روزهاي پرچالش چين و امريكا

 سناتور ديك لوگار رئيس كميته روابط خارجي سناي امريكا تأكيد كرده ، واشنگتن بايد استراتژي كامل و جامعي را براي روابط با چين جديد پيش ببرد كه از هر جهت نسبت به گذشته متحول شده است.
مناسبات پكن و واشنگتن در دوره يكساله اوباما با مشكلات تازه‌اي گره خورده است. تنش‌هاي سياسي دو قدرت بر سر بحران كره شمالي يا اختلاف نظر آنها در موضوع هسته‌اي ايران يا شورش‌هاي جدايي‌طلبانه تبت و تايوان فقط يك جنبه از اين مشكلات است. سرچشمه بزرگ درگيري اقتصادي دو قدرت در عرصه اقتصادي جريان دارد. پكن كه از ابتدا نسبت به روي كار آمدن دولت دموكرات‌ها و اوباما بدبين بود اكنون با اين معضل دست به گريبان است كه امريکا بارها چين را در سازمان تجارت جهاني تحت فشار قرار داده و تعرفه‌هاي تنبيهي براي اين کشور در نظر گرفته است.چين به حمايت گرايي تجاري يکجانبه بشدت حساسيت نشان مي دهد زيرا بخش اعظم پيشرفت‌ها و رشد اقتصادي اين کشور به صادرات وابسته است و اگر اين تعرفه‌ها بالا رود صادرات چين کاهش يافته و همگام با بحران جهاني مالي چين براي پيشبرد رشد اقتصادي خود وضعيت سخت‌تري خواهد داشت. چيني‌ها در گروه 20 و در نشست اخير آن در لندن از مقام‌هاي امريکايي تعهد گرفته بودند که اين گونه تدابير اعمال نمي‌شود اما ظاهراً دو کشور نمي‌توانند در باره چنين تعهداتي و اجراي آن چندان خوشبين باشند. بخصوص اينکه امريکا يکي از اصلي‌ترين کشورهايي است که در مسائل تجاري بشدت چين را تحت فشار تدابير ضددامپينگ و تعرفه‌هاي تجاري بالا قرار داده است. چين اکنون با پيشي گرفتن از آلمان به بزرگترين صادر کننده جهان تبديل شده است اما سياست‌هاي ضد تجاري امريکا از ديدگاه چين مصداقي از حمايت‌گرايي است که مشخصاً با تدابير و مقررات سازمان تجارت جهاني همخواني ندارد. پكن حتي مشكلاتي كه اخيراً اروپا براي آن به وجود آورده را از چشم امريكا مي‌بيند، اتحاديه اروپا بزرگترين شريک تجاري چين نيز که در اين مسير همواره يار و ياور امريکا بوده است بلافاصله پس از اقدام امريکا تعرفه‌هاي تجاري بر روي لوله‌هاي فولادي وارداتي از چين را از 18 درصد به حدود 39 درصد افزايش داد و چين بار ديگر قرباني سياست هاي تجاري امريکا و اروپا شد. بر اين اساس روابط چين و امريکا نيز وارد مرحله پردردسري شده است. آخرين بار دولت اوباما خواسته كه چين بايد اجازه دهد ارزش يوآن، واحد پول چين در برابر دلار افزايش يابد. ارزش اوراق بهادار خزانه‌داري امريكا كه در اختيار چين است معادل 801 ميليارد دلار است و مقامات چين با توجه به كسري بودجه فاحش دولت امريكا، بارها از در امان بودن سرمايه‌گذاري‌هاي خود در امريكا ابراز نگراني كرده‌اند. به همين دليل چين اخيراً سعي كرده در مبادلات ارزي بين المللي خود از دلار امريكا فاصله بگيرد.
اما مشكلات چين و امريکا فقط به حوزه اقتصاد محدود نمي شود. پكن در عين حال كه به عنوان بزرگترين شريک تجاري امريكا بر سر موضوع تعرفه‌ها يا تنظيم تراز بازرگاني 400 ميليارد دلاري با واشنگتن دچار مشكل است اما اين اختلاف‌ها از حوزه‌هاي سياسي به عرصه‌هاي تجاري كشانده شده است. دست كم طي دو سه سال اخير روابط اين دو حريف جهاني امريكا در زمينه‌هاي مختلف به تنش آميخته شد. سال گذشته در گرماگرم برگزاري المپيك پكن حمايت‌هاي بي دريغ امريكا از جدايي‌طلبان تبت و پذيرايي‌هاي گرم كنگره و كاخ سفيد از دالايي لاما روابط دو كشور را بر هم ريخت. اين سياست امريكا كه با يك جنگ رسانه‌اي و تبليغي سنگين براي بدنام‌سازي حكومت كمونيستي چين صورت مي‌گرفت موجب شد ترس سنتي پكن از پيشي گرفتن ملاحظات سياسي و حقوق بشري غربي‌ها بر روابط اقتصادي زنده شود. نگراني چيني‌ها چندان بي دليل نبود زيرا به فاصله اندكي از بحث تبت، ‌محافل سياسي اروپا و امريكا در دو فاجعه خشونت‌بار ميانمار و سودان نيز انگشت اتهام به سوي چين نشانه رفته و پكن را با اتهام پشتيباني از جريان‌هاي ديكتاتوري مواجه ساختند.
چيني‌ها بر حسب تفكر ديپلماسي شان واكنش‌هاي متقابل به اين حملات را به صورت تدريجي انجام دادند. آنها در اولين گام به سمت تحكيم پيمان‌هاي امنيتي و استراتژيك با قدرت‌هاي حريف امريكا بويژه روسيه، ايران و ... رفتند و در مرحله بعدي ارتش چين دكترين نظامي جديد خويش را بويژه در عرصه‌هاي فضايي، ‌موشكي و فناوري‌هاي مدرن به نمايش گذاشت. فشردن گلوي متحدان منطقه‌اي امريكا مثل تايوان از زمره اين تاكتيك‌ها است كه پكن آن را در پاسخ به تصميم بلندپروازانه امريكا براي فروش 7ميليارددلاري سلاح به تايپه انجام مي دهد.
باراك اوباما، رئيس جمهوري امريكا ماه نوامبر سال جاري ميلادي براي اولين بار در اين مقام به چين سفر خواهد كرد تا در پكن، پايتخت اين كشور بر سر موضوعات مورد علاقه دو طرف با زمامداران چين به گفت‌وگو بنشيند.
چنانكه جان هاتزمن، سفير امريكا در چين اذعان مي كند روابط چين و امريكا هيچ وقت مانند امروز حساس نبوده است. به باور اغلب ناظران آسيا، رهبران پكن با ذهني پر از شك و بدبيني در مذاكره با اوباما حاضر مي‌شوند تصوير سياست خارجي امريكا در نگاه آنها حتي نسبت به دولت بوش بسيار تيره و مبهم است. با وجود آنكه اوباما قبل از سفر بسيار بر مناسبات گرم دو كشور تأكيد كرد اما تيم ديپلمات‌هاي امريكايي به رسانه‌هاي اين كشور گفته‌اند، مذاكرات اوباما با هوجيان تائو، رهبر چين دشوار و پرفراز و نشيب است.