فشارهای غرب برای کاهش مناسبات این قاره با روسیه هم نتوانسته کاری از پیش ببرد و نمونه آنرا می توان در موضع گیری اخیر این کشورها در سازمان ملل مشاهده کرده که به قطعنامه ضد روسیه رای ممتنع دادند و بسیاری از آنها از تحریمهای غرب تبعیت نکرده اند.  

 الجزایر یکی از کشورهای تاثیرگذار در شمال آفریقا است که به دلیل مناسبات اقتصادی و نظامی گسترده ای که طی سالیان گذشته با روسها برقرار کرده، روسها روی آن حساب باز کرده اند. در همین راستا، سرگئی لاوروف، وزیر خارجه روسیه هفته گذشته در سفری غیرمنتظره به الجزایر رفت و درباره مسائل دوجانبه و به ویژه مسئله انرژی در دوره تحریمها با مقامات الجزایر دیدار و گفتگو کرد. از دهه های گذشته تعدادی از شرکتهای روسی در اجرای طرحهای نفت، گاز و عمرانی الجزایر مشارکت دارند و الجزایر نیز زمینه های بسیاری را برای  جذب سرمایه گذاران روسی فراهم کرده اند و به همین خاطر این کشور برای روسها اهمیت ویژه ای دارد.

الجزایر در رای گیری اخیر سازمان ملل برای محکوم کردن حمله روسیه به اوکراین رای ممتنع داد و بدون توجه به هشدارهای آمریکا، مخالفت خود را از پیوستن به تحریمهای ضد روسی اعلام کرد. بر اساس آمارها، الجزایر یک سوم تسلیحات خود را از روسیه وارد می‌ کند و در این زمینه معاملات مهمی را با روسیه انجام داده و روسیه نیز در مقابل به الجزایر وفادار بوده و این وفاداری را در فروش سامانه ‌های موشکی «اس-۳۰۰» به الجزایر نشان داده است.

باتوجه به اینکه مسئله نفت و گاز در دوره تحریمهای غرب علیه روسیه اهمیت ویژه ای دارد، بنابراین لاوروف هفته گذشته به الجزایر به عنوان دارنده ذخایر عظیم نفت و گاز در آفریقا سفر کرد تا از پایبندی کامل این کشور‌ به توافقنامه اوپک پلاس و عدم افزایش تولید نفت که آمریکاییها روی آن پافشاری می کنند، مطمئن شود.

غرب سعی دارد با افزایش تولیدات نفتی از سوی سایر کشورها، در صورت تحریم نفت روسیه از افزایش قیمت در بازارهای جهانی جلوگیری کند و روسها می خواهند کشورهای هم پیمان با چنین سیاستی همراهی نکنند، چرا که با مخالفت آنها برای افزایش تولید نفت، غربیها به راحتی نمی توانند نفت روسیه را تحریم کنند.
 
مسئله انرژی در اولویت
سفر اخیر لاوروف پس از دیدار مقامات اروپایی به الجزایر انجام شده است که اهمیت این سفر را نشان می دهد.  در بحبوحه تلاش‌های غرب برای یافتن جایگزینی برای گاز روسیه با تکیه بر خط لوله گاز، الجزایر که از طریق تونس و دریای مدیترانه به ایتالیا راه دارد، به مقصدی مهم برای مقامات غربی تبدیل شده است. بنابراین غربیها تلاش می کنند در آینده از طریق این کشور بتوانند بخشی از گاز آفریقا را به اروپا انتقال دهند.

الجزایر یکی از کشور‌های مهم در صادرات گاز است و حدود ۱۱ درصد گاز مصرفی در اروپا را تامین می ‌کند و اروپاییها می توانند با افزایش ظرفیتهای این کشور، مقادیر بیشتری از گاز را از الجزایر وارد کنند. همچنانکه شرکت نفت و گاز «سوناطراک» الجزایر اخیرا اعلام کرده که آماده است گاز بیشتری به اروپا تحویل دهد. به همین خاطر  روسیه نیز برای کاهش اقدامات غرب، به ویژه در زمینه انرژی در تلاش است با استفاده از روابط تاریخی خود با الجزایر، در این زمینه فشار آورد.

هر چند اروپاییها گفته اند که فعلا قصدی برای قطع واردات گاز و نفت از روسیه ندارند اما مقامات مسکو تلاش می کنند تا جایی که می تواند همه مسیرهای انتقال انرژی به اروپا را مسدود کرده و اروپاییها را تحت فشار قرار دهند. لذا روسیه به دنبال آن است تا کشورهایی که می توانند در تامین نیازهای انرژی اروپا تاثیرگذار باشند را به اردوگاه خود وارد کرده و همچنان جایگاه اول خود در صدور انرژی به اروپا را حفظ کند. 

