در شرایطی که وضعیت جهان بیش از هر زمان دیگری امنیتی شده است، کشورها برای مقابله با تهدیدات خارجی به دنبال تقویت مناسبات دفاعی و نظامی خود با همسایگان برآمده اند. از تلاش کشورهای اروپایی برای عضویت در پیمانهای نظامی گرفته تا کشورهای آسیای مرکزی، همگی برای افزایش توان دفاعی خود تلاش می کنند تا در برابر خطرات احتمالی آسیب‌های کمتری متحمل شوند. ایران و کشورهای آسیای مرکزی هم از این قاعده مستثنی نبوده و در سالهای اخیر توسعه همکاری های نظامی را در دستور کار قرار داده اند.

در همین راستا، سرلشگر محمد باقری، رئیس ستاد کل نیروهای مسلح ایران دیروز در راس هیئتی بلندپایه وارد تاجیکستان شد. باقری در دیدار با شیرعلی میرزا وزیر دفاع تاجیکستان با تاکید بر اینکه نیروهای مسلح دو کشور باید علاوه بر برقراری امنیت در مرزها با یکدیگر تعامل و تبادل نظر داشته باشند، گفت که توسعه و تحکیم همکاری‌ های منطقه ‌ای و دوجانبه و همچنین تبادل آموزش و توسعه همکاری نظامی پیرامون مبارزه با تروریسم، باید در اولویت نیروهای مسلح دو کشور قرار گیرد. وزیر دفاع تاجیکستان نیز در این دیدار از طرح نیروهای مسلح ایران برای مقابله با تروریسم و جرایم سازمان یافته و مواد مخدر با کمک و همکاری دو کشور استقبال کرد و گفت که برگزاری رزمایش های مشترک و توسعه تجهیزات نظامی از اولویتهای نیروهای مسلح تاجیکستان و ایران می ‌باشد.

سفر باقری به دوشنبه در برهه کنونی از ابعاد زیادی قابل بررسی است. این سفر درحالی انجام می شود که طالبان از 9 ماه پیش در افغانستان قدرت را به دست گرفته و تهدیدات تروریستی از جانب این کشور علیه ایران و کشورهای آسیای مرکزی افزایش یافته است. باتوجه به اینکه بی ثباتی افغانستان در دوره طالبان، سبب شده تا گروه تروریستی داعش مجددا در برخی مناطق این کشور قدرت بگیرد، لذا ایران و‌ آسیای مرکزی که در خط مقدم تروریسم هستند بیش از دیگران آسیب خواهند دید و اگر جلوی این تهدید گرفته نشود، می تواند فجایع جبران ناپذیری برای منطقه به همراه داشته باشد که تبعات انسانی آن به مراتب از بحران سوریه و عراق بیشتر خواهد بود.  

از آنجا که سرایت ناامنی ها به کشورهای منطقه بحران جدیدی را در جهان ایجاد خواهد کرد لذا تهران و دوشنبه برای رفع تهدیدات تروریستی تلاش می کنند تا با توسعه همکاری های دفاعی در صورت بروز اتفاقات ناگوار بتوانند به یکدیگر کمک کنند، چرا که نابودی تروریسم تنها با یک کشور عملی نخواهد شد.

ایران باتوجه به اینکه در مقابله با تروریستها در عراق و سوریه کارنامه درخشانی از خود به نمایش گذاشته است، بنابراین تاجیکستان که دارای اشتراکات زبانی و فرهنگی با ایران است، سعی دارد از تجارب تهران در این زمینه استفاده کند. به همین منظور، از سال گذشته ایران و تاجیکستان کمیته نظامی مشترک ضد تروریسم تشکیل داده اند و نشان می دهد تروریسم تهدید بزرگی برای کشورهای منطقه به شمار می رود که مقابله با آن همکاریهای منطقه ای را می طلبد.    
  
از طرفی، در شرایط کنونی که جنگ اوکراین بین روسیه و غربیها در جریان است، دولتمردان آسیای مرکزی احساس نگرانی کرده و درصدد تقویت توان دفاعی و استراتژیکی خود هستند. در صورتی که روسیه در اوکراین شکست بخورد، تاجیکستان در برنامه های استراتژیک خود بازنگری کرده و دنبال یافتن متحدان جدیدی خواهد بود و در آینده شاهد ترتیبات دفاعی و امنیتی جدیدی در منطقه خواهیم بود.

باتوجه به اینکه روسیه به دلیل درگیر شدن در اوکراین، احتمال دارد کمکهای تسلیحاتی به متحدانش را کاهش دهد، آسیای مرکزی از این مسئله متضرر خواهد شد. تاجیکستان به دلیل وابستگی اقتصادی و نظامی بیشتر به روسیه، بیش از دیگران از تبعات جنگ اوکراین احساس خطر می کند و درصدد است از طریق بازیگران جدید مناسبات دفاعی خود را تنظیم کند و ایران می تواند در این میان جایگاه ویژه ای داشته باشد.

از آنجا که ایران در سالهای اخیر در عرصه موشکی و پهپادی به پیشرفتهای قابل توجهی دست یافته است، می تواند بخشی از نیازهای تاجیکستان را تامین کند و مقامات تاجیک نیز به توانمندی های تهران پی برده اند. از سوی دیگر، دبیرکل سازمان همکاری شانگهای دیروز اعلام کرد که ایران ممکن است در سال ۲۰۲۳ به عضویت کامل این سازمان درآید و این مسئله می تواند توسعه همکاریهای نظامی دو کشور در قالب این سازمان امنیتی منطقه ای را بیش از پیش تقویت کند.

افزایش تهدیدات تروریستی از خاک افغانستان و نگرانی ها نسبت به سرایت آن به کشورهای همسایه، در کنار تبعات ناشی از جنگ اوکراین، ایران و کشورهای آسیای مرکزی را بیش از پیش به همدیگر نزدیک کرده و با عضویت کامل ایران در سازمان شانگهای در آینده، همکاریهای دفاعی و امنیتی بین دو طرف تقویت خواهد شد.  
 

اسلام تايمز