۰
دوشنبه ۲۱ فروردين ۱۳۹۶ ساعت ۰۷:۱۷
روزآمد شدن گروه‌های تروریستی در کنار تکثر شاخه‌ها و اهداف اعلامی آن‌ها با عنایت به تعریف کشورهای اسلامی به‌عنوان جامعه هدف به تداوم و تعمیق بحران نظم و امنیت در منطقه خاورمیانه دامن می‌زند. خلق‌الساعه بودن این گروه‌ها و بهره‌مندی آن‌ها از توان مالی و تسلیحاتی نوین، در کنار افراد و گروه‌هایی که متغیر هویت‌بخش آن‌ها جز افراط و ترور شاخصه دیگری ندارد حکایت از برنامه‌ریزی نوین برای تغییر معادلات موجود در منطقه دارد. در این ارتباط مجمع اتحاد دانشجویان جهان اسلام مصاحبه ای با جناب آقای حسن هانی زاده کارشناس مسائل سیاسی و خاورمیانه انجام داده است.از ایشان علاوه بر تألیف و ترجمه کتب گوناگون؛ مقالات متعددی نیز در ارتباط با تحولات سیاسی منطقه و جهان اسلام به سه زبان فارسی و انگلیسی و عربی منتشر شده است که در نشریات کشورهای مختلف به چاپ رسیده است. لذا این نشست با طرح سؤالات پیرامون گروهک تروریستی داعش و بسط مسائل مرتبط با این فرقه تکفیری منعقد شد که در این باره ایشان قائل بر این نکته بودند که آمریکاییها به بهانه حمله به داعش قصد سرنگون کردن حکومت سوریه را دارند. در ادامه این مصاحبه تقدیم مخاطبان عزیز میگردد:
با برخورداری از یک نگاه تاریخی عوامل منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای که سبب پیدایش جریان تکفیر در جهان اسلام شده‌اند را شامل چه عواملی می‌دانید؟
بروز گروه‌های تکفیری اساساً از سابقه تاریخی در جهان اسلام برخوردار است در صدر اسلام با شکافی که در جامعه آن زمان با حادثه سقیفه پیش آمد و ادامه آن مسئله خوارج و اوج آن در قرن هشتم هجری قمری بود یعنی زمانی که ابن تیمیه وارد شام شد و در آنجا در جبل عوران در جنوب سوریه( که بین دمشق و درعا قرار دارد) به مجموعه‌ای به نام علوی‌ها که از زمان خلافت معاویه در شام به‌عنوان یک نیروی گروه مخالف و جزو محبین حضرت علی (ع) بودند روبرو می‌شود. ابن تیمیه با مشاهده مناسک و مراسم عزاداری این مجموعه علوی‌ها در جبل عوران دستور قتل آن‌ها را صادر کرد حدود800 نفر را زنده در آتش سوزاند با رفتن به جبل سنجار بازهم مجموعه‌ای از شیعیان و علویان را تکفیر کرد این تکفیرگری و رفض و رد کردن افکار دیگران از زمان ابن تیمیه آغاز شد و شاگردش ابن‌بطوطه که یک جهانگرد عرب بود یک کتاب تحت عنوان رحلة ابن بطوطة دارد که نتیجه سفرهای سی‌ساله وی بود در این کتاب مراسم و مناسک شیعیان به تمسخر گرفته‌شده و موردانتقاد قرار می‌گیرد ازآنجایی‌که کشورهای غربی به‌ویژه انگلیس در شبیه‌سازی حوادث تاریخی بسیار توانمند هستند لذا موضوع تکفیری‌ها در دستور کار کشورهای غربی قرار گرفت و هدف آن‌ها ایجاد تقابل در میان زیرمجموعه‌های اسلامی به‌ویژه شیعه و سنی است این مسئله از یک سابقه معاصر در زمان بعد از جنگ جهانی اول هم برخوردار است بعد از وعده بالفور در 6 اکتبر 1917 مبنی بر تشکیل یک دولت یهودی، نقش شیعیان و مراجع شیعی به دلیل احساس خطر پررنگ شد. مراجع شیعی به‌ویژه در نجف که از پویایی بیشتری برخوردار بود، موضع‌گیری کردند. مرحوم شیخ حسن کاشف القطاء مرجع وقت نسبت به اهمیت بیت‌المقدس برای مسلمانان هشدار داد و اعلام کرد که باید قدس را از توطئه‌های پیش رو نجات داد. لذا یک کمیته قدس برای دفاع از بیت‌المقدس تشکیل شد که رهبران و شخصیت‌های دینی یازده کشور اسلامی در آن کمیته حضور داشتند و در سال 1928 برای نخستین بار یک نماز وحدت‌بخش با حضور مسلمانان شیعه و سنی به امامت شیخ محمدحسن کاشف القطاء در بیت‌المقدس برگزار شد این مسئله از رصد انگلیسی‌ها خارج نشد یعنی