الجزایر برای آنکه نشان دهد به روسیه پشت نکرده و همچنان متحد روسیه است اعلام کرده که بیش از این ظرفیت تولید و صادرات گاز ندارد و با این موضع گیری، دست رد به سینه اروپاییها زده است که به هر حربه ای متوسل می شوند تا وابستگی خود به انرژی روسیه را کاهش دهند.

مصر هم از کشورهای تاثیرگذار در شمال آفریقا است و به دلیل ذخایر گازی که دارد می تواند در دوره تحریمها برای روسیه موثر باشد. باتوجه به اینکه مصر به عنوان یکی از مسیرهای تامین گاز اروپا مطرح است، لذا روسیه می تواند مصر را نیز همانند الجزایر با خود همراه کرده و نسبت به عدم صادرات انرژی به اروپا متقاعد کند.

روسیه در تلاش است با کمک کشورهای آفریقایی بتواند تحریمهای غرب را بی اثر کند و در همین زمینه روسها در سالهای اخیر گامهای بلندی را بر ارتقای جایگاه خود در این قاره برداشته اند. موسی فکی محمد، رئیس کمیسیون اتحادیه آفریقا در سفری که سال گذشته به مسکو انجام داد، دو طرف بر توسعه همکاریهای مسکو با کشورهای آفریقایی در عرصه های مختلف بویژه اقتصادی و صنعتی و انرژی تاکید کردند. روسیه در اکتبر 2019، نیز میزبان نشست مشترک این کشور با اعضای اتحادیه آفریقا بود که نشان می دهد روسها به قاره سیاه با دید راهبردی می نگرند.

کشورهای آفریقایی باتوجه به ظرفیتهای اقتصادی بالایی که دارند اگر در دوره تحریمها در کنار روسیه قرار بگیرند، این کشور هم به عنوان عضو دائمی شورای امنیت، می تواند از نفوذ خود استفاده کرده و به حمایت از ابتکارات آفریقایی برای حل و فصل مناقشات در این قاره کمک کند. گسترش مناسبات روسیه با آفریقا به دلیل ظرفیتهای گسترده ای که برای سرمایه گذاری دارد، همواره برای آمریکا نگران کننده بوده است و در دوره تحریمهای غرب، با توسعه مناسبات دو طرف نگرانی آمریکاییها افزایش خواهد یافت.

از آنجا که مسکو در حال حاضر بزرگترین تامین کننده سلاح در آفریقا به حساب می‌ آید و توافقات اجلاس آفریقا و روسیه و درخواست‌های مکرر رهبران آفریقایی برای اختصاص اعتبارهای لازم برای خرید تجهیزات و تسلیحات روسی و توسعه مناسبات اقتصادی در سالهای اخیر، غربیها را نسبت به تاثیرگذاری تحریمها علیه روسیه نگران کرده است. روسیه که پس از آمریکا بزرگترین صادر کننده تسلیحات در جهان است، می تواند تسلیحات بیشتری را با قیمتهای مناسب به کشورهای آفریقایی بفروشد و بخشی از مشکلات اقتصادی ناشی از تحریمها را جبران کند.
 
سرمایه گذاری روسیه در بخش هسته ای و معادن غنی آفریقا
فرصت‌های سرمایه گذاری گسترده در قاره آفریقا و تمایل روسیه برای توسعه همکاری ‌های هسته ‌ای در قاره سیاه، از دیگر اهداف روسیه در آفریقا است. روسیه با قابلیت‌های بالایی که در عرصه تولید انرژی هسته ای و ساخت نیروگاهها دارد، می تواند به کشورهای آفریقایی کمک شایانی بکند و منابع مالی زیادی را از این طریق دریافت کند که می تواند کسری ناشی از تحریمهای غرب را تا حدی مرتفع کند.

مصر، اتیوپی، سودان، کنیا، اوگاندا، نیجریه، روندا، زامبیا و غنا از جمله کشورهایی هستند که روس‌ها تمایل زیادی به گسترش همکاری‌ های هسته ای با آنها دارند. از طرفی، روسیه به عنوان سه کشور نخست در تولید و صادرات نفت جهان و اولین کشور در تولید و صادرات گاز، به دنبال بازار خوبی هم در آفریقاست مخصوصا اینکه رقابت تنگاتنگی با آمریکا در زمینه کسب جایگاه نخست در مواد هیدروکربنی دارد. همچنین کشورهای آفریقایی به دلیل داشتن معادن زیاد، به سرمایه گذاری خارجی نیاز دارند که روسها می توانند با ورود به این بخش تراز تجاری خود با این کشورها را ارتقا دهند.  

هر چند تراز تجاری روسیه با کشورهای آفریقایی در مقایسه با چین و آمریکا قابل مقایسه نیست، اما توسعه مناسبات در سالهای اخیر تداعی گر بازگشت روسیه به آفریقا است و این قاره به دلیل داشتن ظرفیتهای بالای اقتصادی و منابع غنی می تواند نقش تعیین کننده ای در کاهش اثرات تحریمهای روسیه بازی کند.