت دارد و تلاش می‌کند تا در آینده کوتاه مدت تمامی نواحی کشور را تحت کنترل دولت مرکزی دمشق قرار دهد. موازی با این وضعیت در شرایط کنونی موضوعاتی همانند بازسازی عمرانی کشور، اسکان پناهندگان، تنش‌زدایی در مناسبات با همسایگان و ایجاد شرایط برای بازگشت آوارگان در دستور کار دولت بشار اسد قرار گرفته است اما بر دولت‌های غربی به رهبری آمریکا در مسیر تحقق اهداف شوم خود با چشم‌پوشی از تمام این واقعیات تلاش دارند دولت مرکزی را نامشروع بازنمایی کنند.

در همین راستا به بهانه ناکارآمدی دولت که اشتباه بودن آن در انتخابات اخیر ریاست جمهوری اثبات شده است، مسیر تحولات را از کنترل دولت مرکزی خارج کنند. در واقع، غربی‌ها نمی‌توانند و نمی‌خواهند این واقعیت را بپذیرند که طرح ان‌ها برای تجزیه سوریه و تغییر نظام سیاسی در این کشور شکست خورده است و این محور مقاومت با همراهی روسیه بوده که پیروز میدان سیاست و نبرد بوده‌اند. در مجموع، می‌توان اظهار داشت که خارج کردن مساله کمک رسانی از کانال خارج از مدار دولت مرکزی سوریه یعنی دمشق بیشتر تلاشی است برای نامشروع جلو دادن حکومت بشار اسد و ممانعت از احاطه حاکمیت ملی دولت مرکزی بر کل کشور.