چیزی که موجب نگرانی انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها شد پویای برجسته مکتب تشیع نسبت به سایر مذاهب اسلامی بود لذا از همان زمان مسئله ایجاد شکاف میان شیعه و سنی در دستور کار آن‌ها قرار گرفت بر این اساس یک شخصیتی را وارد بیت‌المقدس کردند که اعلام نمود خواندن نماز پشت سر شیعیان حرام است از این زمان اختلاف میان شیعیان و سنی‌ها شیوع گسترده‌ای یافت و انگلیسی‌ها و رسانه‌های آن به‌ویژه بی‌بی‌سی با طراحی برنامه خاصی در این زمینه به آن دامن زدند. با پیروزی انقلاب اسلامی ظرفیت و توانمندی مکتب اهل‌بیت(ع) پررنگ شد و غرب به‌ویژه آمریکا احساس خطر کردند. از آن زمان دو موضوع در دستور کار قرار گرفت یکی مسئله مبارزه با شوروی در افغانستان و دیگری مسئله مقابله با مکتب تشیع بود مکتب تشیع به‌عنوان یک پدیده نوظهور جذابیت زیادی برای مردم خاورمیانه ایجاد نمود که شاید یکی از بازتاب‌های آن اشغال کعبه و مسجدالحرام بود که توسط شخصی به نام العتیبی در راه مبارزه با خاندان عبدالعزیز متأثر از انقلاب اسلامی ایران رخ داد که البته سرکوب شد. بعد از این حوادث، مسئله القاعده با صبغه و نگاه ضد شیعی و مقابله با هر مکتبی که در زیرمجموعه اسلامی غیر از تسنن قرار داشت به وجود آمد. القاعده به وظیفه خود یعنی مأموریت محوله غرب که مقابله با اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان بود عمل کرد. کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس و عربستان کمک‌های مالی زیادی به القاعده کردند، همچنین بندربن سلطان سفیر سابق عربستان در واشنگتن و رئیس دستگاه اطلاعاتی این کشور در شکل‌گیری القاعده نقش مهمی داشت. بعدازاین جریان با حادثه 11 سپتامبر در حقیقت نگاه غربی‌ها تغییر کرد ولی شکل‌گیری گروه‌های تکفیری با آهنگ سریع‌تری ادامه یافت. تشکیل داعش، جبهه النصره، لوای توحید، احرار شام و.. مجموعه‌های سلفی هستند که توسط آمریکا، انگلیس، قطر و عربستان شکل گرفتند و ما شاهد هستیم که داعش چه کشتاری را در عراق و سوریه به راه انداخته است.
درواقع داعش تجدید ساختار القاعده با چهره خشن‌تری است
پس به اعتقاد شما داعش جریان نوظهوری در جهان اسلام نیست و از پیشینه تاریخی برخوردار است؟
درواقع داعش نوعی بازخورد القاعده است به عبارتی تجدید ساختار القاعده با شکلی دیگر. شاید القاعده در مقایسه با داعش بهتر عمل می‌کرد به عبارتی مقابله با جریان‌های چپ‌گرا یا راست را در دستور کار قرار داده بود ولی داعش درواقع بازیافت القاعده با چهره خشن‌تری است. داعش درواقع توسط مصعب الزرقاوی بعد از سقوط صدام در 2003 با عنوان حلف المطیبین در عراق شکل گرفت و بعد عنوان دولت اسلامی عراق را بر خود نهاد با کشته شدن الزرقاوی، ابوعمر بغدادی و ابوحمزه المهاجری به ترتیب فرماندهی این تشکل را به عهده داشتند. در سال 2010 ابوبکر البغدادی ریاست داعش را به عهده گرفت و از همان زمان به مدت یک سال به فلسطین اشغالی رفت و زیر نظر افسران سازمان‌های سیا و موساد آموزش جنگ‌های روانی و میدانی دید و در سال 2011 که بحران سوریه آغاز شد ابوبکر بغدادی حزب دولت اسلامی عراق و شام را تشکیل داد و طبیعی بود که این فرایند خوشایند ایمن الظواهری جانشین بن لادن نبود و لذا اختلافات شکل گرفت در مجموع داعش با چند هدف شکل گرفت: اول اینکه عراق را تجزیه کنند؛ احتمال جدایی اقلیم کردستان هنوز وجود دارد. هدف بعدی این بود که دولت سوریه را به‌وسیله داعش و جبهه النصره سرنگون کنند لذا به دلیل پایداری مردم و ارتش سوریه و کمک‌هایی که دریافت کردند داعش و متعاقب آن آمریکائی‌ها نتوانستند به اهداف