ریشه های شکل گیری حرکت اسلامی شیخ زکزاکی

کشتار وحشیانه مسلمانان نیجریه توسط ارتش این کشور در سالروز شهادت امام رضا (ع) که به شهادت بیش از 2 هزار تن از اعضای «حرکت اسلامی نیجریه» انجامید، ما را بر آن داشت تا با مهندس صادق ملکی کارشناس مسائل نیجریه که از نزدیک با شیخ زکزکی آشنایی داشته است  گفتگو کنیم تا جزئیات بیشتری از این حادثه و مسائل پشت پرده  را برای ما بازگو کند.

گفتگو در باره جنبشی اسلامی در غرب قاره آفریقا که به دور از هیاهو و یا غفلت رسانه های اسلامی سعی در معرفی «اسلام ناب» به مردمان این کشور غرب آفریقادارد. صادق ملکی از چند سال پیش به واسطه برخی اقدامات فرهنگی به نیجریه سفر کرده و از نزدیک با شیخ زکزکی، خانواده ایشان و حرکت اسلامی نیجریه آشنایی پیدا کرد.

گفتنی است رابطه وی   با شیخ زکزکی پس از سفر سالهای گذشته شان، همچنان برقرار مانده و عمیق تر شد. به گفته صادق ملکی بزرگترین گناه حرکت اسلامی  نیجریه به رهبری شیخ ابراهیم زکزکی، ارایه یک الگوی حقیقی و ناب از اسلام است که اتفاقا جذابیت زیادی بین اقشار مختلف مردم دارد و این نکته ای است که روز به روز بر جمعیت حرکت اسلامی نیجریه می افزاید.وی خصوصیات رفتاری و ویژه شیخ زکزکی را برایمان بازگو می کند و از روابط نزدیک رژیم صهیونیستی و ارتش نیجریه خبر می دهد، که حاصل گفتگوی2 ساعته ما با وی را در ادامه می خوانید:
 
 حادثه زاریا چگونه اتفاق افتاد؟ از همان ابتدا این شبهه مطرح شد که کشتار شیعیان توسط ارتش نیجریه انجام شد یا توسط بوکوحرام؟

شنبه بعدازظهر به وقت ایران بود که دوستان ما در نیجریه اطلاع رسانی کردند یک حمله وحشیانه صورت گرفته است و تعداد زیادی شهید شدند. آخر همان شب به ما گفتند تعداد شهدا به 450 نفر رسیده است. مردم زاریا در حال آماده سازی برای مراسم عزاداری امام رضا (ع) بودند و داشتند حسینیه زاریا را آماده می کردند. در همین حین، ارتش وارد می شود و حمله ای خیلی وحشیانه انجام می دهدکه فیلم هایش هم موجود است. ارتش همان شب اول به حسینیه زاریا وارد می شود و خیلی ها را شهید می کند، از جمله بسیاری از فرماندهان و رهبران این جنبش را و یکشنبه صبح تا ظهر به سمت خانه آقای زکزکی هجوم می برند.

جالب است بدانید که در مسیر حسینیه تا خانه سید ابراهیم زکزکی که چند کیلومتر است، دوستان ما تعریف می کردند که پاها را نمی شد جایی در جاده بگذارید، مگر این که جنازه ای آنجا نباشد. البته ارتش هم همزمان شروع به جمع آوری جنازه ها با بولدوزر و کامیون کرده بود و به جاهای نامعلومی انتقال داده بود که هنوز هم نمی دانیم بسیاری از جنازه ها و زخمی ها به کجا منتقل شده اند.

طبق اخباری هم که به ما رسیده، همین الان خیلی از زخمی ها و مجروحان در زندان هستند بدون این که کار درمانی برای آن ها صورت بگیرد و تک تک شان زجرکش و شهید می شوند.به هر حال، یکشنبه به وقت ایران به منزل آقای زکزکی حمله می کنند، سیستم حفاظتی جریان آقای زکزکی که بعدا اشاره می کنم، به هیچ عنوان از سلاح استفاده نمی کنند و مردم با بدن هایشان از آقای زکزکی دفاع می کردند. چون آقای زکزکی یکی از تدابیری که داشته، این بوده که کلاً سلاح را در جریان خود ممنوع می کند و سیستم و حلقه امنیتی و حفاظتی وی نیز به هیچ عنوان از سلاح استفاده نمی کند.

