آمریکا و اروپا باید هرچه سریعتر به بحران سوریه ورود پیدا کنند
«سلمان شیخ» تحلیلگرِ قطری و مدیر اندیشکده «بروکینگز» در دوحه نوشت: دولت سوریه با شرایط سختی دست و پنجه نرم میکند. با تبدیل شدن اعتراضات در سوریه به مبارزات مسلحانه و خشونت آمیز، تمام پیش بینیها در رابطه با تحولات این کشور نادرست از آب درآمد .
* از دیدگاه مخالفان، انتقال قدرت در سوریه تنها راه حل پایان دادن به بحران این کشور است
عدم تغییرات و انتقال قدرت در سوریه به معنای شکست تمام تلاشهای گروه های مخالف مبنی بر یافتن و سازماندهی راه حلهایی موثر برای حل بحران سوریه است. در عوض، ما شاهد یک خلأ قدرت در سوریه هستیم که باعث تشدید اختلافات و درگیریهای فرقه ای از لبنان تا عراق خواهد شد. پیشرفتهای اندکی در رابطه با برکناری بشار اسد صورت گرفته است. شورشیان مسلح کنترل برخی از مناطق را در دست گرفتهاند، اما هنوز نواحی شمالی و غربی کشور در برابر حملات نیروهای دولتی آسیب پذیر هستند.
* درگیریهای فرقهای یکی از مشکلات مهمی است که ثبات سوریه را تهدید میکند
موضوع دیگری که بیش از همه ثبات در سوریه را تهدید میکند، درگیریهای فرقهای در مناطق مختلف کشور است که رقابت میان گروههای مسلح را نیز تشدید خواهد کرد. تمام این مشکلات بیانگر ناتوانی اپوزیسیون خارجی سوریه در متقاعد کردن گروههای مخالف در داخل کشور، به ویژه جامعه علویها و مسیحیان، به منظور ایجاد یک سوریه دموکراتیک و آزاد است. اقدامات جدیدی به منظور ایجاد یک برنامه جامع و فراگیر برای حل بحران سوریه درحال اجرا است. این برنامه قطعاً بر تمام مشکلاتی که تلاشهای قبلی در این زمینه را تضعیف کرده بود، غلبه خواهد کرد. ایالات متحده و اروپا با همکاری دولتهای تأثیرگذار منطقه، باید نقش پررنگتری را در زمینه متوقف ساختن درگیریها در سوریه ایفا کنند. عدم تمایل آمریکا به اتخاذ گزینههای سیاسی موثر و اختلافات ایجاد شده در جامعه بینالمللی، شرایط سوریه را وخیمتر خواهد کرد.
* جامعه بینالمللی تاکنون اقدامات موثری را در زمینه حل بحران سوریه انجام نداده است
برای کسانی که از تاریخ و فرهنگ غنی سوریه و سنت همزیستی مسالمت آمیز در این کشور آگاهی دارند، بحران فعلی به
عنوان یک موضوع ناگوار به حساب میآید.
ناتوانی شورای امنیت سازمان ملل در حمایت از درخواستها برای تغییرات مسالمت آمیز در سوریه، مرگ دهها هزار نفر از مردان، زنان و کودکان در این کشور را به دنبال داشته است.
تا به امروز، دولتهای غربی، به ویژه دولت اوباما، درگیریها در سوریه را آنچنان که باید جدی نگرفتهاند. تنها اقدامات موثر در این زمینه، توسط «رابرت فورد» و سایر مقامات وزارت امور خارجه آمریکا صورت گرفته است. اقداماتی از قبیل: مشارکت با اپوزیسیون سوریه و حمایت از تلاشها برای ایجاد وحدت و یکپارچگی در میان گروه های مخالف سوری.
این اقدامات به منظور کاهش پیامدهای منفی این بحران و تقویت حمایتهای مالی و سیاسی صورت پذیرفته است تا نهادهای مردمی نیز در حل بحران سوریه نقش داشته باشند. اظهارات اوباما در اواخر ماه آگوست، این باور را درمیان مردم سوریه تقویت کرد که واشنگتن فعلاً قصد مداخله بیشتر در امور سوریه را ندارد و تنها در صورتی اقدامات موثر در این زمینه را دنبال میکند که اسد از خط قرمز تخطی کرده و از سلاحهای شیمیایی استفاده کند.
* هیچ گونه توافق منطقهای یا حکم قانونی به منظور مداخله نظامی در سوریه وجود ندارد
در اصل، واشنگتن و متحدان اروپایی تاکنون اقدامات بیثمری را در شورای امنیت دنبال کردهاند و از بهکارگیری گزینه های مؤثرتر خودداری میکنند. قطعاً شرایط کنونی سوریه به عنوان یک چالش اساسی برای سیاست گذاران غربی محسوب میشود. توجیه مداخله نظامی در سوریه، به ویژه برای کسانی که صدمات بسیاری را در نتیجه درگیریها در عراق و افغانستان متحمل شدهاند، امری دشوار به حساب میآید.
علاوه بر این، باید به این موضوع نیز توجه کنیم که هیچ گونه توافق منطقهای یا حکم قانونی به منظور چنین مداخله نظامی وجود ندارد. تنها گزینه باقی مانده، مسئولیت جامعه بینالمللی برای حفاظت از غیرنظامیان در سوریه است. * سوریه نیازمند حمایتهای بینالمللی از اجرای یک پروژه ملی و دموکراتیک در کشور است
تردیدها و عدم اقدامات موثر از جانب دولتهایی که مدعی نامشروع بودن اسد هستند، تنها ادامه روند مخرب کنونی در سوریه را تضمین خواهد کرد. فرصت
برای تغییرات و انتقال قدرت قانونی در سوریه به سرعت در حال پایان یافتن است. سیاست گذاران در واشنگتن، اروپا و جهان عرب، باید همین امروز تصمیماتی قاطع اتخاذ کنند تا اسد به سرعت برکنار و شرایط لازم برای تغییرات در سوریه فراهم شود.
