شهروندان عرب منطقه در مورد قدرت ایران و آمریکا چه می‌گویند؟

امروزه در سیاست جهانی، برای سنجش میزان توان و جایگاه یک قدرت در سطح منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای، علاوه بر شاخص‌های قدرت سخت در قالب مولفه‌هایی همانند توانمندی نظامی، میزان توانمندی قدرت نرم کشورها نیز به عنوان یک شاخص کلیدی مورد توجه قرار می‌گیرد. به عبارت دقیق‌تر، میزان نفوذ نرم و پرستیز یک بازیگر در سطح جهانی مولفه‌ای کلیدی است که مطابق با آن می‌توان نفوذ یک قدرت در معادلات بین‌الملل را مورد سنجش قرار داد.

در این میان، ایالات متحده  آمریکا طی دهه‌های گذشته بر محوریت دو مولفه قدرت نرم و سخت، تلاش کرده خود را به عنوان قدرت شماره یک در سطح جهانی نشان دهد. اما بر خلاف انتظارات استراتژیست‌های کاخ سفید در تمامی سال‌های بعد از 2000 یعنی متعاقب به قدرت رسیدن جرج بوش، شاهد کاهش اعتبار و نفوذ آمرکیا در سطح جهانی هستیم. این روند نزولی طی سال‌های گذشته تیز ادامه داشته است.

مداخله واشنگتن در امور داخلی دیگر کشورها، حمایت از گروه‌های تروریستی و نیز بی‌اعتمادی به آمریکا، از جمله مهم‌ترین زمینه‌های افت اعتبار واشنگتن در کل جهان و به طور ویژه در منطقه غرب آسیا و شمال آفریق می‌باشد. در اثبات این امر نیز اخیرا موسسه واشنگتن برای سیاست خاور نزدیک» (WINEP-Washington Institute for Near East Policy)  در یک نظر سنجی بزرگ در چند کشور عربی به این نتیجه رسیده که اعتبار واشنگتن در سطحی گسترده روندی نزولی در میان مردمان کشورهای خوزه غرب آسیا و شمال آفریقا پیدا کرده است.

نظرسنجی های انجام شده توسط این موسسه در ماه مارس گذشته، قبل از شروع ماه رمضان، نتایج تکان دهنده ای را در مصر، اردن، کویت، عربستان سعودی و امارات نشان داد. روش مورد استفاده در نظرسنجی نتایج آن را اعتبار می‌بخشد؛ زیرا هزار نفر، چیزی در حدود 16 درصد از مردم هر منطقه، به طور تصادفی از هر کشور انتخاب شده و از طریق مصاحبه شخصی با آنها و رعایت حداکثر محرمانه بودن و ناشناس بودن نتایج حاصل شده است. 
 
آمریکا؛ شریکی غیر قابل اعتماد
مهم‌ترین نتایج حاصل از نظرسنجی انجام گرفته از سوی موسسه تحقیقات واشنگتن، کاهش اعتماد به ایالات متحده آمریکا در سطح منطقه بوده است. اکثریت افراد حاضر در نظرسنجی به ویژه در کشورهای حاشیه خلیج فارس، آمریکا را شریکی غیرقابل اعتماد ارزیابی و گرایش بیشتری را به سوی روسیه و چین نشان داده‌اند. حتی آن‌ها خواستار افزایش مناسبات کشور متبوع خود با پکن و مسکو بوده‌اند.

برای نمونه در سه کشور حاشیه خلیج فارس (کویت، عربستان سعودی و امارات) سه روند مشخص وجود داشت: مردم این کشورها روابط دولت‌های خود با روسیه را به اندازه روابط خود با ایالات متحده دارای اهمیت می‌بینند. 50 درصد از مشاکرت کنندگان آمریکا را مطلقا شریکی غیر قابل اعتماد می‌دانند و حتی 75 درصد از مشارکت کنندگان تلاش واشنگتن برای احیای توافق هسته‌ای با ایران را فاقد برآیند و دستاورد برای خود می‌بینند. برای نمونه اکثریتی 70 درصدی از شهروندان عراقی به وضوح واشنگتن را غیر قابل اعتماد و سیاست‌های آن را برای کشوشان منفی ارزیابی کرده‌اند.

مجموع نتایج حاصل شده در این نظر سنجی به وضوح نشان می‌دهد که سیاست‌های آمریکا در منطقه غرب آسیا، بر خلاف گذشته که از جذابیتی ویژه برای شهروندان عرب برخوردار بود، شکست خورده است. احساسات ضد آمریکایی در منطقه به شدت در حال افزایش بوده و افکار عمومی کشورهای عربی به این نتیجه رسیده‌اند که مناسبات یک سویه با آمریکا تامین کننده منافع ملی آن‌ها نمی‌باشد. در مجموع می‌توان اظهار داشت که نقش مخرب واشنگتن در صحنه داخلی کشورهای غرب آسیا، ترویج نیروهای تکفیری و نیز عدم تعهد این کشور به قراردادهای منعقد شده با اعراب، زمینه‌ساز افزایش موجب بدینی به سیاست‌های آمریکا در جهان عرب شده است.
 
نگرش مثبت اعراب به تقویت مناسبات با ایران
اکثریت قاطع شرکت کنندگان (قریب به 90 درصد) در نظر سنجی موسسه تحقیقات واشنگتن، برقراری مناسبات با ایران را دارای اهمیت ویژه دانسته‌اند. از نظر مشارکت کنندگان ایران، روسیه و چین، سه قدرتی هستند که به تدریج در حال تضعیف قدرت آمریکا در منطقه غرب آسیا هستند. در این میان تنها کشوری که مشارکت کنندگان حفظ مناسبات با آمریکا را همچنان از درجه اهمیت بالا ارزیابی کرده‌اند، «اردن» می‌باشد. شهروندان دیگر کشورهای به ویژه مصر، عربستان و امارات، خواهان برقراری مناسبات هم سطح با ایران، روسیه و چین شده‌اند.

همچنین، بر اساس نتایج ارائه شده از این نظرسنجی، اکثریت قاطع جمعیت شیعیان حاضر در کشورهای حاشیه خلیج فارس حضور ایران در منطقه را عدم دخالت ارزیابی و تاکید کرده‌اند که نقش ایران در مسیر تقویت ثبات و امنیت در منطقه ایجابی است.

همچنین، اکثریت شرکت‌کنندگان در این نظر سنجی بر این ابور بوده‌اند که فارغ از اینکه احیای توافق هسته‌ای غرب با ایران متحقق شود یا خیر، می‌بایست برقراری مناسبات با ایران در دستور کار قرار بگیرد. در این زمینه، شهروندان عراقی بیشتر از دیگر کشورها نقش ایران را در مناسبات با بغداد مثبت ارزیابی و خواهان تعمیق هر چه بیشتر همکاری‌ها شده‌اند.