 به هر حال، نیروهای ارتش به خانه وی می رسند، اما شیخ زکزکی را پیدا نمی کنند، خانه را به آتش می کشند. ایشان در زمان حمله در جایی از خانه که حالت مخفیگاه داشته، پنهان شده بود که بعد فردای آن روز، یعنی دوشنبه، ارتش مجددا حمله می کند و مخفیگاه سید را پیدا می کنند و بعد اتفاقات تلخی که می افتد. یعنی 3تن از پسران سید را جلوی چشمان پدر و مادر، (سیدزکزکی و همسرش)، شهید می کنند، ارتش به خانم زکزکی فشار می آورد که باید کشف حجاب کند و ایشان مقاومت می کند. البته خود این اتفاقات مهم است و نشان می دهد بحث تقابل شیعه و سنی نیست، بلکه آنها با اصل دین دشمنی دارند. نیروهای ارتش وقتی با مقاومت همسر آقای زکزکی در زمینه کشف حجاب رو به رو می شوند، به سمت وی شلیک می کنند و ایشان را مجروح می کنند.

سپس به سمت شیخ زکزکی تیراندازی می کنند و او را به شدت مجروح می کنند. همان جا دختر شیخ را دستگیر می کنند و به صورت فجیعی او را روی زمین می کشند. خواهر بزرگ شیخ زکزکی را در همان جا شهید می کنند. خانم دیگری که آن جا بوده و باردار هم بوده بر اثر ضربه هایی که به او می زنند، سقط جنین می کند و  خودش شهید می شود. در نهایت سیدزکزکی و همسرش را به جایی نامعلوم انتقال می دهند.

آیا این حمله برنامه ای از پیش تعیین شده بود یا خیر؟

با نگاهی به این وقایع می توان پی برد که اقدام ارتش کاملا از پیش برنامه ریزی شده و بسیار حساب شده بوده است، ضمن این که درست است که نزدیک به دو هزار نفر را در همان یکی دو روز شهید کردند اما بسیار دقیق و حساب شده ارتش سعی کرد فرماندهان و مقامات ارشد این جریان را هم ترور کند و به شهادت برساند، اما اگر بخواهیم دقیق تر این ماجرا را تحلیل کنیم باید به گذشته های این جریان برگردیم.

از چگونگی شکل گیری حرکت شیخ زکزکی بگویید و ریشه  این دشمنی ها با این جریان کجاست؟
 باید برگردیم به 40، 50 سال قبل که در نیجریه و کلاً در آفریقا جریانات مبارزاتی خیلی مختلفی وجود داشته به ویژه 1960 که در ظاهر انگلستان از نیجریه و بسیاری از کشورهای آفریقایی خارج می شود. تا قبلش هم اندیشه های مبارزاتی وجود داشته است و دیدگاه های رایج مارکسیستی وهمچنین کمونیستی بوده است. در این بین جریاناتی که اسلام گرا بودند، جریاناتی ضعیف بودند از جمله همین جریان آقای زکزکی که اساسا مدلی برای حکومت اسلامی مطرح نبوده است، تا این که انقلاب اسلامی ایران صورت می گیرد.

این موضوع خیلی برای فعالان آفریقایی مهم و اساسی بوده است. جریان های نیجریه، از جمله آقای زکزکی اخبار انقلاب اسلامی ایران در سال  57 ایران را دنبال می کردند. آقای زکزکی آن زمان از اهل سنت و دانشجوی اقتصاد بوده است که خانواده ایشان نیز از خانواده های اصیل و باسابقه نیجریه بوده اند. در همین بحبوحه انقلاب اسلامی، آقای زکزکی سفری به ایران می کند تا این که اولین سالگرد انقلاب اسلامی درسال 58  ایشان به عنوان فعال دانشجویی موفق می شود امام (ره) را زیارت کند. ایشان از قبل هم خیلی شیفته امام بوده اند.

در دیداری که داشتیم به ما می گفتند: «وقتی چهره امام را از نزدیک دیدم، قلبم منقلب شد و وقتی به کشورم برگشتم چندین هزار نفر از اقصی نقاط نیجریه به دیدن من آمده بودند تا بپرسند من  در ایران چه دیده ام و امام خمینی (ره) چگونه شخصیتی بوده است.»

شیخ زکزکی می گفت: «حتی در همان موقع من را در یک دانشگاهی که سالن بسیار پرظرفیتی داشت، دعوت کرده بودند تا در مورد سفرم به ایران و ماهیت انقلاب اسلامی در ایران صحبت کنم که در آن مراسم از شدت ازدحام و جمعیت شیشه های آن سالن شکست.»

ایشان می گفت من در آن مراسم هر وقت که می خواستم جمله ای را ادا کنم، بغض گلویم را می گرفت و یکی از دوستانم  آن جا به من می گفت که این حرارت را در قلبت نگه دار و به مرور به جامعه نیجریه تزریق کن که ایشان می گفت من همین کار را انجام دادم.

