اشاره:
انتشار برخی اخبار راجع به فاصله گرفتن برخی از رهبران جنبش حماس از ایران و سوریه، عضویت برخی جریانهای مرتبط با حماس با تکفیریهای داعش یا نزدیکی این جنبش به آلسعود، آن هم همزمان با تروریستی نامیده شدن حزبالله لبنان از سوی ریاض و... باعث شد با محمود الزهار یکی از رهبران اصلی این جنبش یک گفتوگوی تلفنی پرچالش ترتیب دهیم. در این مصاحبه در برخی موارد به ویژه پس از اصرارهای فراوان خبرنگار در پاسخ دادن قاطع به سؤالات به نکات جالبی رسیدیم که خواندن آن برای خوانندگان خالی از لطف نخواهد بود از جمله اینکه در برخی از اظهارات وی نگرانی از عواقب موضعگیری علیه تکفیریها مشهود بود. البته اکتفا به اینکه که مسلمان، مسلمان را تکفیر نمیکند!
عین این گفتوگو پیش روی شماست:
* لطفا بفرمایید چرا برخی از رهبران و اعضای برجسته حماس به زعم همدستی آل سعود با اسرائیل در کنار عربستان هستند؟
این تعاملات در چارچوب یک سری دیدگاههای ما است چرا که به طور مثال ما با تشکیلات خودگردان همکاری داریم و آن را به رسمیت میشناسیم در حالی که تشکیلات از لحاظ امنیتی با اسرائیل همکاری میکند. ما هم به خاطر برخی مصالح و منافع فلسطین با عربستان همکاری داریم و با وجود اختلاف مذهب و آداب و رسوم با آنها تعامل میکنیم. اما در امور داخلی هیچ کشوری دخالت نمیکنیم و کاری به این مسئله نداریم که کدام کشور با کدام کشور ارتباط دارد چون همه کشورهای اسلامی با آمریکا و اروپا دارای رابطه هستند و اگر بخواهیم روابط خود را براساس اینکه چه کشوری با چه کشوری ارتباط دارد بنا کنیم غیرممکن خواهد بود.
در زمان پیامبر گرامی اسلام(ص) نیز ایشان در مدینه با مهاجرین و انصار ارتباط داشتند در حالی که عدهای از آنها اسلام آورده بودند و عدهای کافر بودند و گروهی از آنان هم منافق بودند. در مدینه عدهای هم یهودی بودند که پیامبر(ص) با همه آنها ارتباط داشت.
ما معتقدیم که باید با تمام کشورهای اسلامی از شرق و غرب گرفته تا شمال و جنوب همه و همه ارتباط داشته باشیم.
* فلسفه وجودی تشکیل جنبش حماس مبارزه با اسرائیل است. از طرفی حماس با عربستان که روابط خوب با اسرائیل دارد رابطه دارد به نظر شما این نوعی تناقض نیست؟!
من با آوردن مثالی این سؤال شما را پاسخ میگویم. ما در زمان انور سادات، مبارک و مرسی و اکنون نیز با حکومت السیسی تعامل داشته و داریم، در حالی که همه این دولتها با اسرائيل همکاری داشته و آن را به رسمیت میشناختند. همکاری ما با این دولتها به معنای رابطه و تعامل با اسرائيل نیست، زیرا شمار زیادی از فلسطینیها زیر یوغ اشغالگران زندگی میکنند و ما مجبوریم با آنها تعامل داشته باشیم و نیازهای خود از جمله برق، سوخت و مصالح ساختمانی و سایر نیازهایمان را از طریق اسرائيل به دست آوریم چرا که غزه در محاصره است و فلسطینیهای ساکن آن یا در مناطق دیگر به کمکهای همسایگان و کشورهای دیگر متکی هستند.
