اگرچه با مجاهدت نیروهای محور مقاومت، خلافت خودخوانده داعش در عراق و سوریه در سال 2017 به پایان رسید اما عناصر و هسته‌های پراکنده این گروه تروریستی هنوز در برخی مناطق استان‌های «دیاله، کرکوک، نینوا، صلاح‌الدین، الانبار و بغداد» فعال هستند.
 
کوه‌های مخمور؛ دژ دفاعی داعش در عراق
فعالیت‌های تروریستی بازماندگان داعش در این مناطق عمدتاً بر مبنای نابود کردن زیرساخت‌های اقتصادی همانند دکل‌های برق و محصولات کشاورزی، ناامن کردن راه‌های مواصلاتی و راهزنی، آدم‌ربایی با انگیزه‌های کسب منابع مالی و یا ایجاد جنگ فرقه‌ای و طایفه‌ای و در مواردی نیز حمله به مقرهای نظامی ارتش و پلیس و بمب‌گذاری بوده است.

در این میان مسئله حائز اهمیت در مورد وجود خلأهای امنیتی در مناطقی است که عناصر داعشی توانسته‌اند آنجا را به مکانی امنی برای مقرسازی مخفیانه در کوه‌ها، جذب و آموزش نیرو و برنامه‌ریزی اقدامات شرورانه تبدیل کنند. این حمله به عنوان چهارمین حمله شبه نظامیان داعش علیه نیروهای پیشمرگه در یک هفته توصیف شده است.

طی هفته‌های گذشته، عناصر داعش عملیات‌های خود در استان‌های کرکوک و دیالی را تشدید کرده‌اند و منابع گفته‌اند که این موضوع به میزان کمتر در استان همجوار، نینوا ، نیز تکرار شده است . حمله بزرگ داعش به روستای الخطاب در منطقه قیاره در جنوب شرقی نینوا در اوایل ماه سپتامبر که منجر به کشته شدن 11 تن شد، توجهات نسبت به خطر داعش در بغداد را به خود جلب کرد.

جالب توجه آنکه مناطق عمده حضور و فعالیت داعش مربوط به اراضی موسوم به مناطق مورد منازعه در پرونده اختلافات میان بغداد و اربیل در مورد محدوده حکومتی اقلیم کردستان عراق می‌باشد که در سالهای پس از ظهورداعش در سال 2014 ابتدا نیروهای کرد توانستند با استفاده از خلاً نیروهای دولتی کنترل کروک و بخش زیادی از مناطق مورد منازعه را در دست بگیرند اما پس از ماجرای بحران آفرین برگزاری رفراندوم جدایی طلبی در سال 2019 این مناطق مجدداً توسط ارتش و نیروهای حشدالشعبی از کردهای عراق بازپس گرفته شد.

منابع محلی از «کوه های حمرین» و «قره چوخ» در جنوب کرکوک و استان دیالی به عنوان مهمترین پایگاه‌ها و مخفیگاه‌های کوهستانی داعش سخن می‌گویند. قره جوخ رشته کوه وسیعی است که در ناحیه مخمور در جنوب شرقی نینوا به طول حدود 65 کیلومتر و طول تقریبی 40 کیلومتر واقع شده و پس از قندیل، حمرین، حصاروست و زاگرس از طولانی ترین رشته کوه های عراق است.

بلندترین قله کوه قره جوخ 2100 متر و دارای 9 ارتفاع است که هر کدام نامی دارند و دارای روستاهای مختلفی مانند داری، زود، تافان و غیره است. از ویژگی های آن زمین سنگلخی و فراوانی غارها، پناهگاه ها و مسیرهای کوهستانی است که پیشروی خودروها و وسایل نقلیه نظامی در آنها دشوار است. مقامات نظامی در بغداد تأیید کردند که کوه‌های قره جوخ، به عنوان یکی از مناطق مرزی بین اقلیم کردستان عراق و نینوا و طبقه بندی شده در زمره مناطق مورد مناقشه بر سر اداره آن بین بغداد و اربیل، به پناهگاه جدیدی برای داعش تبدیل شده است. گمان می رود برخی از عناصر این سازمان اخیراً از سوریه وارد عراق شده و در کوه ها به عنوان پناهگاه موقت پناه گرفته اند.