وقتی آقای زکزکی حرکت خود را شروع کرد، تا مدت ها در تقیه بود. خود  ایشان به ما می گفت 37 سال پیش که جریان را شروع کردیم، جمعیت ما به 27 نفر رسیده بود و خوشحال بودیم که به این تعداد رسیده ایم. تا به مرور از میزان تقیه ای که داشتند کاسته می شود و به هر میزان که از تقیه شان کاسته می شود، گرایش مردم هم به جریان بیشتر می شود. این ها تشکیلات بسیار گسترده و در عین حال آرام و قانونمندی  را راه می اندازند.

تشکیلات جنبش اسلامی نیجریه بسیار قانونمدار است با این که در نیجریه خشونت موج می زد و تا 1999 اصلا دموکراسی برقرار نبوده و انتخابات در این کشور برگزار نشده بود و حکومت هایی نظامی داشتند، در آن شرایط جریان آقای زکزکی بسیار قانونی عمل کرده است. لیکن این جریان به صورت علنی مخالف جریان استعمار و صهیونیست و آمریکا بودند که راهپیمایی های میلیونی در روز جهانی قدس یکی از مهم ترین برنامه های این حرکت است.

حرکت اسلامی نیجریه، چه فعالیت هایی در کشورشان انجام می دهد؟

این ها بخش های رسانه ای خاص خودشان را دارند، بخش های امنیتی دارند، سیستم های امدادی و بهداشتی دارند، یعنی کمیته هایی دارند که پزشکان و اساتید دانشگاه که یاران آقای زکزکی هستند به خدمت رسانی مشغولند، بخش شعرا دارند، خیریه و کمک های مردمی دارند و ...

به طور کلی اعضای «حرکت اسلامی» یک جمعیت فرهنگی و خدمت رسان به مردم هستند که خلاف دولت و حاکمیت آن جا نیز فعالیت نمی کردند و به هیچ وجه بهانه دست دشمنانشان نمی دادند. این جنبش پیش از این در حالی به فعالیت خود ادامه می داد که جامعه ایران از نیجریه و غرب آفریقا غافل بوده است. من اولین باری که از آن جا برگشتم وقتی تعریف می کردم که چه دیده ام، هیچ کس باور نمی کرد، البته خوشبختانه صد گیگا بایت فیلم از آن جا آورده بودم و به بسیاری از مسئولان و نخبگان کشور نشان دادم که متعجب می شدند؛ اما ما باور نداشتیم و اطلاع نداشتیم، برخلاف آمریکا و انگلیس و رژیم صهیونیستی که در این سال ها تمرکز ویژه ای روی این کشور کرده بودند، جریان آقای زکزکی مراسم تاسوعا و عاشورا برگزار می کردند، عیدغدیر برگزار می کنند.

«حرکت اسلامی» برای تمام مناسبت های مذهبی آن جابرنامه دارند. شیخ زکزکی حلقه اولیه جمعیت مسلمانان را بسیار خوب تربیت کرده است و به مرور این جمعیت بزرگ تر شده است. آنها سال ها است که برای اربعین برنامه پیاده روی دارند. حتی اگر در ایران مراسم شیرخوارگان حسینی راه افتاده است، آن ها هم این کار را انجام داده اند. دوشنبه ها و پنجشنبه ها خیلی از شیعیان آن جا روزه اند. آنها تسلط عجیبی به قرآن دارند. به نهج البلاغه مسلط اند. آقای زکزکی هفتگی کلاس های قرآن و نهج البلاغه دارد؛ یعنی ایشان جامعه ای را تربیت کرده است که مبتنی بر متون اصیل دینی است.

سوادآموزی برایشان خیلی مهم است.  موضوع علم آموزی و کارآفرینی خیلی در حرکت اسلامی نیجریه حائز اهمیت است. خود آقای زکزکی به من می گفتند که هیچ فردی عضو «حرکت اسلامی» نیست، مگر این که ما مسئله اشتغالش را حل کرده ایم. اعضای این جمعیت همه شغل دارند. کسی بیکار و گدا از بین شیعیان نیست. این در حالی است که طبق آمار 70 درصد مردم نیجریه زیر خط فقر زندگی می کنند. البته این را هم عرض کنم که مشکل فقر در حالی است که در کشور نیجریه منابع عظیم و متنوعی دارد از جمله منابع نفتی و گازی عظیمی دارد. از طرفی این کشور هشتمین صادر کننده نفت در جهان است، اما درآمد های آن ها در بین جریاناتی وابسته محصور شده و مردم فقیرند.