خود دست یابند. در طول چهل ماهی که از بحران سوریه می‌گذرد عربستان و قطر حدود36 میلیارد دلار کمک مالی در اختیار داعش قراردادند. دولت ترکیه کمک‌های لجستیکی در اختیار داعش قرارداد و الان تسلیحاتی که در اختیار داعش است در اختیار معدودی از کشورهای عضو ناتو قرار دارد. هدف بعدی آمریکا از داعش ارائه یک چهره خشن از اسلام به‌منظور دستیابی به اهداف بعدی بود؛ با توجه به تکثر جمعیت مسلمانان، ارائه چهره خشن از اسلام طی یک یا دو دهه آتی می‌توانست توجیه مناسبی برای تقسیم‌بندی مسلمانان به خوب و بد باشد و اینکه بتوانند مسلمانان بد را به کشورهای اسلامی کوچ دهند درواقع هدف بعدی مقابله با تشیع است برای نمونه طی چند روز گذشته چندین انفجار در برابر مدرسه‌ای علوی در حمص رخ داد که حدود 30 کودک کشته شدند ما می‌بینیم که عمدتاً حملات داعش و النصره متوجه علوی‌ها و شیعیان مقیم حلب ،حمص و درعا است.
آمریکاییها به بهانه سرکوب داعش سعی می‌کنند دولت سوریه را سرنگون کنند
جنابعالی هدف تشکیل ائتلاف بین‌المللی غرب علیه داعش را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
علیرغم ایجاد داعش توسط غرب، الان داعش از کنترل آن‌ها خارج‌شده است. اگرچه درست است که داعش اهداف آمریکا را اجرایی می‌کند اما همانند القاعده با آمریکاییها اختلافاتی دارد و لذا آمریکاییها به بهانه سرکوب داعش سعی می‌کنند دولت سوریه را سرنگون کنند و پایگاه دریایی روسیه در طرطوس سوریه را برچینند و به دنبال آن پای روسیه را از شرق مدیترانه قطع کنند همچنین منافع ایران که محور تهران، دمشق، بیروت است را قطع کنند و آنگاه مقاومت اسلامی لبنان را دچار آسیب نمایند و از صحنه مبارزاتی حذف کنند درنهایت یک امنیت پایدار برای رژیم صهیونیستی ایجاد کنند. بنابراین آنچه در تعریف آمریکا است این است که به بهانه سرکوب داعش به این اهداف برسند.
محل جغرافیایی حضور نیروهای داعش، دقیقاً انتخاب شده است زیرا هدف آن‌ها ایجاد یک هلال تکفیری در برابر هلال شیعی است که البته اصلاً وجود ندارد. هلال تکفیری باهدف تأمین امنیت اسرائیل و منافع غرب در منطقه در حال شکل‌گیری است.
آیا گروه داعش هم مانند صهیونیست‌ها منطقه خاصی را ازلحاظ جغرافیایی برای پیاده‌سازی اهدافشان در دستور کار قرار داده‌اند یا خیر؟
باید توجه داشت که محل حضور جغرافیایی داعش بسیار مهم است از شمال عراق از موصل تا تلعفر که در مرز مشترک با سوریه است و بعد دیر الزور، حسکه و رقه که در شرق سوریه است و بعد به عرسال و نیز در ادلب که در مرز مشترک ترکیه و سوریه است می‌رسند و در نهایت در قنیطره مرز مشترک سوریه و فلسطین اشغالی حضور دارند. این محل جغرافیایی حضور نیروهای داعش، دقیقاً انتخاب شده است زیرا هدف آن‌ها ایجاد یک هلال تکفیری در برابر هلال شیعی است که البته اصلاً وجود ندارد منتها ملک عبدالله دوم از قبل این ادعا را مطرح کرد و در شرایط کنونی نیز هلال تکفیری باهدف تأمین امنیت اسرائیل و منافع غرب در منطقه در حال شکل‌گیری است ضمن این که جریان تقابل شیعه و سنی را با توجه به قدرت‌یابی جریان شیعی در عراق، لبنان، سوریه و یمن تشدید می‌کند. اخیراً نیز کمال اللبانی از شخصیت‌های مخالف دولت بشار اسد به فلسطین اشغالی رفت و با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر، موشه یلعون وزیر جنگ و ویکتورلیبرمن دیدار نمود و تعهد نمود که در صورت دستیابی مخالفان دولت سوریه به قدرت، آن‌ها برای همیشه از بلندیهای جولان صرف‌نظر خواهند کرد و امنیت پایداری را برای اسرائیل فراهم خواهند نمود که البته این اهداف همه در طرح هلال تکفیری جای می‌گیرد.
