اسلام تايمز - چه كسي اختيار اروپا را در دست دارد؟

اسلام تایمز:اقدام اخير اتريش براي بازرسي هواپيماي رئيس‌جمهور بوليوي با ظن حضور "ادوارد اسنودن"، افشاگر آمريكايي در آن، اين سوال را مجددا به اذهان متبادر مي‌كند كه چه كسي اختيار اروپا را دارد؟ دولت‌هاي اروپايي يا سازمان سيا؟

سه شنبه شب قبل، شهر وين، پايتخت اتريش شاهد اتفاقي بود كه صحنه عرف بين المللي، كمتر تجربه اين چنين حوادثي را داشته است. هواپيماي ايوو مورالس، رئيس‌جمهور چپگراي بوليوي در حال بازگشت از مسكو پايتخت روسيه مجبور به فرود اجباري در فرودگاه وين شد. مقامات رسمي بوليوي لغو مجوز ورود و پرواز در حريم هوايي كشورهاي فرانسه، ايتاليا، پرتغال و اسپانيا و همزمان كمبود سوخت هواپيماي مورالس را عامل اين فرود اجباري دانستند. 14 ساعت طول كشيد تا كشورهاي اروپايي بار ديگر مجوز عبور هواپيماي حامل رئيس جمهوري بوليوي را صادر كنند و همين مساله، به بروز يك بحران ديپلماتيك ميان اروپا و امريكاي لاتين انجاميده است، واقعه‌اي كه منجر به آزرده خاطر شدن و عصبانيت مردم و مقامات كشورهاي آمريكاي لاتين شد.
حضور احتمالي ادوارد اسنودن، افشاگر برنامه‌هاي گسترده جاسوسي آمريكا در اين هواپيما و دستگيري وي، دليل اصلي حركت بي‌شرمانه اين كشورهاي عضو اتحاديه اروپا عنوان شد؛ حركتي كه در تاريخ عرف بين‌المللي كم نظير است و موارد اندك مشابه نيز از سوي كشورهاي مدعي رعايت حقوق و عرف بين‌المللي رخ داده است.
عصبانيت آمريكاي لاتين از اروپا
شديدترين موضع گيري عليه اين اقدام مغاير با عرف بين المللي، از سوي سران كشورهاي آمريكاي لاتين (اوناسور) صورت گرفت. در اجلاس فوق‌العاده اين گروه كه جمعه صبح برگزار شد، سران كشورهاي آرژانتين، ونزوئلا،اكوادور، اوروگوئه، سورينام و بوليوي حضور داشتند. در بيانيه پاياني اين اجلاس كه توسط داويد چوكهوانكا وزير خارجه بوليوي و در حضور هيات‌هاي حاضر در نشست قرائت شد و رسانه‌هاي خبري بطور مستقيم آن را پخش مي‌كردند، از چهار كشور اروپايي خواسته شد كه درباره اين رفتار توهين آميز خود توضيح دهند.
به گزارش ايرنا اين بيانيه تصريح مي‌كند: "ما در برابر جامعه جهاني از نقض آشكار مقررات بين‌المللي كه همزيستي مسالمت آميز بين دولت‌ها را تضمين مي‌كند، و موجب بروز يك اقدام غيرمعمول، غيردوستانه و خصمانه شده و آزادي عبور و مرور و جابجايي يك رئيس دولت و هيات رسمي همراه او را تحت تاثير قرار داده است، شكايت خود را اعلام مي‌كنيم."
آنها همچنين از شكايتي كه از سوي بوليوي به كميسيون حقوق بشر سازمان ملل متحد فرستاده شده است اعلام حمايت كردند و اين اقدام را نقض حاكميت يك كشور دانستند.
مورالس نيز در اظهارات خود در اين اجلاس، با متهم كردن آمريكا براي فشار بر اروپا براي اين اقدام خصمانه، از سياستهاي اين كشور به شدت انتقاد كرد. مورالس افزود: اگر نياز باشد سفارت آمريكا را خواهيم بست.