 از شخصیت شیخ زکزکی برایمان بگویید

خود ایشان نمونه ای از یک مسلمان واقعی و عامل به اسلام ناب بود نماز ایشان، سخنرانی ها و جلوه های مختلف سبک زندگی اسلامی در گوشه گوشه زندگی ایشان قابل مشاهده بود، همانطور که رهبر معظم انقلاب هم فرمودند ایشان به معنای واقعی کلمه شیخ مصلح مومن بودندوفعالیت های ویژه ای در تقریب مذاهب و ادیان هم داشتند، ایشان فوق العاده محبوب است. چه در بین مسیحیان نیجریه و چه در بین اهل سنت.

در ماجرای حملات اخیر، اهل سنت و بسیاری از مسیحیت این فاجعه کشتار توسط ارتش را محکوم کردند.شخصیت ایشان خیلی جذاب است. من، خودم می دیدم، بسیار متواضع بود. اصلا اهل مرید و مرادبازی و دم و دستگاه های خاص نبود و اصلا در چارچوب های تشریفاتی قرار نگرفته بود. هم اهل دعا و سلوک و عبادت بود هم اهل کار خیر و خدمت رسانی، هم اهل تبلیغ و سخنرانی های دینی و حماسی و انقلابی و هم اهل ارتباط نزدیک و عاطفی و حتی شوخی و گپ و گفت  با عامه مردم.

با توجه به اکثریت مسلمان کشور نیجریه، چه میزان از مردم نیجریه عضو حرکت اسلامی نیجریه هستند؟

جامعه نیجریه حدود 200میلیون نفر جمعیت دارد که حدود 10میلیون نفر از آن ها شیعیان عضو  این جنبش را تشکیل می دهند. البته جریان آقای زکزکی نه فقط در نیجریه بلکه در کشورهای همسایه نیجریه، همچون نیجر و کامرون، نیز طرفدار دارد. تا پیش از سال 1985 جمعیت شیعیان نیجریه به 1000 نفر نمی رسید، این در حالی است که اکنون به 10 میلیون رسیده است. البته دست های پنهان صهیونیسم و کشورهای نظامی قدرتمند جهان، سدی در برابر گسترش حرکت اسلامی نیجریه بوده اند.

دشمنان چه کارهایی کردند تا این حرکت را متوقف کنند؟

به نوعی می‌توان گفت دشمن هرکاری می توانسته انجام داده این حرکت اصیل و عقلانی و آرام متوقف شود. مثلا برای جلوگیری از فعالیت این جنبش، دستگیری جواب نداد. شکنجه جواب نداد. تهدید جواب نداد. داعش برای چه به راه افتاد؟ غیر این است که اسلام را بدنام بکند و خود را نماد اسلام جلوه دهد؟ با همین منطق  بوکوحرام را نیز برای سرکوب شیعیان نیجریه در شمال این کشور به راه انداختند تا حرکت اسلامی نیجریه را بدنام یا متوقف کنند. یک روز  به شیخ زکزکی عرض کردم گویا از اساس  بوکوحرام برای مقابله با شما آمد، ایشان گفت که بله می دانیم، اما این ها بی ریشه تر از آن هستند که بتوانند جریان ما را به هم بزنند. جالب است بوکوحرام که به معنای تحصیلات غربی حرام است دقیقا رفتارها و شعارهایش مخالف جریان جنبش اسلامی است که تأکید بر سوادآموزی و آموزش دارد.

چرا حرکت اسلامی که توانسته در بخش زیرساخت های اجتماعی و اقتصادی و فرهنگی عملکرد خوبی داشته باشد، برای حفظ امنیت و قدرت بازدارندگی سلاح به دست نمی گیرد؟

حکمت بزرگی بود که شیخ زکزکی به یاران و طرفدارانش اجازه حمل سلاح را نداد. ایشان نمی خواستند بهانه دست دشمن دهند. دشمن منتظر کوچک ترین بهانه بود تا کل جریان موفق و رو به رشد حرکت اسلامی را ریشه کن کند و تاکنون موفق نشده است مثلا همین حادثه اخیر را مشاهده کنید، ارتش برای حمله به اعضای حرکت اسلامی و آن کشتار، چندین بار بهانه خود را عوض می کند.

ارتش اول به دروغ می گوید که این جنبش دو نظامی را به قتل رسانده است. حرکت اسلامی درخواست دریافت اسامی آنها و مشاهده جسد نظامیان را می کند. اما ارتش دلیلی برای اثبات ادعایش ندارد. نظامیان مدعی می شوند که ماشین شان هدف سوء قصد قرار گرفته است. حرکت اسلامی می گوید ماشینی که هدف قرار گرفته را نشان دهید و باز نظامیان مدرکی برای اثبات دروغ شان ندارند. بر خلاف ادعای ارتش، در این ماجرا هیچ نشانی از حمله اعضای حرکت اسلامی وجود ندارد. سوال مهمی نیز در اینجا مطرح است؛ چرا ارتش برای حمله که هیچ سندی برای آن وجود ندارد دست به کشتار جمعی بزند؟

کشتار بیش از 2000 تن از اعضای این حرکت طی دو روز در شرایطی است که آنها هیچ سلاحی در دست ندارند. اگر حرکت اسلامی نیجریه سلاح داشت و بهانه دست ارتش می داد تا حالا نظامیان چه بسا کل  اعضای این جنبش را از بین برده بودند.

