بازي با حيات كاپيتاليسم

نویسنده: روح الله امين آبادي
هوگو چاوز در روزهاي آغازين دور دوم رياست جمهوري دكتر محمود احمدي نژاد پا به ايران گذاشت تا نگراني هاي اردوگاه غرب شدت يافته و بار ديگر نظرها به سوي آمريكاي لاتين و روابط استراتژيك ايران با اين منطقه حساس معطوف شود.
مطالعه رفتار خارجي كشورهاي آمريكاي لاتين، بيانگر اين واقعيت است كه تحت تاثير شرايط پس از جنگ سرد، گرايش جديدي در ميان كشورهاي اين منطقه با هدف ارائه تعريفي جديد از جايگاه آن در جهان و زدودن عنوان «حياط خلوت» (Back yard) آمريكا شكل گرفت و به سرعت گسترش يافت.
پس از روي كار آمدن جريان چپ در ونزوئلا، بوليوي، اكوادور و نيكاراگوئه، مولفه هاي سياست خارجي جديد آمريكاي جنوبي به اين شكل دسته بندي شد: تلاش براي به دست آوردن نقش مستقل در سياستگذاري و خروج از فشار عوامل خارجي؛ تلاش براي اثرگذاري بيشتر در صحنه هاي منطقه اي و بين المللي؛ تلاش براي به دست آوردن جايگاه حقيقي متناسب با ظرفيت هاي ملي در تجارت جهاني؛ شكستن حصار ارتباط محدود با آمريكا و اروپا و گسترش روابط با كشورهاي خارج از اين دو حوزه سنتي، تضمين رشد و جهش اقتصادي و...
صرف نظر از ارزش هاي ملي و معيارهاي درون مرزي، مشاهده مي شود كه بسياري از مولفه هاي سياست خارجي در آمريكاي لاتين، مي تواند نقطه همگرايي جمهوري اسلامي ايران با اين منطقه باشد. از اين رو، اين احساس هماهنگي و همگني طرفين در روابط خارجي سبب شده تا تهران درصدد توسعه و گسترش روابط با اين كشورها باشد.
در سالهاي اخير، تعدادي از كشورهاي آمريكاي جنوبي در زمره كشورهاي دوست و هم پيمان ايران قرار گرفته اند و تعدادي ديگر نيز از رده كشورهاي متخاصم به رده كشورهاي غيرمتخاصم تغيير مسير داده اند.
روابط نزديك ايران با كشورهاي آمريكاي لاتين و به ويژه ونزوئلا علاوه بر نزديكي سياست هاي خارجي كه ناشي از رويكرد استقلال طلبانه دو كشور در نظام بين الملل است، داراي صبغه اقتصادي نيز مي باشد.
توسعه روابط اقتصادي به منظور متنوع سازي روابط تجاري و ايجاد شركت هاي مختلط براي سرمايه گذاري مشترك را مي توان از زمره دلايلي شمرد كه روابط اين دو كشور را ضروري مي سازد. در اين زمينه همكاري هاي منطقه اي از جمله ايجاد زمينه براي همكاريهاي بلوكي بين اكو و مركوسور در بلندمدت درنظر گرفته مي شود. با توجه به موقعيت و توانمندي هاي اقتصادي و تجاري آمريكاي لاتين به عنوان يك بلوك قوي در اقتصاد جهاني و همچنين توانمندي هاي ايران در منطقه به عنوان دروازه ورود به آسياي ميانه و قفقاز، و نيز زمينه هاي موجود براي سرمايه گذاري هاي دو جانبه روابط محكمي در آينده پيش بيني مي شود.
مي توان پنج هدف عمده اقتصادي براي جمهوري اسلامي ايران در ارتباط با آمريكاي لاتين متصور شد: 1- استفاده از ظرفيت هاي اقتصادي منطقه 2- جذب سرمايه و صدور خدمات فني و مهندسي 3- توسعه بازارهاي صادراتي ايران 4- متنوع ساختن بازارهاي وارداتي ايران و 5- زمينه سازي براي تعامل در دادوستد تكنولوژيك.
