معماي طرح عربي براي آينده عراق

ماجراي خروج ارتش 160 هزارنفري امريكا از عراق پس از 7 سال اشغال به طور معمول بايد «خبر سال خاورميانه» مي‌شد اما اين چنين نشد و نه شهروندان عراقي در فرداي صدور حكم خروج باراك اوباما جشن به پا كردند و نه افكار عمومي منطقه به استقبال اين رويداد رفتند.

اين سؤال مهمي است كه پاسخي روشن نيز دارد. به اعتقاد اين ناظران خروج تعدادي از نيروهاي امريكايي از عراق به معناي دست برداشتن واشنگتن از اين كشور و كنترل آن نيست. بنابراين سايه اشغال هنوز بر فضاي عراق حكمفرماست.

سال 2003 وقتي امريكا پا در خاك عراق گذاشت بسياري آن را با اشغالگري فلسطين و آواره شدن مردم آن در سال 1948 قلمداد كردند. با اين حال نكته قابل توجه اين است كه در قضيه اشغال عراق نيز اعراب حاضر به حمايت از مردم عراق نشدند اين گونه شد كه كشوري كه زماني قلب جهان عرب بود و حاكمان منطقه آن را پايگاه پان عربيسم مي‌خواندند، بي‌پناه ماند و صدها هزار تن از شهروندان آن به سوريه و اردن و ساير نقاط جهان مهاجرت كردند.

در اين روزها كه حكومت‌هاي عربي براي روي كارآوردن مهره‌هاي سياسي مورد علاقه خود صف بسته‌اند، عراقي‌ها از چنين تضاد و دوگانگي ابراز تعجب مي‌كنند. اين سؤال را تحليلگر الصباح چندي پيش مطرح كرد كه مدعيان تعيين رهبري سياسي عراق، در 7 سال دوره خون و آتش كجا بودند. عراقي‌ها در اين مدت از كمترين حمايت عربي برخوردار بودند و به تنهايي بار جنگ را بر دوش كشيدند.

ازجمله رفتار ديروز برخي حكومت‌هايي كه به خاطره‌اي تلخ در ذهن شهروندان عراقي تبديل شده، حمايت آنها از شورشيان بود. اين حمايت هم جنبه مالي داشت و هم جنبه نظامي- سياسي. پشتيباني دولت‌هايي مثل عربستان، اردن و حتي مصر از شورشيان موجب نشد خط مقاومت و خشونت‌هاي قومي در عراق گم شود، در يك سوي اين مرز مقاومت عراقي‌ها قرار داشت و در سوي ديگر القاعده. كشورهاي عرب منطقه نه تنها كمكي به شفافيت مبارزه مردمي عراق نكردند كه خود تبديل به يكي از عوامل تشديد آن شدند.

گزارش الجزيره اخيراً به مقايسه‌اي ميان تجربه اشغال فلسطين و عراق پرداخته و نوشته است: در طول دهه 50 كشورهاي عربي در مورد حمايت از مردم فلسطين دچار اختلاف‌نظرهايي بودند لكن در سال 1967 موفق شدند تحت رهبري جمال عبدالناصر تا حدودي گردهم آيند و در جنگ 1967 اعراب و اسرائيل شركت كنند. با اين حال در اين جنگ شكست خوردند.

از نكات مهم در اين گزارش اشاره الجزاير به حمايت همه جانبه ايران از جنبش‌هاي آزاديخواهي است و اين كه عده‌اي از حكومت‌هاي عربي اين حمايت معنوي را برنتافتند. رقابت ستيزه‌جويانه برخي بازيگران عرب با ايران تا آنجا پيش رفت كه آنان با خيال تضعيف شيعيان عراق در تنور جنگ قومي و فرقه‌اي دميدند.در ماه‌هاي پاياني جنگ فرقه‌اي عراق اسناد ارتباط بين عربستان و وقايع تروريستي عراق افشا شد. سال گذشته مسئولان عراقي موفق به كشف و ضبط چند محموله سلاح و مهمات شدند كه از سوي عربستان به عراق فرستاده شد. به اينها بايد اضافه كرد فتاوي مفتي‌هاي عربستان را كه بارها موجب به بار آمدن خسارات مالي و جاني بسياري در عراق شد. با آن كه پنتاگون ناگزير شد اسناد مربوط به شركت هزاران عنصر وهابي منتشر كند،اين موضوع به يك معماي بزرگ براي ديپلمات‌ها و روزنامه‌نگاران عراق تبديل شده كه امان و رياض اكنون به مركز مذاكره براي آينده سياسي عراق تبديل شده و سران اين دو كشور در جايگاه يك ميانجي با دعوت از علاوي و برخي جريان‌هاي عراقي به كشورهايشان براي تعيين تكليف برسر كرسي نخست وزيري خيز برداشته‌اند.