«حرکت اسلامی» خیلی قانون مند و منظم از دهه 80 میلادی کار خود را آغاز کرده است. تقریبا شبیه و مدل انقلاب اسلامی ایران را دنبال کرده است. مردم ما هم در مبارزات پیش از انقلاب دست به سلاح نبردند. امام (ره) در آن زمان نه مجوز ترور داد و نه مجوز جنگ مسلحانه داد.

به یک سال قبل از حادثه حمله حسینیه بقیة ا... و منزل شیخ زکزکی برگردیم، در حادثه قدس 93 چه اتفاقی افتاد؟

در روز قدس ۹۳ با اینکه اسرائیل حملات وحشیانه ای به غزه کرده بود و حواس‌ها نیز به سمت غزه بود، اما بیشترین افرادی که در این روز به شهادت رسیدند در غزه نبودند، بلکه در زاریای نیجریه بودند. در قدس ۹۳ افرادی وابسته به ارتش با لباس شخصی به جمعیت راهپیمایی روز قدس در زاریا  حمله می‌کنند و نزدیک به ۳۵ نفر را به شهادت می‌رسانند؛ ازجمله ۳ پسر آقای زکزکی. یکی از ۳ پسر شیخ زکزکی در واقعه شهید می‌شود و دو پسر دیگر ایشان در بازداشت ارتش و تحت شکنجه به شهادت می‌رسند. آن دو سالم بازداشت شده بودند، اما هنگامی که جنازه‌ها تحویل داده می‌شود آثار شکنجه کاملا مشهود بوده است.

در آن زمان شیخ زکزکی پسری نوجوان به نام «علی» هم داشت که در آن حادثه زخمی می‌شود و نیروهای نظامی او را رها می‌کنند که برود و پیام را به خانواده منتقل کند. در مراسم چهلم سه پسر شهید که بنده حضور داشتم، خانم شیخ زکزکی تعریف می‌کردند که «من خود را برای شهادت در این مسیر آماده کرده بودم. فکر می‌کردم که یکی از فرزندانم شهید شود، اما تصور نمی‌کردم در یک روز ۳ فرزندم شهید شوند.» خانم آقای زکزکی شخصیت عظیمی دارند. کوه صبر بودند. ایشان را باید به عنوان یک اسوه زن مومن انقلابی معرفی کرد. آزمایش سختی که ایشان دادند این است که ۳ پسر دوم شیخ زکزکی به نام های «حمد، علی و حمید» را جلوی چشم پدر و مادرشان شهید کردند. شهادت 6 پسر خانواده زکزکی کم نیست.

هدف ارتش در به شهادت رساندن 3 فرزند شیخ زکزکی در حادثه قدس سال گذشته چه بود؟

جالب است که ارتش نیجریه ابتدا مسئولیت این حملات را بر عهده نمی گرفت؛ اما با عکس و فیلم‌هایی که رسانه‌های وابسته به حرکت اسلامی نیجریه آن را منتشر کرد، فاش شد که لباس شخصی‌ها افراد وابسته به ارتش بودند.دوتحلیل از سوی ارتش در مورد واقعه قدس ۹۳ وجود دارد. یک تحلیل این بود که آنها فکر می‌کردند که اگر ۳ پسر شیخ زکزکی را به شهادت برسانند، جریان شیخ زکزکی فرو می‌پاشد و می‌شکند. تحلیل دوم هم این بود که اگر جریان از هم نپاشد، از مدار تدبیر و حکمت و عقلانیتی که این جریان داشته منحرف می‌شود؛ تا شاید این انحراف بتواند بهانه دست نظامیان بدهد. این دیگر پیش‌بینی قطعی آنها بود.

اما این اتفاق رخ نداد. فیلم‌های این اتفاق موجود است. هنگام خاکسپاری ۳ پسر خانواده زکزکی، جمعیت ملتهب است. مردم گریه می کنند و شعار می‌دهند؛ اما هیچ تغییری در چهره  شیخ ابراهیم زکزکی نسبت به گذشته مشاهده نمی‌شود. شیخ متانت و آرامش خود را حفظ کرده است. ایشان برای فرزندان خود نماز میت می‌خواند. آن هم در شرایطی که اهل تسنن و حتی یک عالم وهابی به ایشان اقتدا کرده است. سپس شیخ زکزکی پشت میکروفون می‌رود و سخنرانی می‌کند. در حالی که مردم گریه می‌کنند، ایشان مردم را دعوت به آرامش می‌کنند و می‌گویند این کشته‌ها در برابر شهدای کربلا چیزی نیستند.