* کشورهایی که با اسرائیل همکاری میکنند چگونه میتوانند به آرمان فلسطین هم خدمت کنند؟
بسیاری از کشورها هستند که با اسرائیل رابطه دارند و در عین حال با پول و مواضع سیاسی خود به آرمان فلسطین خدمت میکنند و از حماس هم حمایت مینمایند نکته بعدی این است که در این کشورها ملتها هم هستند و صرفنظر از مواضع دولتهایشان از مقاومت حمایت میکنند.
به طورمثال ترکیه در ارتباط با اتحادیه اروپا مصالحی دارد و دنبال عضویت در آن اتحادیه است و برای اینکه بتواند موافقت آن را جلب کند باید با اسرائيل رابطه داشته باشد. از سوی دیگر این کشورها فقط امروز نیست که با اسرائیل رابطه پیدا کرده باشند بلکه از گذشته روابط سنتی با اسرائیل داشتهاند که دولتهای فعلی هم به خاطر مصالح و منافع ملتهایشان نمیتوانند این رابطه را نادیده بگیرند. این به مسئله کفر و ایمان برنمیگردد بلکه مسئله مصالح و منافع است که هیچ کشوری نمیتواند آن را نادیده بگیرد.
* نظرتان راجع به خیز اعراب علیه مقاومت و حزبالله و تروریستی خواندن آن چیست؟ آیا از این تصمیمات کسی جز رژیم صهیونیستی سود خواهد برد؟
در جهان یک اصطلاح واحد در خصوص تروریسم وجود ندارد و هر انسانی دشمن خود را در جرگه تروریسم قلمداد میکند، زمانی مبارک از غربیها خواست که در قاهره کنفرانسی برای تعریف تروریسم تشکیل دهند اما هیچگاه چنین کنفرانسی برگزار نشد.براین اساس بسیاری از کشورها جنبش حماس را به عنوان یک گروه تروریستی معرفی میکنند حال آنکه حماس یک جنبش مقاومت است و علت اینکه برخی از آنان حتی برخی کشورهای عربی حزبالله را تروریست مینامند به دلیل این است که از مرزهای لبنان خارج شده است و در سوریه میجنگند. مثلا آمریکا نیز وارد عراق شد و درآنجا جنگید، وارد ویتنام و افغانستان شد و به جنگ پرداخت اما هیچکس آمریکا را تروریست به حساب نیاورد. این نامگذاریها و اصطلاحات در واقع هیچگونه ارزشی ندارد چون برنامههای حزبالله اساسا چه قبل از تروریست نامیده شدن و چه بعد از آن ناخوشایند و مطرود کشورهایی بود که با اسرائيل همپیمان هستند. اصولا امکان ندارد آمریکا حماس را خارج از چارچوب تروریسم بداند چون حماس با اسرائيل میجنگد و اسرائيل هم درتصمیمگیریهای آمریکا تاثیرگذار است. گروههایی که به عنوان تروریسم معرفی میشوند همان گروههای مقاومت هستند و آن رژیمی که از مقاومت آسیب میبیند اسرائيل است.
* یعنی شما به عنوان یکی از رهبران حماس بیانیههای صادره علیه حزبالله را تایید میکنید؟
ما میخواهیم بدانیم مفهوم تروریسم یعنی چه؟ اگر مقاومت همان تروریسم است پس اساساً ما مخالفت خود را با این اصطلاح (تروریسم نامیده شدن حزبالله) اعلام میکنیم چرا که ما خود نیز یک جنبش مقاومت و آزادیبخش هستیم و اگر این مسئله از نظر دیگران قابل قبول نیست پس ما هم مخالف آنها هستیم.
* در برخی از شرایط و مکانها، اعلام شده که برخی از شاخههای فرعی حماس با تروریستهای تکفیری همدستی کردهاند به طور مثال در اردوگاه یرموک در سوریه، نظر شما در این باره چیست؟
من حقیقت این موضوع و جزئیات آن را نمیدانم و فکر میکنم شما باید با یکی از برادران حماس در این اردوگاه تماس بگیرید تا حقیقت را بازگو کند.
* بالاخره روشن کنید که آیا میان حماس و تکفیریها همکاری و تعامل وجود دارد یا خیر؟!