در پي اعمال برخي از تحريم هاي تجاري و اقتصادي عليه كشورمان در سال هاي اوليه انقلاب، جمهوري اسلامي ايران به منظور متنوع سازي بازارهاي تجاري و اقتصادي خود، ظرفيتهاي تجاري و اقتصادي منطقه آمريكاي لاتين را مورد توجه قرار داد. مطالعه روابط تجاري ايران طي دوران پس از انقلاب اسلامي، بيانگر افزايش سريع و پر حجم روابط تجاري ايران با كشورهاي منطقه است. اين روابط تا سال هاي اخير صرفا در حوزه واردات كالاهاي اساسي و به صورت يك طرفه بوده است؛ به طوري كه در اين مدت براساس يك تخمين ميزان واردات كالا از كشورهاي منطقه، بيش از 25 ميليارد دلار بوده است. طرف هاي مهم تجاري ايران در منطقه عبارت بودند از: برزيل، آرژانتين و مكزيك.
دولت نهم با عنايت به اهميت روابط اقتصادي، راهبردجديد را در توسعه روابط سياسي بر پايه متنوع سازي مقاصد تجاري در منطقه آمريكاي لاتين، اتخاذ كرد و توازن در روابط سياسي و اقتصادي و افزايش صادرات به كشورهاي منطقه را در دستور كار قرار داده و در اين ارتباط، با ظرفيت هاي سياسي به وجود آمده در منطقه به ويژه در كشورهاي ونزوئلا، بوليوي، نيكاراگوئه و اكوادور سعي وافري به منظور ايجاد فرصت هاي تجاري براي تجار ايراني و صادرات خدمات فني و مهندسي كشورمان به اين منطقه فراهم كرده است.
احداث كارخانه تراكتورسازي مشترك ايران و ونزوئلا «ون ايران» با ظرفيت سالانه 12000 دستگاه تراكتور) و صدور توليدات اين كارخانه به كشورهاي منطقه از جمله بوليوي و اروگوئه؛ احداث كارخانه اتومبيل سازي مشترك ايران خودرو و سايپا در ونزوئلا با ظرفيت سالانه 24000 دستگاه؛ صادرات صنايع كوچك به ونزوئلا و بوليوي و كوبا از جمله احداث كارخانجات توليد لبنيات و آردسازي و ماشين آلات تزريق پلاستيك؛ اجراي پروژه مطالعات اكتشاف زمين شناسي در ونزوئلا؛ برقراري اولين خط پرواز مستقيم خاورميانه به آمريكاي لاتين از مبدا تهران به كاراكاس؛ اجراي دو قرارداد براي احداث 17 هزار واحد مسكوني در ونزوئلا؛ خريد اولين محموله بنزين از ونزوئلا در راستاي تنوع سازي منابع وارداتي براي كاهش آثار تحريم هاي احتمالي؛ افتتاح دفتر وزارت صنايع در كاراكاس و برقراري روابط كارگزاري بانك توسعه صادرات ايران با تعدادي از بانكهاي ونزوئلايي (در اين ارتباط مذاكرات براي ايجاد روابط كارگزاري با تعدادي از بانك هاي لاتيني از جمله برزيل در جريان است) از جمله پروژه هاي به انجام رسيده ميان ايران و ونزوئلا است.
ايجاد صندوق مشترك مالي ايران و ونزوئلا و تاسيس شركت مشترك نفتكش ايران و ونزوئلا نيز از جمله ديگر پروژه هايي است كه قرارداد آن ميان ايران و ونزوئلا منعقد شده است و مسلما اجراي اين پروژه ها فوايد اقتصادي فراواني را نصيب دو كشور ايران و ونزوئلا خواهد كرد.
دنباله هاي داخلي دشمنان جمهوري اسلامي، در طي سال هاي اخير سعي كرده اند با استفاده از روش هاي عمليات رواني، روابط ايران - آمريكاي لاتين را كم اهميت و بي ارزش جلوه دهند. حتي در مواردي برخي رسانه ها دست به استهزاي هوگوچاوز در طول مدت اقامت وي در تهران زده اند.
اين جريان نفاق داخلي سعي دارد اين فرضيه را القا كند كه منافع ملي ايران فقط در گرو روابط تجاري با كشورهاي اروپايي است؛ اما حقيقت اين است كه كشورهاي غربي به هيچ رو بازار خود را به روي محصولات ايران نخواهند گشود و در اين ميان، سياست گرايش به آمريكاي لاتين - و نيز آفريقا- فرصت بي بديلي براي صادركنندگان داخلي فراهم كرده است.