انسان از شخصیت ایشان متاثر می‌شود. شیخ ابراهیم خود سه فرزندش را دفن می‌کند. اعمال میت را با جزئیات به جا می‌آورد. کنار کفن تربت کربلا می‌گذارد، دعا می‌خواند و تلقین می‌کند. این در حالی است که خانم آقای زکزکی بالای قبر دارد برای فرزندانش قرآن می‌خواند. این تبلور ایمان آقای زکزکی است. این واقعه انسان را یاد واقعه سال ۵۶ که امام خمینی(ره) فرزندشان آقا مصطفی را که به شهادت رسیده بود به خاک می سپردند و نوع مواجهه امام با آن موضوع می‌اندازد. می‌گویند امام پس از آن واقعه حتی درسش را تعطیل نکرد. شیخ زکزکی خیلی الگوی امام (ره) را خوب پیاده‌سازی کرده است، شیخ ابراهیم فرزندانشان را به خاک می‌سپارند، مردم را به آرامش دعوت می‌کنند و حرکت اسلامی ادامه می‌یابد.

اشاره کردید به توانایی اطلاعاتی و نقش رسانه ای «حرکت اسلامی»، رسانه های مرتبط با این گروه چگونه واقعیات را بازگو  ومنتشر می کردند؟

آنچه در مراسم چهلم پسران شیخ زکزکی دیدم، برگزاری تئاتر درباره حادثه قدس ۹۳ بود. حمله‌ای که به ۳۵ شهید روز قدس شده بود در تئاتری در «دارالرحمه» به نمایش درآمد. در این نمایش نشان می‌داد که پشت پرده این حملات آمریکا و اسرائیل هستند. هزاران نفر از طرفداران آقای زکزکی این تئاتر را دیدند. جریان حرکت اسلامی در نیجریه طرفدار دارد. حتی در بدنه دولت. خود آنها تعریف می‌کردند که ۳ نفر درباره آقای زکزکی صحبت نمی‌کنند، مگر اینکه او متوجه می‌شود.

آقای زکزکی در سخنرانی‌هایشان می‌گویند: «قرار است در فلان مکان و در فلان زمان بمبی منفجر شود، من به آنها توصیه می‌کنم از این کار منصرف شوند». جریان‌های مخالف به تعدد می‌خواستند علیه حرکت اسلامی اقدام کنند اما نتوانستند. آنها خود می‌گویند که می‌دانستند در روز قدس حادثه‌ای رخ خواهد داد و هدف آنها شخص شیخ زکزکی بود، اما نتوانستند. نظامیان تصور می‌کردند پس از حادثه قدس شیخ می‌شکند اما جریان با قدرت بیشتر جلو رفت و به محبوبیت ایشان افزود.

خون شهدا برای قدرت گرفتن این جریان برکت داشت. جریان آقای زکزکی متاسفانه به دلیل غفلت رسانه‌ها و مسئولان فرهنگی شناخته شده نبود. اخلاق و حکمت حرکت اسلامی آنها را محبوب کرد و به جلو برد. قاعده خون بر شمشیر پیروز است که ما از کربلا آموختیم در نیجریه هم به ثمر نشست.نظامیان نیجریه و متحدان آنها می‌خواهند شیعیان را نابود کنند ولی این اقدام منجر به ماندگاری آنها می‌شود. اتفاق روز قدس و اتفاق اخیر باعث شد جریان آقای زکزکی شناخته شود. این اتفاق نشان داد مبارزه مسلمانان با استکبار محدود به خاورمیانه نیست.

تا پیش از این هرگاه صحبت از اسلام ناب می‌شد، ذهن‌ها به سمت خاورمیانه محدود می‌شد اما، در غرب آفریقا و در پرجمعیت‌ترین کشور آفریقا و در دوردست‌ها ایدئولوژی اسلام ناب جریان دارد. چه بسا جاهای دیگر هم این گفتمان باشد و ما بی‌خبر باشیم. این جریان عمیق با سابقه داشته در نیجریه کار می‌کرده و ما نسبت به آن آگاه نبودیم.