آمریکائی ها به بهانه تشکیل دولت اسلامی تصمیم گرفتند تا گروه‌های تکفیری را یکجا جمع کنند اگر بخواهند از آن‌ها استفاده می‌کنند و در زمانی هم که تاریخ‌مصرفشان تمام شود به‌عناوین‌مختلف به آن‌ها حمله کرده آن‌ها را از بین خواهند برد.
جنابعالی تداوم دولت جعلی عراق و شام را با توجه به تنوع ملیت موجود در میان افراد آن و نیز نوع عملکرد آن‌ها چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اولاً تشکیل دولت اسلامی یک وهم و خیال است و واقعیت ندارد این دولت اسلامی به لحاظ ساختار جغرافیایی، مقومات شکل‌دهنده آن و سایر موارد دچار اشکال و ابهام است. مجموعه داعش 30 هزار نفر هستند که از هشتاد ملیت جهان بافرهنگ‌های مختلف گردهم آمده‌اند و اساساً تجمیع آن‌ها با مدیریت آمریکاییها بوده است. آن‌ها احساس خطر کردند که اگر این گروه‌های تکفیری با این گرایش‌ها در کشورهای اروپایی باشند بعداً موجبات آسیب خواهند شد. لذا به بهانه تشکیل دولت اسلامی تصمیم گرفتند تا گروه‌های تکفیری را یکجا جمع کنند اگر بخواهند از آن‌ها استفاده می‌کنند و در زمانی هم که تاریخ‌مصرفشان تمام شود به‌عناوین‌مختلف به آن‌ها حمله کرده آن‌ها را از بین خواهند برد.
مهم‌ترین دلایل اقبال جوانان را به گروهک تکفیری داعش نسبت به سایر گروه‌های تروریستی در چه می‌دانید؟
بی‌هویتی فکری درواقع از مشکلات مهم این گروه تروریستی است درواقع آن‌ها سالها تحت تأثیر القائات شبکه وهابیت بودند عربستان سعودی الآن یک‌صد شبکه ماهواره‌ای به زبان‌های مختلف حتی به زبان فارسی دارد که آن‌ها را تحت آموزش قرار می‌دهد. گردش مالی عربستان در حوزه رسانه سالیانه ده میلیارد دلار است که این گردش مالی از خود ایالات‌متحده که بیشترین رسانه‌ها را دارد بیشتر است. لذا عربستان سعودی برای گسترش افکار وهابیت از این شبکه‌ها به‌خوبی استفاده می‌کند. در این کشور شبکه‌های مجازی بسیار فعالی وجود دارد که جوانان مسلمان را درکشورهای اروپایی تحت تأثیر قرار می‌دهد درحالی‌که ما در برابر آن بسیار منفعلانه و بدون استراتژی عمل می‌کنیم از دلایل آن می‌تواند مخالفت صهیونیست‌ها با برنامه‌های ماهواره‌ای ایران باشد که می‌تواند زمینه‌ای را برای گسترش اخبارو افکار تشیع در کشورهای اروپایی فراهم سازد. لذا عربستان بهتر می‌تواند در این حوزه عمل کند زیرا از ماهواره مستقل خود بهره می‌برد و ماهواره ایران ماهواره‌ای اجاره‌ای است لذا حرکت وهابی‌ها یک کار فرهنگی و اثرگذار است که سبب جذب جوانان می‌شود.
