سالهاي پس از ترور رفيق حريري نخست وزير اسبق لبنان در فوريه 2005 اين كشور آبستن تنشهاي قومي و فرقهاي و قطببنديهاي سياسي شد. با اين حال، رخدادها و جلساتي مانند پيمان دوحه در مه 2008 توانسته است راه را براي آشتي ملي هموار كند. اين پيمان با ارائه فرمولي براي تشكيل دولت وحدت ملي كه در آن اپوزيسيون از حق وتو برخوردار است به 18 ماه مناقشه سياسي پايان داد.
اما مهمترين رخداد، جدايي جنبلاط از جريان 14 مارس و ديدار حريري از دمشق در ماه گذشته است كه آشتي ملي را محقق كرد. پيش از اين سعد حريري و جريان 14 مارس سوريه را متهم قتل پدرش معرفي ميكرد اما در سفر به دمشق اذعان كرد كه اين ادعا سياسي بوده است. از سوي ديگر جنبلاط هم تلاشهايي را در راستاي آشتي ملي آغاز كرد اما حلقه تمامكننده اين گامهاي آشتي با ابتكار رهبر جنبش مقاومت نمايان شد كه چند پيمان صلح و دوستي با جناحهاي سلفي و دروزي امضا كرد و سرانجام با تشويق نصرالله، جنبلاط با وئام وهاب رقيب اصلياش دست دوستي داد. وهاب از سال 2005 تلاشهايي را براي ايجاد يك جريان مخالف با جنبلاط در ميان جامعه دروزيها آغاز كرد. اوايل ماه جاري ميلادي جنبلاط و وهاب ديداري آشتيجويانه برگزار كردند كه صفحه جديدي در روابط دروني دروزيها گشوده است.
جنبلاط كه تا پيش از ماه اوت از مخالفان اصلي سوريه و ايران بود هفته گذشته مهمترين پيمان آشتي با حزبالله را امضا كرد. البته مقدمات اين پيمان پيشتر فراهم شده بود. جنبلاط به طور مشخص پس از انتخابات ژوئن به گسترش مناسبات با سوريها و مهمتر از آن رويكردي صلحآميز با جريان معارض بويژه شيعيان لبنان روي آورد.
جلسات آشتي جنبلاط همچنين با جريان معارض به ميشل عون رهبر مسيحي «بلوك تغيير و اصلاح» هم رسيده است. تغيير موضع جنبلاط در ماههاي اخير سبب شده تا جناح 14 مارس به رغم برتري در انتخابات در صحنه سياسي در ضعف قرار گيرد و وزن سياسي 8 مارسيها افزوده شود. سؤالي كه اينك مطرح است آن است كه اين ديدارها تا چه اندازه ميتواند در ميان حاميان گروههاي مختلف لبنان هم تأثيرگذار باشد و پايگاههاي مردمي هر يك از احزاب و جريانها را به هم نزديكتر كند؟ در ساليان گذشته اختلافات فرقهاي در لبنان عميقتر شد. خود جنبلاط از جمله رهبراني بود كه از هيچ ابزاري براي اتهامزني به رقباي سياسياش دريغ نورزيد. چنين سياستي به اختلافات ميان شيعيان و سنيها و نيز شيعيان و دروزيها دامن زد به گونهاي كه اختلافات ميان آنها به سطحي بيسابقه در تاريخ لبنان رسيد. بنابراين به نظر ميرسد كه زدودن اين مناقشات و حركت به سوي يك آشتي واقعي مستلزم چيزي بيش از چند جلسه و ديدار ويژه است. با تغيير موضع جنبلاط، برخي از حاميان وي عليه او موضعگيري كردند. وي اظهار داشت: «من به دنبال يك آشتي واقعي ناب هستم.» اما مخالفت بخشي از نيروهاي سياسي با رويكرد جديد جنبلاط به معناي كاهش قدرت او نيست. يكي از ناظران نزديك جنبلاط درباره اين اتفاق ميگويد: «اكثريت دروزيها تحت رهبري جنبلاط ميمانند.» درباره حريري نيز همين نكته صدق ميكند. در جريان سفر حريري به دمشق بيم آن ميرفت كه سنيهاي هوادار وي واكنش منفي به مواضع او داشته باشند. اين سفر در سايه چنين بيمي صورت گرفت اما نتيجه آن چيزي نبود جز تقويت وحدت ميان سنيها. اين گروه بر اين باورند كه اين تغيير ناشي از ضرورتهاي واقعگرايي در سياست است.
سياستهاي واقعبينانه جنبلاط و حريري بويژه پس از ديدارهاي مكرر با سيدحسن نصرالله و ساير مقامات حزبالله سبب شد تا حاميان آنها نيز در گفتمان آشتي ملي در لبنان سهم بيشتري ايفا كنند و حريري و جنبلاط را در ايجاد تغييرات بنيادين در سياستهايشان ياري دهند. اين در حالي است كه جامعه لبنان به ابتكارات آشتيجويانهاي از سوي جريان 8 مارس نيز نياز دارد و تلاشهاي صلح نبايد تنها به جريان حاكم متكي باشد. حزبالله به عنوان كانون 8 مارس ميتواند مديريت مناسبي در تلاشها و ابتكارات آشتي ملي داشته باشد و لبنان را از دام مناقشات فرقهاي رها كند. به دنبال ايجاد يك گفتمان جديد در لبنان حوادثي نيز در خارج از اين كشور رخ داده كه زمينه آشتي ملي را بيش از هر زمان ديگري فراهم كرده است. در حال حاضر، تهديدات اسرائيل براي آغاز جنگي جديد عليه لبنان شدت گرفته است. حتي ايهود باراك وزير جنگ اسرائيل زمان آن را تعيين كرده و ماه مه را ماه آغاز يك جنگ ديگر عنوان كرده است. نقض حريم هوايي لبنان توسط اسرائيل در ماههاي اخير بشدت افزايش يافته كه اين نشانهها لزوم تقويت جبهه مقاومت و تحقق آشتي ملي با حضور همه نيروهاي سياسي را بيش از پيش ضروري ساخته است. اما اين نميتواند تنها دليل براي وحدت ملي باشد چراكه لبنان فارغ از تهديدهاي خارجي، در ساليان اخير لطمات زيادي از اختلافات داخلي ديده كه آن را در برابر مناقشات داخلي نيز ضعيفتر ساخته است و تغيير نگرش حريري و جنبلاط و همراهي هواداران آنها جامعه لبنان را به گذار از مرحله مناقشه و ساختن يك ملت واحد آگاه ساخته است.