 شما عامل اصلی کشتار نیجریه را که می دانید؟

اسرائیل خیلی در آفریقا و نیجریه نفوذ دارد.صهیونیست تلاش کرده در آنجا نفوذ کند و از منابع آن استفاده کند. همان کاری که در سده‌های گذشته کشورهای استعماری می‌‌کردند. نیجریه سرشار از ذخایر زیرزمینی است. به طور مثال در حوزه انرژی هشتمین کشور دارای منابع گاز طبیعی در جهان است و از طرفی، ارتش نیجریه دارای روابطی نزدیک با رژیم صهیونیستی است. رئیس ستاد مشترک ارتش نیجریه در این اواخر و پیش از حوادث اخیر سفری به اسرائیل داشت و با برخی مقامات موساد و ارتش اسرائیل جلسات مهم و مخفیانه ای برگزار کرده بود. دیداری که نقشی مستقیم در حمله به منزل شیخ زکزکی و «حسینیه بقیة‌ا...» داشته است.

چطور دولت نیجریه نتوانسته جلوی این حادثه را بگیرد؟

در قانون اساسی نیجریه رئیس‌جمهور، فرمانده کل قوا است؛ اما ارتش دارای استقلال نسبی و قدرت است.

قدرتی شبیه به نظامیان مصر؟

بله. بالاخره قدرت کودتا هم وجود دارد. همین آقای محمد بوهاری، رئیس جمهور نیجریه سالها قبل فرمانده ارتش بوده است. بوهاری در دهه ۸۰ میلادی کودتا کرد و مدتی رئیس دولت بود.

ارتش نیجریه در هفته‌های اخیر، به ۳ مکان مهم حمله و آنجا را تخریب کرده‌اند. یکی «حسینیه بقیة‌ا...» در زاریا است. یکی منزل آقای زکزکی بوده و دیگری مکانی به نام «دارالرحمه».

حسینیه زاریا محلی برای مراسم مذهبی و برنامه‌های مختلف دینی بوده است. چرا که ظرفیت خانه شیخ زکزکی محدود بوده است. حسینیه بقیة‌ا... با کمک‌های مردمی و طی سالیان متمادی تکمیل شده بود. محل بعدی، خانه آقای زکزکی بود که محل دیدارها و ملاقات بود. نمازخانه و مسجد کوچکی داشت که مردم می‌توانستند در آنجا نماز بخوانند.

حفاظت از منزل سید ابراهیم زکزکی چگونه بود؟

‏از چندین کوچه مانده به خانه ایشان، محوطه توسط مردم حفاظت می‌شد. مردمی که به هیچ سلاحی مسلح نبودند و تنها با پیکرشان از منزل و شیخ زکزکی حفاظت می‌کردند. تنها وسیله‌ای که محافظان همراه داشتند گوشی بیسیم بود. بیسیم نیز فقط برا ی هماهنگی نیروها و محل استقرار آنها بود. در منزل ایشان نیز تنها یک دستگاه «XRay» بود. در حادثه اخیر حمله به منزل شیخ زکزکی، ارتش دست به جنایت‌های زیادی زد تا توانست خود را به منزل ایشان برساند.

یکی از دوستان به نقل از شاهدان حادثه حمله به منزل سیدابراهیم زکزکی گفته بود: «از منزل شیخ زکزکی به فاصله دو کیلومتر دورتر، تمام خیابان‌ها پر از جنازه مردم بوده است.» در این حادثه حتی پسری نوجوان سنی به خاطر پیروی از اسلام با شلیک نظامیان به شهادت رسید. نظامیان نیجریه با اسلام مشکل دارند، بحث شیعه و سنی مطرح نیست.

اشاره کردید که مکانی به نام «دارالرحمه» نیز در روز حادثه تخریب شده است. درباره این مکان توضیح می‌دهید.

«دارالرحمه» مزرعه پدری شیخ زکزکی بوده است. ایشان این مکان را وقف مجموعه کارهای فرهنگی کرده بود. مثلا در بخشی از دارالرحمه پروژه شهرک سینمایی در حال ساخت بود. این بخشی از جریان رسانه‌ای «حرکت اسلامی نیجریه» بود. حرکت اسلامی همچنین دارای سایت‌هایی به چندین زبان و روزنامه بود. شیخ زکزکی به رسانه خیلی اهمیت می‌داد. حتی درباره شهرک سینمایی گفته می‌شد آقای زکزکی یکی از آرزوهایش این است که فیلمی ساخته شود درباره گذشته آفریقا و به ویژه غرب آفریقا. چون ایشان دریافته بودند دو سه قرن گذشته در این منطقه انقلاب اسلامی شکل گرفته بوده است و پیروزی هایی هم کسب کرده بودند.