یکی از تفاوت میان داعش و القاعده این است که القاعده تمام رفتارهای خود را به اسلام و فرهنگ اسلامی ولو قرائت خاصی از اسلام منتسب می‌کند ولی از ویژگی‌های داعش این است که مطالب‌شان کاملاً منقطع از اسلام و علوم اسلامی است این انقطاع از فرهنگ اسلامی نباید به‌عنوان یک مانع در برابر این گروه‌ها عمل کند از سویی دیگر اعلام شد که حدود 80% از مردم عربستان داعش را مشروع می‌داند این تناقضات را چگونه می‌توان تحلیل کرد؟
درواقع تعریفی که برای داعش وجود دارد این است که داعش یک گروهک سیاسی است تا فکری. لذا نمی‌توان آن را دارای یک زیر ساخت فکری و مذهبی دانست درحالی‌که دارای قرائت اشتباهی از اسلام و به عبارتی اسلام خاص خودشان را دارند که شاید بتوان گفت مشتمل بر نوعی از اسلام متحجر و بخشی از وهابیت و تاحدی بهاییت است. آنچه برای داعش مهم است انجام مأموریت سیاسی است که به عهده آن واگذارشده است .
نظر جنابعالی درباره منافع خاص سعودی‌ها و صهیونیست‌ها در ارتباط با گروه داعش چیست؟
از نگرانی صهیونیست‌ها گسترش مذهب تشیع است. یعنی الآن ما شاهد هستیم که صهیونیست‌ها سعی می‌کنند نوعی انقطاع را در این حوزه ایجاد کنند لذا اسلام هراسی، شیعه هراسی و ایران هراسی را در دستور کارشان قراردادند. به این دلیل به نظر می‌رسد عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی در مقابله با مذهب تشیع دارای تفکر مشترکی هستند. از سال 1982 با تشکیل حزب‌الله در لبنان نوعی مبارزه علیه رژیم صهیونیستی در میان جوانان عرب شکل‌گرفته و حزب‌الله جایگاه بالایی در منطقه و جهان پیداکرده و این سبب نگرانی عربستان و رژیم صهیونیستی و تلاش برای ایجاد گروه‌های تکفیری برای مقابله با تشیع شده است.
درواقع الآن ساختار خاورمیانه به‌گونه‌ای است که آمریکائی‌ها به دنبال ایجاد امنیت پایدار برای اسرائیل با اتکا به ظرفیت مالی عربستان و قطر هستند و اینکه مقاومت اسلامی را به‌طورکلی از صحنه خاورمیانه خارج کنند.
به اعتقاد شما ضرورت وجودی داعش به‌عنوان گروهی افراطی‌تر از القاعده در منطقه با طرح گفتمان مبتنی بر تسلط سرزمینی چیست؟
درواقع الآن ساختار خاورمیانه به‌گونه‌ای است که آمریکائی‌ها به دنبال ایجاد امنیت پایدار برای اسرائیل با اتکا به ظرفیت مالی عربستان و قطر هستند و اینکه مقاومت اسلامی را به‌طورکلی از صحنه خاورمیانه خارج کنند لذا ما برای اولین بار در جنگ 51 روزه غزه شاهد بودیم که امارات متحده عربی ، قطر و بحرین برای سرکوبی حماس و جهاد اسلامی به‌طور مستقیم کمک مالی در اختیار رژیم صهیونیستی قراردادند لذا از دغدغه‌های آمریکا گسترش موج مقاومت علیه رژیم صهیونیستی است بر این اساس هدف غرب نابودی مقاومت است و اینکه خاورمیانه‌ای را با بازتعریف خود ایجاد کنند که در آن اسرائیل به‌عنوان قدرت برتر باقی بماند و جمهوری اسلامی ایران نیز ارتباطش با محیط پیرامونی‌اش قطع شود.
عربستان قطر و برخی دیگر از دول عربی رابطه مستحکم هرچند پشت پرده با اسرائیل دارند یعنی الآن عربستان و چند کشور حوزه خلیج‌فارس سعی دارند ایران تضعیف شود و اسرائیل قوی شود و لذا حاضر هستند زیر چتر اسرائیل باشند تا ایران.
درصورتی‌که رژیم صهیونیستی قدرت برتر منطقه شود آیا این مسئله تهدیدی برای عربستان در پی نخواهد داشت؟
خیر. عربستان قطر و برخی دیگر از دول عربی رابطه مستحکم هرچند پشت پرده با اسرائیل دارند یعنی الآن عربستان و چند کشور حوزه خلیج‌فارس سعی دارند ایران تضعیف شود و اسرائیل قوی شود و لذا حاضر هستند زیر چتر اسرائیل باشند تا ایران.
