مسابقه اعراب در برقراری روابط با طالبان

 

منابع دیپلماتیک مطلع در منطقه خلیج فارس می‌گویند امارات متحده عربی در تلاش برای برقراری ارتباط نزدیک‌با دولت طالبان و رقابت با قطر در افغانستان است.

رویترز به نقل از چهار دیپلمات مطلع خبر داده که امارات در هفته‌های اخیر گفتگوهایی با طالبان در مورد میدان هوایی کابل انجام داده است.

اخیرا ذبیح الله مجاهد "برافراشته شدن پرچم سفارت امارات متحده عربی در کابل را گامی مثبت به سوی اقدامات بیشتر" خوانده و گفته که "امارات و افغانستان در حال حاضر روابط خوبی دارند که باید تقویت شود."

در روزهایی که نیروهای طالبان وارد کابل شدند، هواپیمای شرکت امارات از نیمه راه به دبی بازگشت؛ اما تیم‌های فنی قطر و ترکیه در بازگشایی میدان هوایی کابل پس از خروج امریکا کمک کردند.

امارات به اشرف‌غنی؛ رییس جمهوری فراری هم پناه داده‌است.

این در حالی است که دوحه؛ پایتخت قطر به مرکز تعاملات دیپلماتیک جامعه جهانی با دولت طالبان تبدیل شده‌است.

کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس به ویژه پس از قدرت گرفتن محمد بن سلمان؛ شاهزاده جاه‌طلب و اقتدارگرای سعودی همواره درگیر رقابتی نفس گیر و تنگاتنگ بوده اند. قطر و برخی کشورهای همسو با آن در جبهه مقابل ائتلاف به رهبری ریاض قرار داشته که دولت دوحه را متهم به حمایت از تروریزم می‌کنند، خواستار برچیده شدن شبکه پرمخاطب الجزیره اند و توسعه جنبش اخوان المسلمین در خاورمیانه را تهدیدی علیه خود می دانند.

ائتلاف ترکیه و قطر به عنوان دو کشور حامی اخوان المسلمین نیز دامنه این رقابت‌ها را گسترش داده و خصومت و رقابت کشورهای همپیمان یا تحت سلطه رژیم ریاض علیه آنکارا و دوحه را تشدید کرده است.

در این میان، بدیهی است که افغانستان به عنوان یکی از مسایل حساس و استراتژیک در جهان به ویژه کشورهای اسلامی از این رقابت و خصومت تمام‌عربی، مصون و برکنار نمی ماند.

قطر که از سال ۲۰۱۱ میزبان تنها دفتر سیاسی طالبان در جهان بوده و پس از آن گفتگوهای سرنوشت ساز صلح میان امریکا و طالبان، و به دنبال آن طالبان و دولت افغانستان را میزبانی کرده همواره رشک و حسادت قدرت‌های رقیب خود از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی را برانگیخته است.

پس از تحولات اخیر و فرار اشرف غنی به امارات متحده عربی که منجر به قدرت گرفتن طالبان در کابل شد، قطر بیش از همیشه در مرکز تعاملات دیپلماتیک غیرمستقیم میان طالبان و جهان قرار گرفت و به مثابه‌کشوری میانجی که با هر دو جانب این رابطه تعاملات تنگاتنگی دارد نقش برجسته‌ای پیدا کرد.

این در حالی بود که عربستان سعودی و امارات متحده عربی که همزمان مدعی رهبری جهان اسلام و کشورهای عربی هستند به‌طور تحقیرآمیزی در حاشیه قرار گرفتند و از تحولات سیاسی و امنیتی افغانستان دور ماندند.

اکنون اما به نظر می‌رسد که هم امارات متحده عربی و هم رژیم عربستان سعودی در صدد توسعه نفوذ و قدرت خود در افغانستان پس از طالبان اند. آنها می‌خواهند با ایجاد کانال های ارتباطی و تعاملاتی با طالبان قطر را پشت سر بگذارند، نقش استراتژیک و تعیین کننده دولت دوحه را تضعیف کنند و خود به بازیگران کلیدی در حوزه مسایل افغانستان تبدیل شوند.

به نظر می رسد که استراتژیست دستگاه دیپلماسی ریاض و ابوظبی بر پایه این محاسبه که آنها پیش از این در کنار پاکستان تنها رژیم هایی بودند که دولت امارت طالبان در دوره اول را به رسمیت شناخته بودند، به سادگی می‌توانند در دوره دوم نیز روابط سنتی خود با طالبان را احیا کنند و به این ترتیب در یک رقابت سیاسی دیگر قطر را شکست دهند.

با این وجود، کارشناسان می گویند که گسترش نفوذ کشورهایی مانند عربستان و امارات در افغانستان هم برای طالبان و هم برای مردم افغانستان خطرناک و چالش آفرین است. این به سوابق سیاه هر دو کشور در زمینه حمایت از تروریزم و گسترش ایدئولوژی های افراطی و فرقه گرایانه مربوط می شود. عربستان کانون اصلی اشاعه و انتشار ایدئولوژی مخوف وهابیت است که آبشخور فکری جریان‌های تروریستی مانند داعش به حساب می‌آید و امارات متحده عربی نیز در کنار ریاض در جنگ های خونین منطقه از سوریه تا یمن، فعالانه حضور داشته است؛ اگرچه آنها اکنون در پی شکست در جنگ یمن از همدیگر فاصله گرفته و چه بسا در برابر یکدیگر جبهه می‌گیرند.

به باور کارشناسان با توجه به تلاش های فشرده کشورهایی مانند امارات متحده عربی و عربستان سعودی در برقراری ارتباط با طالبان که اولی به تازگی سفارت خود را در کابل بازگشایی کرده و دومی نیز در روزهای آینده در این زمینه اقدام خواهد کرد، دستگاه دیپلماسی دولت طالبان کار دشواری برای مهار و مدیریت این رقابت ها و توجیه آن در راستای منافع کلان ملی خواهد داشت.

طالبان اگرچه هم در حال حاضر و هم در آینده به برقراری روابط سیاسی و اقتصادی با همه کشورهای منطقه و جهان از جمله عربستان سعودی و امارات متحده عربی نیاز مبرم دارند؛ اما در عین حال این روابط نباید به اعمال نفوذ غیرقانونی به منظور دستیابی به منافع غیرمشروع این کشورها در یک رقابت و خصومت سنتی میان آنها و دیگر کشورهای منطقه منجر شود.

افغانستان پیش از این هزینه‌های سنگین جنگ های نیابتی و رقابت ها و خصومت های ویرانگر کشورهای منطقه و جهان را پرداخته و کارگزاران دولت طالبان باید با مدیریت مثبت و مسئولانه، مسابقه سیاسی اعراب برای تعامل و ارتباط با دولت کابل را به سمت بهره وری حداکثری از این رقابت ها و خصومت ها در راستای منافع کلان ملی، حفظ وحدت اقوام، تعهد به تقریب مذاهب، جلوگیری از رشد و شیوع افراط گرایی و مهار جریان های تروریستی وابسته به کمک های مالی، استخباراتی، امنیتی و ایدئولوژیک رژیم‌های عربی توجیه کنند.

در غیر این صورت این رقابت ها و خصومت ها جنبه منفی یافته و بار دیگر زمینه‌ساز تکرار تجارب تلخ گذشته ناشی از جنگ های نیابتی قدرت های منطقه و جهان در زمین افغانستان خواهد شد.