در حدیث آمده که هرکس برادر دینیاش را تکفیر کند و به او بگوید تو کافری این کفر به یکی از آن دو برمیگردد یا گوینده یا مخاطب. به همین دلیل ما هیچ کس را تکفیر نمیکنیم و او را کافر نمینامیم چون در آخرت فقط خدا از باطن مردم خبر دارد که آیا این فرد کافر است یا مؤمن؟ لذا ما کسی را تکفیر نمیکنیم و آن را هم نمیپذیریم و با تکفیریها در منطقه خودمان همکاری نداریم.
* آیا حماس اقدامات تکفیریها در عراق یا سوریه را صریحاً محکوم کرده است؟
همان طور که گفتم ما در فلسطین زندگی میکنیم و در این خصوص با تکفیریها همکاری نداریم. ما دیگران را تکفیر نمیکنیم، تشویق به تکفیر هم نمیکنیم.
* بشار اسد به عنوان محور مقاومت چند سال است که درگیر جنگ با تکفیریها است و در برابرشان ایستادگی کرده است چرا میان شما و محور مقاومت در سوریه فاصله افتاده است؟
این فاصله به خاطر مسئله تکفیریها و غیر تکفیریها نبوده است بلکه به خاطر این است که از ما میخواهند در کشمکشهای سیاسی داخلی دولتهای عربی وارد شویم که حماس این کار را نمیکند و کاری با امنیت لبنان، مصر، سوریه و یا کشور دیگر ندارد. حماس یک جنبش مقاومت است و گرایش و موضع آن، مقاومت علیه رژیم صهیونیستی برای آزادی فلسطین است.
به عقیده ما اگر حماس وارد مداخلات کشورهای دیگر شود از مسیر مبارزاتی خود منحرف میشود. این همان مشکلی است که برای سازمان آزادیبخش فلسطین پیش آمد. این سازمان در اردن جنگید و در سال 1970 از این کشور اخراج شد و در لبنان جنگید و در سال 1982 از این کشور هم اخراج شد. ما نمیخواهیم از مسئله فلسطین غافل شویم و واردجنگ سوریه شویم.
* اخیراً خالد مشعل رئیس دفتر سیاسی حماس و از رهبران این جنبش سفری به عربستان داشته است، افکار عمومی ایران از این موضعگیری با توجه به اینکه حماس سالها توسط ایران حمایت میشد متعجب است. علت آن را توضیح فرمایید.
همان طور که قبلاً اشاره کردم ما خواستار روابط خوب با همه کشورهای جهان هستیم به خصوص کشورهایی که مصالح فلسطین ایجاب میکند. مثلاً گذرگاه رفح که تنها معبر کمکرسانی به غزه است در مرز غزه با مصر قرار دارد. بنابراین باید بامصریها تعامل داشته باشیم.
ما 4 جنگ بزرگ را طی سالهای 2014-2012-2008-2006 تجربه کردیم که خسارات زیادی به غزه وارد شد و برای رفع نیازهای خود مجبور به تعامل با دیگر کشورها هستیم. ما معتقدیم در رابطه با کشورها نباید ممنوعیتی داشته باشیم و بتوانیم آزادانه به مصر، ترکیه، عربستان و یا ایران سفر کنیم. این مسئله مربوط به علایق و تمایلات شخصی نیست بلکه مصالح فلسطین مورد نظر است.
* این سؤال را مجبورم دوباره تکرار کنم و علت آن این است که موضع شما به خوبی روشن شود که چرا با اینکه ایران، اسرائیل را دشمن اصلی میداند و کشورهایی مانند عربستان و ترکیه که روابط حسنه با اسرائیل دارند شما با این کشورها روابط خوبی دارید؟! این سؤال من نیست. سؤال افکار عمومی ایران است.