بعد از جنایات رژیم اشغالگر قدس در غزه و شکل‌گیری اجماع عمومی در این ارتباط ما شاهد جنایات گسترده گروه داعش در منطقه هستیم. نظر جنابعالی در ارتباط با بی‌میلی و عدم رغبت جامعه جهانی نسبت به اتخاذ مواضع قاطع در برابر این جنایات و نسل‌کشی درکشورهای منطقه چیست؟
جهان غرب الآن در یک نوع سردرگمی به سر می‌برد که بیشتر متأثر از القائات رسانه‌های صهیونیستی است لذا به نظر نمی‌آید که ملت‌های اروپایی خیلی بتوانند در دولت‌های خود مؤثر باشند و جریان فکری مؤثری را برای تقابل با این گروهک‌ها ایجاد کنند. ما الآن شاهد هستیم حدود 5 هزار رسانه دیداری، شنیداری و نوشتاری در آمریکا وجود دارد که همه آن‌ها در دست صهیونیست‌ها است و افکار عمومی را بمباران کرده و حوادث خاورمیانه را به گونه دیگری در کشورهای اروپایی القاء می‌کنند لذا این دولت‌ها هستند که سازمان‌دهی می‌کنند و این گروهک‌های تکفیری را با اهداف خود ایجاد کردند که بتوانند بعداً بهره‌برداری کنند. گروه‌های تکفیری البته در میان ملت‌های اروپایی مورد نفرت عمومی هستند لذا با القائات سیاسی سعی دارند افکار عمومی را قانع سازند.
نقش و وظیفه تشکل‌هایی دانشجویی در مقابله با این بحران چیست؟
با توجه به گستردگی حوزه مجمع اتحاد و وجود ظرفیت‌های جوان و آشنا به فرهنگ غرب از طریق تشکیل گردهمایی‌ها در دانشگاه‌ها ، ایجاد هم‌اندیشی‌ها و نمایش فیلم‌ها و نیز بهره‌گیری از حوزه مجازی می‌توان جنایت این گروه‌های تکفیری را برای اذهان ملل غرب آشنا ساخت و این انعکاس‌دهنده چهره متمایز و انسانی تشیع در مقابله با آن خواهد بود هرچند در کشورهای اروپایی به دلیل نفوذ وهابیت در آنجا مقاومت‌هایی وجود خواهد داشت.
به‌عنوان جمع‌بندی نظراتتان را درباره وضعیت کنونی منطقه بفرمائید؟
خاورمیانه در شرایط کنونی دارای وضعیت غبارآلودی است الآن جنگی درگرفته که نتایج آن مشخص نیست آنچه در این منطقه از سوی غرب برای دهه آینده تعریف‌شده است این است که باید در دهه آینده مقاومت اسلامی حذف شود؛ کشورها و نظام‌های مخالف رژیم صهیونیستی تضعیف شود؛ یک دولت دست‌نشانده در مرز فلسطین اشغالی در سوریه ایجاد شود؛ حزب‌الله باید از صحنه مبارزاتی محو شود و نیز جریان آرام نفت به غرب تداوم داشته باشد ضمن اینکه تهدیدات در سایر نقاط مانند چین و ازجمله تحریک به تظاهرات در هنگ‌کنگ ادامه دارد مسئله اوکراین نیز هنوزحل نشده است و در مجموع حرکت به سوی جهان یک‌قطبی به رهبری آمریکا ادامه دارد.