این کوه ها شامل غارهایی است که برخی از آنها طبیعی و برخی دیگر به تازگی توسط داعش حفاری شده و دارای پوشش گیاهی و دره های عمیق هستند.

کارشناسان بر این اعتقادند که حضور طولانی مدت داعش در بخش‌های وسیعی از کوه‌های قره جوخ به معنای تقویت این دژ دفاعی است و به همین دلیل فرآیند تصفیه و کنترل آن نباید بیش از این به تأخیر بیفتد چرا که می‌تواند علاوه بر نواحی منطقه به تهدیدی برای امنیت کل عراق تبدیل شود.

همچنین کارشناسان و مقامات نظامی عراقی بر این اعتقاد هستند که داعش در استراتژی‌های حمله ای خود تغییراتی را داده است و اکنون مهمترین چیز برای داعش این است که در بیش از یک منطقه ظاهر شود تا تمرکز ارتش و سرویس های امنیتی بهم بریزد.
 
ضرورت هماهنگی امنیتی بغداد- اربیل؛ تلاش آمریکا برای گرفتن ماهی از آب گل‌آلود
حمله روزگذشته داعش موجی گسترده از واکنش‌ها در میان سیاسیون عراقی را در پی داشت. در این میان آنچه بیش از همه در میان کلام رهبران عراقی از اربیل و بغداد مشاهده می‌شود ضرورت افزایش همکاری‌ها و همگاهنگی‌های امنیتی و نظامی در مناطق مورد منازعه برای مقابله ثمربخش با حضور داعش می‌باشد. برای مثال مسرور بارزانی نخست وزیر اقلیم کردستان عراق خواستار همکاری امنیتی بیشتر با نیروهای امنیتی عراق برای مقابله با فعالیت های داعش شد.

در واقع وجود خلأهای امنیتی در مناطق مورد منازعه به عنوان یکی از زمینه‌های اصلی تقویت داعش یاد می‌شود. در این رابطه سرهنگ بازنشسته سعد الحدیثی کارشناس امنیتی عراقبه العربی الجدید گفت: «یکی از دلایل اصلی تبدیل شدن کوه ها به کانون حضور داعش این است که آنها در منطقه درگیری بین اربیل و بغداد هستند و داعش و همه گروه های تروریستی در عراق از سال 2003 از این اختلافات منتفع شده اند.»

در این شرایط موضوع حائز اهمیت دیگر در رابطه با حملات اخیر داعش، تلاش آمریکا برای ماهیگیری از آب گل‌آلود امنیتی است. آمریکایی‌ها که بر اساس توافق با بغداد و بر مبنای مصوبه پارلمان عراق در مورد لزوم اخراج نیروهای نظامی خارجی از خاک عراق، باید تا پایان سال جاری میلادی پایگاه‌های خود را تعطیل و تمامی نظامیان خود را از این کشور خارج کند. با این حال در هفته‌های اخیر موضع‌گیری‌های مقامات نظامی و سیاسی مختلف آمریکایی حاکی از عدم اراده سران کاخ سفید برای اجرای توافق اعلام شده می‌باشد. در این میان علاوه بر مشکوک بودن همزمانی اوج گیری حملات داعش با نزدیک شدن به روزها و هفته‌های پایانی حضور نیروهای آمریکایی در عراق، حملات اخیر این گروه تروریستی بهانه‌ای برای مقامات واشنگتن بوده است تا در مورد آمادگی برای تداوم همکاری‌های امنیتی با بغداد و اربیل موضع‌گیری کنند.

از این حیث باید گفت آنچه نیروهای عراقی در نبرد با داعش به آن نیاز دارند بیشتر از آنکه حمایت نظامی دروغین آمریکا و ائتلاف تحت رهبری آن باشد، افزایش همکاری و هماهنگی اطلاعاتی و عملیاتی نیروهای مسلح عراق می‌باشد که بویژه اراده رهبران اربیل برای اجرای این امر لازم و ضروری است.