ما از کشورها میخواهیم که با امکانات خود از مقاومت فلسطین حمایت کنند تا بتوانیم علیه اسرائیل مبارزه کنیم. ما نمیخواهیم وارد ائتلافی شویم چون این ائتلافها بازیهایی است که آمریکا ایجاد کرده است و ما نمیخواهیم وارد این ائتلافها شویم. ما معتقدیم درگیریهایی که میان اهل سنت و شیعیان درعراق، سودان جنوبی و شمالی، لیبی و... به وجود میآید یکپارچگی این کشورها را با خطر مواجه میکند و ما نمیخواهیم وارد این گونه بازیها شویم چرا که در این صورت دیگر نمیتوانیم فلسطین را آزاد کنیم. اگر وارد این بازیها شویم ابزار یک دولت علیه دولت دیگر خواهیم شد.
ما از همه میخواهیم برای آزادسازی فلسطین به ما کمک کنند، ما یک قدرت منطقهای نیستیم. ما جنبشی هستیم که با تجاوزات روزمره و محاصره دست و پنجه نرم میکند و کسی نباید از ما بخواهد که از مسیر اصلیمان یعنی مبارزه با اسرائیل دور شویم.
* آیا حماس غیر از ایران حامیان دیگری هم دارد؟ کدام کشورها به حماس کمک میکنند؟
همان طور که قبلاً نیز گفتم اگر دولتی هم به ما کمک نکند مردم از کمک کردن به ما دریغ نمیکنند. لذا دولتها از نظر ما فقط حکومتها نیستند بلکه شامل مردم، سرزمین و حکومت میشوند و اگر دولتی به ما کمک کند استقبال میکنیم.
* روابط حماس با ایران چگونه است؟ آیا اخیراً در این روابط تغییری به وجود آمده است؟
ما هیچ مانعی در سفر به ایران نداریم بلکه برعکس برای این سفر برنامهریزی هم کردهایم که قرار است به زودی انجام شود. البته برخی موانع کوچک وجود داشته است به طور مثال اعتراض ایران به برخی از اظهارات رهبران حماس که ما این مسئله را روشن کردیم و سوء تفاهمها برداشته شد. ایران به ما کمکهایی کرده که اکنون قصد ندارم وارد جزئیات شوم چرا که دشمن اسرائیلی از آن سوء استفاده میکند اما ما همچنان خواستار توسعه روابط با ایران هستیم.
* چرا برخی از کشورهای عربی از آرمان فلسطین فاصله گرفته و با اسرائيل همکاری میکنند؟
متأسفانه اخیراً شاهد این واقعیت بودهایم که برخی از کشورهای عربی مشتاق رابطه با اسرائیل هستند و این خیانت به آرمان فلسطین است. چرا که اسرائیل سومین حرم مسلمانان را اشغال کرده و سرزمینهای اسلامی و عربی تحت اشغال این کشور است، همان سرزمینی که مورد توجه پیامبر(ص) بود و عمربن خطاب چند سال پس از وفات پیامبر(ص) آن را آزاد کرد. در نتیجه این سرزمین باید همچنان یک سرزمین اسلامی باقی بماند. ما با اشغالگران مقابله میکنیم و هرکس که بخواهد با اشغالگران تعامل کند آزاد است اما نباید ما را همسو با مواضع خود کند ما تلاش میکنیم که همه کشورها موضعی همچون ما داشته باشند اما میدانیم که فشارهایی از سوی آمریکاییها یا لابیهای صهیونیستی در آمریکا صورت میگیرد تا روابط باغرب و اسرائیل تقویت شود.
* در پایان اگر سخن یا پیامی دارید بفرمایید.
من خواهش میکنم در رسانهها اینطور تبلیغ نشود که حماس همراه ایران برعلیه عربستان است یا با عربستان علیه ایران است چون این برخلاف مواضع ما است ما نمیتوانیم از محیط پیرامون خود غافل باشیم و از امکانات و کمکهای کشورهای دیگر بیبهره بمانیم بنابراین به دلیل اینکه امکانات قدرتمندی نداریم باید با کشورهای دارای امکانات تعامل کنیم.
از اینکه این وقت را در اختیار ما قرار دادید سپاسگزاری میکنیم.