رسیدن به آیندهای روشن، باید به عنوان یک اصل کلیدی تلقی شود. سوریه نیازمند تلاشهای موثرتری از جانب جامعه بینالمللی به منظور حمایت از اقدامات فعالان سیاسی در این کشور است، تلاشهایی در زمینه احیای یک پروژه ملی و دموکراتیک که از لحاظ سیاسی فراگیر و از لحاظ قومی و نژادی نیز کارآمد باشد. عدم اجرای چنین پروژهای به معنای نابودی نسل آینده سوریه خواهد بود.
علاوه براین، افزایش پیامدهای منفی بحران سوریه برای منافع آمریکا و متحدانش بدین معناست که عدم توجه کنونی آمریکا به مسئله سوریه، مداخله ای پرهزینه را برای این کشور در آینده رقم خواهد زد. در ادامه این مقاله، پنج اصل اساسی برای تقویت مشارکت میان اپوزوسیون سوریه و جامعه بین المللی به منظور ایجاد تغییرات دراین کشور را مشاهده خواهید کرد.
* پنج اصل مهم برای تغییراتی موثر در سوریه
1. متحد کردن مردم سوریه برای اجرای پروژه بازسازی کشور
به منظور ثبات و موفقیت کشور در آینده، هیچ راه حلی موثرتر از اتحاد و یکپارچگی مردم سوریه نیست. با این حال، متقاعد کردن گروههای مخالف سوری به منظور موافقت با یک برنامه جامع و رفع اختلافات موجود میان این گروهها، موضوعی پیچیده محسوب میشود که نیازمند تلاشهای فراوانی است.
عمق آسیبهای جمعی و ترس از مجازات به خوبی گواه این موضوع است. باید به این واقعیت نیز توجه کرد که تفاوتهای قومی و نژادی در سوریه از اهمیت بالایی برخوردار است. طی قرن گذشته، فرقهها، اقوام، قبایل، خانواده های بانفوذ و رهبران مذهبی، تحت عنوان یک جریان ملی گرایی فراگیر در سوریه با یکدیگر متحد شدند. درک صحیح از بافتهای اجتماعی سوریه قطعاً به اجرای پروژه ملی برای بازسازی کشور کمک خواهد کرد.
با توجه به این امر، گروه های مخالف سوری نیازمند همکاریهای نزدیک با یکدیگر در زمینه ایجاد شرایط لازم برای آغاز مذاکرات هستند، موضوعی که تاکنون درمیان اقلیتهای سوریه از جمله علویها،
مسیحیان، کردها، ترکمنها، آذری ها و اسماعیلیان، شاهد آن نبوده ایم.
تشکیل «کمیسیون پیگیری و ارتباطات» به عنوان گامی مثبت دراین زمینه محسوب میشود. هدف این کمیسیون ترویج طرح «وحدت ملی و انتقال قدرت» در میان مردم سوریه است. آگاهی مردم سوریه از برنامه های قابل اجرا در کشور باعث تقویت وحدت و یکپارچگی، به ویژه میان فرماندهان ارتش و شورای انقلابی خواهد شد. هم اکنون این برنامه درمیان این گروهها درحال اجرا است.
با این حال، این کمیسیون نوپا و آسیب پذیر بوده و برای ادامه فعالیتهای خود نیازمند حمایت های گسترده از جانب اتحادیه عرب و کشورهای عربی بانفوذ است. آمریکا نیز باید تلاش های خود را در زمینه متقاعد کردن دولت های منطقه به منظور حمایت های مالی و سیاسی از این کمیسیون ادامه دهد. در عین حال، آمریکا و متحدان اروپایی باید از ایجاد یک شورای موقت در سوریه استقبال کنند؛ زیرا این شورا باعث تقویت عملکرد کمیسیون پیگیری و ارتباطات میشود و از طرح وحدت ملی و انتقال قدرت در سوریه نیز حمایت خواهد کرد.
هنوز ابهاماتی در زمینه تشکیل شورای موقت سوریه وجود دارد، اما پیش بینی میشود که تأخیرِ بیش از حد در تشکیل این شورا، عدم موفقیت در برنامه های «شورای ملی سوریه» که به عنوان یک عنصر کلیدی برای گروههای مخالف سوری در داخل و خارج از کشور محسوب میشود را به دنبال خواهد داشت.
با این حال، اقدامات در زمینه تشکیل شورای موقت سوریه تنها باید زمانی صورت پذیرد که از نقاط قوت این شورا اطمینان کامل حاصل شود. در واقع، تشکیل این شورای موقت وابسته به توانایی آن برای غلبه بر تلاش های افرادی است که خواهان استفاده از این شورا به عنوان ابزاری برای دستیابی به منافع شخصی خود هستند.
بنابراین، شورای موقت سوریه نباید به عنوان نسخه دومِ شورای ملی سوریه تلقی شود. درصورت موفقیت این امر، شورای موقت سوریه مسیری باثبات به سوی یک حاکمیت مشروع سیاسی که شامل ویژگیهای ملی کشور نیز میشود را ضمانت خواهد کرد. این شورا میتواند از طریق همکاریهای نزدیک با جامعه بینالمللی، روند انتقال قدرت در سوریه را از مناطقی که دولت کنترل موثر آنها را از دست داده است، آغاز کند.