"نيكولاس مادورو" رئيس‌جمهور ونزوئلا نيز در اجتماعي مردمي كه در حومه شهر كوچابامبا برگزار مي‌شد، سخنان تندي عليه آمريكا به زبان راند: اين مقامات سيا بودند كه به مقامات اين كشورها (اروپايي) دستور دادند و گفتند اسنودنِ جوان سوار هواپيما است. آنچه در اروپا رخ داد، نشان مي‌دهد قدرت سيا از دولت‌ها نيز بيشتر است. اكنون مي‌پرسم چه كسي اختيار اروپا را دارد؟ دولت‌ها و ملت‌هاي اروپايي يا سازمان سيا؟
در همين راستا "رافائل كوريا" رئيس‌جمهور اكوادور، با ابراز پشتيباني كامل از مورالس، اين اقدام اروپاييان را تعرضي عليه آمريكاي لاتين دانست. وي ادامه داد: ما در قرن 21، تقسيم بندي جهان به كشورهاي جهان اول، دوم و سوم را نخواهيم پذيرفت.
همچنين "كريستينا فرناندز" رئيس جمهور آرژانتين در سخناني طعنه آميز گفت: خيلي عجيب است كه كشورهايي كه از دموكراسي دم مي‌زنند به نقض آن نيز مي‌پردازند.
اين اقدام جنجال برانگيز كشورهاي اروپايي گر چه در نوع خود كم نظير است، اما بي‌نظير نيست و حافظه تاريخ وقايعي از اين دست را در ذهن خود ثبت كرده است.
هنوز يك هفته هم از سالگرد هدف قرار دادن هواپيماي مسافربري جمهوري اسلامي ايران بر فراز آب‌هاي خليج هميشه فارس نمي‌گذرد و تحولات اخير به نوعي يادآور درد ايران به عنوان بزرگترين قرباني نقض حقوق بشر در جهان بود. در 12تير سال 1367 ناو جنگي يو اس اس وينسنس ايالات متحده در اقدامي خلاف حقوق بشر و حقوق بين الملل اقدام به سرنگوني هواپيماي مسافربري ايراني با 290سرنشين كرد و منجر به شهادت تمامي مسافرين اين پرواز شد.
آمريكايي‌ها كه خطاي شناسايي را دليل اين جنايت خود دانستند، هيچ گاه حاضر به قبول اشتباه و عذر خواهي رسمي نشدند. در واقع سرنگوني يك هواپيماي مسافربري را مي‌توان در زمره ضد بشري‌ترين اقدامات يك كشور جاي داد.
آيا اسنودن ارزشش را دارد؟
از نگاهي ديگر، نقض يكي از رايج‌ترين و مقبول‌ترين موارد عرف بين‌المللي كه منجر به تنزل جايگاه ديپلماتيك اين كشورهاي اروپايي و محكوميت از سوي اكثر كشورهاي آمريكاي لاتين گرديد را بايد در اهميت و ارزش ادوارد اسنودن جست و جو كرد. در واقع بايد اين گونه نتيجه گرفت كه به چنگ انداختن اسنودني كه طبق اطلاعات غلط داده شده به اروپاييان، مي‌بايست در هواپيماي مورالس مي‌بود، از حفظ پرستيژ بين‌المللي و حقوق بشر اروپاييان به مراتب با اهميت‌تر بود. البته واضح است كه بدست آوردن اسنودن، اين گنجينه اطلاعات پرارزش آمريكايي، براي اروپاييان و خصوصا براي آمريكايي‌ها از ارزش بالايي برخوردار بوده است، اما اين موضوع كه آيا آمريكا پشت پرده اين اقدام قرار داشته يا اينكه پس از افشاگري‌هاي اسنودن، مبني بر جاسوسي آمريكا عليه متحد ديرينه خود يعني اروپا، اين كشورها به دنبال دستيابي به اين منبع دست اول و پر ارزش آمريكايي و خواهان دسترسي به زواياي جديد و احتمالا ناشناخته از اطلاعات وي بوده اند، نظرات مختلفي را درپي داشته است.
