تهدیدات داعش در افغانستان چگونه خواهد بود؟

واقعیت این است که پس از بیست سال اشغال‌گری آمریکا و ناتو در افغانستان، فعالیت گروه‌های تروریستی همچنان در این کشور ادامه دارد؛ با این تفاوت که جای القاعده، سپاه صحابه و… را داعش پر کرده است.

در افکار قشر خاکستری افغانستان که بخش کثیری از این جامعه را شامل می‌شود همچنان چنین استنباط می‌شود که استقرار نظامی آمریکا و ناتو راه‌حل نجات و امنیت افغانستان بوده و هست؛ در صورتی که استقرار خارجی‌ها منجر به روی‌آوری افراد ناآگاه به فعالیت در گروه‌های تروریستی و رشد آنها می‌شود. از دلایل این نگاه غلط افغان‌ها، وجود دو تفکر بسته‌ی طالبانی و تفکر غرب‌گرایی محض است که نتیجه آنها عدم رشد فرهنگ و بلوغ رسانه‌ای جامعه است. این تفکرات افراط و تفریطی باعث شده‌اند که امروز شاهد “ترس عامه مردم از تحجر طیف‌های مختلف طالبان و حکمرانی آنها” از یک سو و از سویی دیگر “مهاجرت بی‌حد و حصر به خارج از افغانستان” باشیم.

با توجه به نمونه‌های قبل از افغانستان نظیر عراق و سوریه، در چنین بستری قطعا زمینه‌ی رشد گروه‌های تروریستی به خصوص داعش فراهم می‌آید.

در تعریف کلیت تهدیدات تروریسم در کشورهای اسلامی از جمله افغانستان بایستی گفت که عاملان و قربانیان حملات تروریستی هر دو برآمده از جوامع اسلامی بوده‌اند. اما آنچه مهم‌تر است «طراح و صحنه گردانان» این وضعیت هستند که علیرغم تشخیص و استنادات، ماهیت آنها برای عامه مردم اثبات نشده است.

بنابراین اینکه در مجامع بین‌المللی و رسانه‌ای مدام از عباراتی نظیر تروریسم اسلامی، جهادگرایی و… استفاده می‌شود، پوششی است تا افکار و اذهان را به جهاتی دیگر منحرف کنند.

به هر صورت راهکارهای حل بحران افغانستان مواردی چون تقریب مذاهب و منسجم کردن تعاریف دینی، تشکیل دولت فارغ از جنبه‌های قومی و سیاسی، خارج کردن افکار از رکود فکری و سیاسی، مقابله با نژادگرایی و مذهب گرایی و همچنین تغییر ساختار امنیتی و دفاعی است.

این نتایج حاصل تحلیل تحولات چند دهه اخیر افغانستان براساس رویکردی واقع‌نگر است.

با این پیش زمینه به این سوال می‌رسیم که تهدید تروریسم در افغانستان که صورت جدید آن داعش است، چگونه خواهد بود؟

پاسخ به این سوال در موارد زیر دسته‌بندی می‌شود:
۱- فعالیت موثر و استمرار یک گروه و تشکیلات، نیازمند برنامه‌ریزی و پشتیبانی گسترده است و با توجه به چارچوب و نحوه فعالیت داعش می‌توان گفت این گروه نیز محصول یک سیستم دولتی است که یک یا چند دولت به حمایت از یک گروه تروریستی تمایل دارند. بنابراین حضور دست اندرکاران این پروژه در افغانستان تاثیر جدی در فعالیت‌های این گروه خواهد داشت.

۲- حال با در نظر گرفتن شرایط یادشده در مورد اول، جنبه های فعالیت داعش را بررسی می‌کنیم:

الف- فعالیت داعش همانند یک سال گذشته تاکنون، به حملات محدود نظیر انتحاری، بمب‌گذاری، ترور، گروگان‌گیری و… محدود خواهد شد.

ب- فعالیت داعش همانند عراق و سوریه با عملیات روانی، هرج و مرج، توطئه‌چینی و… آغاز می‌شود و تا تصرف روستاها و شهرهایی پیش خواهد رفت و پس از آن شاهد رقابت آنها با طالبان و سایر گروه‌های افغانستانی خواهیم بود.

ج- داعش در سایر گروه‌های تروریستی منطقه ادغام می‌شود و وجوه تازه‌تری به خود خواهد گرفت که تحلیل آن بایستی در زمان خود انجام بگیرد.

به طور کلی تحولات چهار دهه‌ی اخیر افغانستان، نمونه‌ی بارز رویکرد متناقض کشورهای مدعی در مقابله با تروریسم است و ناکامی آنها نشانگر اینست که راهکار نظامی هیچگاه پاسخگوی مشکلات این منطقه نبوده است. انگلیس آغازگر و شوروی، آمریکا و ناتو ادامه دهنده‌ی این مسیر غلط بودند و حالا نیز افغانستان را با کوله‌باری از مشکلات متعدد، عقب‌افتادگی اقتصادی، ویرانی و… تنها گذاشتند.