با برخورداری از یک نگاه تاریخی عوامل منطقه‌ای و فرا منطقه‌ای که سبب پیدایش جریان تکفیر در جهان اسلام شده‌اند را شامل چه عواملی می‌دانید؟
بروز گروه‌های تکفیری اساساً از سابقه تاریخی در جهان اسلام برخوردار است در صدر اسلام با شکافی که در جامعه آن زمان با حادثه سقیفه پیش آمد و ادامه آن مسئله خوارج و اوج آن در قرن هشتم هجری قمری بود یعنی زمانی که ابن تیمیه وارد شام شد و در آنجا در جبل عوران در جنوب سوریه( که بین دمشق و درعا قرار دارد) به مجموعه‌ای به نام علوی‌ها که از زمان خلافت معاویه در شام به‌عنوان یک نیروی گروه مخالف و جزو محبین حضرت علی (ع) بودند روبرو می‌شود. ابن تیمیه با مشاهده مناسک و مراسم عزاداری این مجموعه علوی‌ها در جبل عوران دستور قتل آن‌ها را صادر کرد حدود800 نفر را زنده در آتش سوزاند با رفتن به جبل سنجار بازهم مجموعه‌ای از شیعیان و علویان را تکفیر کرد این تکفیرگری و رفض و رد کردن افکار دیگران از زمان ابن تیمیه آغاز شد و شاگردش ابن‌بطوطه که یک جهانگرد عرب بود یک کتاب تحت عنوان رحلة ابن بطوطة دارد که نتیجه سفرهای سی‌ساله وی بود در این کتاب مراسم و مناسک شیعیان به تمسخر گرفته‌شده و موردانتقاد قرار می‌گیرد ازآنجایی‌که کشورهای غربی به‌ویژه انگلیس در شبیه‌سازی حوادث تاریخی بسیار توانمند هستند لذا موضوع تکفیری‌ها در دستور کار کشورهای غربی قرار گرفت و هدف آن‌ها ایجاد تقابل در میان زیرمجموعه‌های اسلامی به‌ویژه شیعه و سنی است این مسئله از یک سابقه معاصر در زمان بعد از جنگ جهانی اول هم برخوردار است بعد از وعده بالفور در 6 اکتبر 1917 مبنی بر تشکیل یک دولت یهودی، نقش شیعیان و مراجع شیعی به دلیل احساس خطر پررنگ شد. مراجع شیعی به‌ویژه در نجف که از پویایی بیشتری برخوردار بود، موضع‌گیری کردند. مرحوم شیخ حسن کاشف القطاء مرجع وقت نسبت به اهمیت بیت‌المقدس برای مسلمانان هشدار داد و اعلام کرد که باید قدس را از توطئه‌های پیش رو نجات داد. لذا یک کمیته قدس برای دفاع از بیت‌المقدس تشکیل شد که رهبران و شخصیت‌های دینی یازده کشور اسلامی در آن کمیته حضور داشتند و در سال 1928 برای نخستین بار یک نماز وحدت‌بخش با حضور مسلمانان شیعه و سنی به امامت شیخ محمدحسن کاشف القطاء در بیت‌المقدس برگزار شد این مسئله از رصد انگلیسی‌ها خارج نشد یعنی چیزی که موجب نگرانی انگلیسی‌ها و فرانسوی‌ها شد پویای برجسته مکتب تشیع نسبت به سایر مذاهب اسلامی بود لذا از همان زمان مسئله ایجاد شکاف میان شیعه و سنی در دستور کار آن‌ها قرار گرفت بر این اساس یک شخصیتی را وارد بیت‌المقدس کردند که اعلام نمود خواندن نماز پشت سر شیعیان حرام است از این زمان اختلاف میان شیعیان و سنی‌ها شیوع گسترده‌ای یافت و انگلیسی‌ها و رسانه‌های آن به‌ویژه بی‌بی‌سی با طراحی برنامه خاصی در این زمینه به آن دامن زدند. با پیروزی انقلاب اسلامی ظرفیت و توانمندی مکتب اهل‌بیت(ع) پررنگ شد و غرب به‌ویژه آمریکا احساس خطر کردند. از آن زمان دو موضوع در دستور کار قرار گرفت یکی مسئله مبارزه با شوروی در افغانستان و دیگری مسئله مقابله با مکتب تشیع بود مکتب تشیع به‌عنوان یک پدیده نوظهور جذابیت زیادی برای مردم خاورمیانه ایجاد نمود که شاید یکی از بازتاب‌های آن اشغال کعبه و مسجدالحرام بود که توسط شخصی به نام العتیبی در راه مبارزه با خاندان عبدالعزیز متأثر از انقلاب اسلامی ایران رخ داد که البته سرکوب شد. بعد از این حوادث، مسئله القاعده با صبغه و نگاه ضد شیعی و مقابله با هر مکتبی که در زیرمجموعه اسلامی غیر از تسنن قرار داشت به وجود آمد. القاعده به وظیفه خود یعنی مأموریت محوله غرب که مقابله با اتحاد جماهیر شوروی در افغانستان بود عمل کرد. کشورهای عرب حوزه خلیج‌فارس و عربستان کمک‌های مالی زیادی به القاعده کردند، همچنین بندربن سلطان سفیر سابق عربستان در واشنگتن و رئیس دستگاه اطلاعاتی این کشور در شکل‌گیری القاعده نقش مهمی داشت. بعدازاین جریان با حادثه 11 سپتامبر در حقیقت نگاه غربی‌ها تغییر کرد ولی شکل‌گیری گروه‌های تکفیری با آهنگ سریع‌تری ادامه یافت. تشکیل داعش، جبهه النصره، لوای توحید، احرار شام و.. مجموعه‌های سلفی هستند که توسط آمریکا، انگلیس، قطر و عربستان شکل گرفتند و ما شاهد هستیم که داعش چه کشتاری را در عراق و سوریه به راه انداخته است.