اما با گذشت زمان انگلیسی‌ها و سایه استعمارگران این جنبش را سرکوب می‌کنند؛ و بعد تاریخ دیگری برای مردم این منطقه نوشته می‌شود.خط و زبان این ها تغییر می‌کند. اکنون زبان رسمی نیجریه انگلیسی است. شیخ زکزکی علاقه‌مند بود فیلمی ساخته شود که گذشته مردم را به آنها یادآور شود. شیخ زکزکی طی سال‌ها قائل به این بود که جمهوری اسلامی آفریقایی در این قاره شکل بگیرد.یک بخش دیگری که دارالرحمه داشت فضایی بود که برای آرامگاه شهدا در نظر گرفته شده بود. این جمعیت هزاران نفری که در عکس‌ها مشاهده می‌شود، جمعیت پیاده‌روی اربعین است که در دارالرحمه گردهم آمده‌اند. جالب است که در این پیاده‌روی تیم‌های مراقبت پزشکی و فرهنگی- تبلیغاتی هم فعال بودند. همه این تشکل‌ها هم مردمی و خودجوش بود.

برای برگزاری چنین مراسم «حرکت اسلامی» کمک‌های مالی دریافت می‌کرد؟

‏ کمک‌های مردمی نقش اصلی در این جنبش دارد. تلاش آنها این بود که روی پای خود بایستند. مردم مشتاق انجام کارهای خیر بودند. وقتی شما مسلمان تربیت کنید، آن مسلمان از پول، از آبرو، از جان خود و خانواده خود برای هدف اسلام خرج می‌کند. شیخ زکزکی نیز چنین مردمی را تربیت کرده است. نگاه کنید که در آفریقا نسلی قانون‌مند، آرام و با فرهنگ تربیت شده است. این جنبش نسل تحصیل‌کرده و فرهیخته تربیت کرده است.البته خیلی‌ها ناآگاهانه نقدهایی به جنبش وارد می‌کنند. مثل اینکه چرا این جنبش سلاح به دست نمی‌گیرد. شاید اتفاقات «زاریا» از یک منظر شبیه حوادث سال ۴۲ ایران است. از یک منظر دیگر شبیه سال ۵۶ ما است.

یعنی شما پیروزی حرکت اسلامی را قریب‌الوقوع می‌دانید؟

بله ممکن است. پس از حمله به منزل آقای زکزکی، در نیجریه چندین راهپیمایی و تظاهرات برگزار شد. روزی نیست که راهپیمایی برگزار نشود. در این بین ارتش هم به شدت آنها را سرکوب می‌کند.

ده‌ها نفر در این راه توسط نظامیان شهید شده‌اند. سیدابراهیم زکزکی نسلی شجاع را تربیت کرده است، یکی از یاران ایشان می‌گفت: وقتی ۲۰ سال پیش فردی از ما دستگیر می‌شد، هیاهو به پا می شد. اما اکنون اعضای جنبش «حرکت اسلامی» مشتاق شهادت اند و از مرگ نمی ترسند. ارتش با حمله به شیخ زکزکی و بازداشت ایشان، اشتباه بزرگی را متحمل شده است.

امام (ره) در سال 1323 مقاله ای دارند با این مضمون که آن چیزی که ابراهیم را خلیل ا... کرد و عصای موسی که بر فرعون و فرعونیان پیروز شد چیزی نبود جز عمل کردن به این آیه قرآن: «قُلْ إِنَّمَا أَعِظُکُم بوَاحِدَةٍ أَن تَقُومُوا لِلَّهِ مَثْنَی وَفُرَادَی»(سوره سبأ آیه46) به صورت جمعی فقط برای خدا قیام کنید و اگر نشد یک نفره. معتقدم که آقای زکزکی همین کار را انجام دادند. ایشان یک نفره برای خدا قیام کردند و بعد به جمع رسیدند.

به عنوان سوال پایانی بفرمایید که با توجه به ارتباطات شما با خانواده آقای زکزکی، آیا از سرنوشت ایشان اطلاعی دارید؟ برای آزادی ایشان چه باید کرد؟

پس از واقعه زاریا ارتش نیجریه به دروغ اعلام کرد که شیخ زکزکی تحت بازداشت آنها است و ایشان در سلامت کامل به سر می برند. اما طولی نکشید که عکس های جراحت ایشان منتشر شد. از آن حادثه به بعد خبر موثقی از آقای زکزکی و همسرشان در دست نیست و آخرین خبری که تقریبا معتبر است این است که ایشان به پایتخت نیجریه(ابوجا) منتقل شده اند و در بیمارستانی وابسته به نهاد ریاست جمهوری مستقر هستند، لیکن خبر خیلی دقیق نیست در این حادثه هم سرنوشت آقای زکزکی و هم سرنوشت همسر ایشان مهم است. تحلیل من این است که آقای زکزکی زنده است. آزادی شیخ زکزکی باید مطالبه همه مجامع حقوق بشری از حکومت نیجریه باشد. باید رسانه ها و سازمان های حقوق بشری وارد میدان شوند و مطالبات خود را مطرح کنند تا هزینه بازداشت شیخ زکزکی برای نظامیان نیجریه سنگین باشد.