نوبت پاکستان

نويسنده: سبحان محقق
پاکستان یکی از حلقه های اصلی این زنجیره خشونت است و ترورها، ناآرامی های خیابانی و شیعه کشی که بیش از دو دهه قدمت دارد، طی یکی دو سال اخیر، حملات منظم هواپیماهای بدون سرنشین آمریکایی علیه مناطق قبایلی هم به آنها اضافه شده و اکنون هم، دو سه هفته ای است که ارتش پاکستان یک جنگ تمام عیار داخلی با طالبان راه انداخته است و هیچ مشخص نیست که در آینده امواج این بحران چه اشکال جدیدی پیدا بکند.
مسلما پاکستان بخشی از سناریوی منطقه ای آمریکاست و سرنوشت پاکستان با سرنوشت افغانستان، عراق، لبنان، فلسطین، و سایر کشورهای اسلامی خط مقدم، گره خورده است و برای بحران های جاری این کشور هم می توان فهرست بلندبالایی از عوامل داخلی و خارجی را ذکر کرد.
در شهرهای بزرگ و بدقواره ای مثل کراچی، که به تنهایی 14 میلیون نفر از جمعیت 175 میلیونی کشور را در خود جای داده است، و راولپندی و اسلام آباد، زندگی مردم با انفجارهای پرتلفات، تظاهرات ضددولتی و ضدآمریکایی و خشونت های فرقه ای همراه است؛ در شهرهای کوچکتر و مناطق روستایی عمدتا مرکزی و جنوبی، واحدهای ترور وابسته به گروه هایی مثل «سپاه محمد» و «لشکر جهنگوی» که از جانب وهابی های رسمی عربستان و جریان سلفی و تکفیری اهل سنت حمایت می شوند، مدت هاست که به ترور و شکار شخصیت های سیاسی مخالف آمریکا و مردم شیعه مشغول هستند و آنها را در مساجد و حسینیه ها هدف قرار می دهند.
شبه نظامیان طالبان هم که احساس می کنند نسبت به تمام سرزمین پاکستان حق آب و گل دارند، اکنون نوار پشتون نشین شمال غرب و به ویژه ایالت سرحد و دره سوات را اردوگاه خود کرده و با ارتش وارد یک کارزار تمام عیار شده اند. این جنگ هم علاوه بر تلفات انسانی، صدها هزار نفر را آواره و روانه مناطق و شهرهای دیگر کرده است. در جای دیگر هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا هم به کار خود مشغولند و در این بحران، سهمی دارند و به بهانه انهدام مخفیگاه های طالبان، مناطق مسکونی را در نوار شمال غربی هدف قرار می دهند.
با توجه به شواهد موجود به نظر می رسد که پاکستان در آغاز راه است و از نگاه سران کاخ سفید و دستگاه دیپلماسی آمریکا، تازه نوبتش رسیده است! آمریکایی ها این مسئله را کتمان نمی کنند؛ کافی است فقط سری به پایگاه اینترنتی شورای روابط خارجی این کشور (CFRorg) بزنیم و آخرین رویکرد آنها را تحت عنوان با مسمای «از افپاک به پاک اف» ببینیم. یعنی، اگر طی هشت سال اخیر از افغانستان به پاکستان نگاه می کردیم، دیگر باید از پاکستان به افغانستان بنگریم! اکنون باید بی هیچ شک و شبهه ای بپذیریم که نوبت نوبت پاکستان است.
دولت اسلام آباد در روزهای اشغال همسایه شمالی اش، متحد نزدیک آمریکا بود و حتی می توان گفت که بدون این همکاری، واشنگتن نه می توانست حکومت طالبان را در افغانستان روی کار آورد و نه می توانست بعد از بهره گیری از طالبان، حاکمیت آنان را سرنگون و این کشور را به همراه متحدانش اشغال کند. اما اکنون آمریکا در مبارزه با شبه نظامیان طالبان، پاکستان را به قدری تحت فشار قرار داده است که مجبور شد دست به حمله یک جانبه به دره سوات بزند و با دست خود، قرارداد صلح با طالبان را نابود کند.
اکنون که تنور جنگ با طالبان در خاستگاه اولیه اش (پاکستان) گرم است تفنگداران آمریکایی هم باید کم کم از راه برسند، چون تجربه و اسناد موجود نشان داده است طالبان جاده صاف کن آمریکاست و هر جا حضور پیدا می کند، زمینه ورود آمریکا به آن نقطه را فراهم می سازد.
مقامات کاخ سفید می گویند زمانی افغانستان آرام می شود که طالبان در پاکستان سرکوب شود و نتواند نقش لجستیکی را برای جنگجویان خط مقدم (در افغانستان) بازی کند، و بهانه فوری تر و جدیدتر هم این است که طالبان پاکستان به تازگی قدرتمند شده است و حوزه نفوذش را گسترش می دهد.
مسئله مهم دیگر که هنوز واشنگتن آن را رو نکرده، مراکز و نیروگاه ها ی هسته ای پاکستان است، این مراکز باید تحت پوشش ناتو و پنتاگون قرار گیرد و این خواست قلبی آمریکا، اسرائیل و هند است. آمریکا در حال حاضر به پاکستان وعده کمک های کلان مالی می دهد و در عوض، از اسلام آباد می خواهد با طالبان بجنگد.
اما، بحران بزرگ تر در راه است؛ همه شبه نظامیان طالبان که این روزها کشته می شوند، پاکستانی هستند و هرکدام برای خود، فامیل و خانواده دارند و همه اینها لشکر جدیدی از مخالفان را تشکیل می دهند.
مهمتر از آن، توده های مردم هستند که به خاطر هشت سال حرف شنوی کشورشان از آمریکا، خسته شده اند. پس باید منتظر افزایش شکاف میان دولت و مردم هم بود.
از لحاظ سوق الجیشی نیز عوارض زمین و شهرهای شلوغ و پرجمعیت، زمینه مساعدتری را در مقایسه با افغانستان، برای حملات چریکی، انفجار بمب و شورش های خیابانی فراهم می کند.
لذا، این واقعیت تلخ را احتمالا باید پذیرفت که پاکستان روزهای سخت تری را پیش رو دارد.