موضع گيري‌هاي مقامات آمريكاي لاتين بر احتمال اول صحه مي‌گذارد. اين مقامات در اظهارات خويش، با متهم كردن آمريكايي‌ها به دادن اطلاعات غلط و اجبار اروپاييان برنشاندن هواپيماي مورالس، اين اقدامات را امپرياليستي و يادآور دوران استعمار اين قاره در قرن 19 توسط اين كشورها دانستند.
ديدگاه عرف بين الملل
اگرچه جلوگيري از عبور هواپيماي رياست جمهوري يك كشور و حتي جست و جوي داخل هواپيما مخالف حقوق بين الملل نيست، اما به گفته كارشناسان، در سال‌هاي اخير، بي‌سابقه بوده است. كن كويين، مشاور حقوقي سابق آژانس هوايي فدرال آمريكا در گفت وگو با شبكه سي تي وي نيوز كانادا، اين واقعه را شگفت انگيز مي‌داند. وي ادامه مي‌دهد: از ديدگاه ديپلماسي، هيچكس به طور معمول نمي‌تواند مانع از عبور ديپلمات‌ها و مقامات عالي رتبه كشورها از حريم هوايي خود شود.
سايت آنتي وار نيز در مقاله‌اي به تحليل اين موضوع پرداخته و اين حركت كشورهاي اروپايي را نوعي دزدي هوايي و تروريسم دولتي قلمداد كرده است. آنتي وار ادامه مي‌دهد: اين اتفاق تشبيهي از گنگستريسمي است كه بر جهان امروز حكمراني مي‌كند اگرچه ناظران و تماشاچيان بزدل و رياكار اين واقعه شهامت گفتن نامش را ندارند.
اين سايت با اشاره به شرح واقعه ادامه مي‌دهد: فرانسه، كشوري كه اسنودن، جاسوسي آمريكا از آن را فاش كرد، اولين جايي بود كه مجوز عبور را لغو كرد. سپس پرتغال و بعد از آن اسپانيا به اين اقدام دست زدند.
آنتي وار اين اقدامات را دادن زمان كافي به وين براي پيدا كردن اسنودن مي‌داند؛ اسنودني كه با استناد به منشور جهاني حقوق بشر سازمان ملل متحد از كشورهاي مختلفي تقاضاي پناهندگي سياسي كرده است.
آنتي وار در انتها، ژست‌هاي دموكراتيك ايالات متحده را پنهان كننده گنگستريسم تاريخي اين كشور را مي‌داند، اگرچه كه اين اقدامات نام فاشيسم را يدك نكشد.
امپرياليسم نوين آمريكا و اروپا
مواضع تند مقامات و مردم كشورهاي لاتين نسبت به اين اقدام و يادآوري اتمام دوران استعمار به اين كشورهاي مدعي را مي‌توان نشانه‌اي از حس ضدامپرياليستي و پيشينه ذهني مردم اين قاره نسبت به استعمارگران سابق كشورهايشان دانست و اينكه مردم اين بخش از جهان ديگر تاب تحمل اقداماتي را كه بويي از امپرياليسم داشته باشد، ندارند و به همين دليل است كه اكثر رهبران كشورهاي آمريكاي جنوبي را چپگرايان ضدامپرياليست تشكيل مي‌دهند.
* دست‌يابي آمريكا به "اسنودن"، مامور افشاگر "سيا" و گنجينه پرارزش آمريكايي، براي سازمان اطلاعاتي آمريكا از اهميت ويژه‌اي برخوردار است
* حركت كشورهاي اروپايي عليه هواپيماي حامل رئيس‌جمهور بوليوي، نوعي دزدي هوايي و تروريسم دولتي است