درواقع داعش تجدید ساختار القاعده با چهره خشن‌تری است
پس به اعتقاد شما داعش جریان نوظهوری در جهان اسلام نیست و از پیشینه تاریخی برخوردار است؟
درواقع داعش نوعی بازخورد القاعده است به عبارتی تجدید ساختار القاعده با شکلی دیگر. شاید القاعده در مقایسه با داعش بهتر عمل می‌کرد به عبارتی مقابله با جریان‌های چپ‌گرا یا راست را در دستور کار قرار داده بود ولی داعش درواقع بازیافت القاعده با چهره خشن‌تری است. داعش درواقع توسط مصعب الزرقاوی بعد از سقوط صدام در 2003 با عنوان حلف المطیبین در عراق شکل گرفت و بعد عنوان دولت اسلامی عراق را بر خود نهاد با کشته شدن الزرقاوی، ابوعمر بغدادی و ابوحمزه المهاجری به ترتیب فرماندهی این تشکل را به عهده داشتند. در سال 2010 ابوبکر البغدادی ریاست داعش را به عهده گرفت و از همان زمان به مدت یک سال به فلسطین اشغالی رفت و زیر نظر افسران سازمان‌های سیا و موساد آموزش جنگ‌های روانی و میدانی دید و در سال 2011 که بحران سوریه آغاز شد ابوبکر بغدادی حزب دولت اسلامی عراق و شام را تشکیل داد و طبیعی بود که این فرایند خوشایند ایمن الظواهری جانشین بن لادن نبود و لذا اختلافات شکل گرفت در مجموع داعش با چند هدف شکل گرفت: اول اینکه عراق را تجزیه کنند؛ احتمال جدایی اقلیم کردستان هنوز وجود دارد. هدف بعدی این بود که دولت سوریه را به‌وسیله داعش و جبهه النصره سرنگون کنند لذا به دلیل پایداری مردم و ارتش سوریه و کمک‌هایی که دریافت کردند داعش و متعاقب آن آمریکائی‌ها نتوانستند به اهداف خود دست یابند. در طول چهل ماهی که از بحران سوریه می‌گذرد عربستان و قطر حدود36 میلیارد دلار کمک مالی در اختیار داعش قراردادند. دولت ترکیه کمک‌های لجستیکی در اختیار داعش قرارداد و الان تسلیحاتی که در اختیار داعش است در اختیار معدودی از کشورهای عضو ناتو قرار دارد. هدف بعدی آمریکا از داعش ارائه یک چهره خشن از اسلام به‌منظور دستیابی به اهداف بعدی بود؛ با توجه به تکثر جمعیت مسلمانان، ارائه چهره خشن از اسلام طی یک یا دو دهه آتی می‌توانست توجیه مناسبی برای تقسیم‌بندی مسلمانان به خوب و بد باشد و اینکه بتوانند مسلمانان بد را به کشورهای اسلامی کوچ دهند درواقع هدف بعدی مقابله با تشیع است برای نمونه طی چند روز گذشته چندین انفجار در برابر مدرسه‌ای علوی در حمص رخ داد که حدود 30 کودک کشته شدند ما می‌بینیم که عمدتاً حملات داعش و النصره متوجه علوی‌ها و شیعیان مقیم حلب ،حمص و درعا است.
آمریکاییها به بهانه سرکوب داعش سعی می‌کنند دولت سوریه را سرنگون کنند
جنابعالی هدف تشکیل ائتلاف بین‌المللی غرب علیه داعش را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
علیرغم ایجاد داعش توسط غرب، الان داعش از کنترل آن‌ها خارج‌شده است. اگرچه درست است که داعش اهداف آمریکا را اجرایی می‌کند اما همانند القاعده با آمریکاییها اختلافاتی دارد و لذا آمریکاییها به بهانه سرکوب داعش سعی می‌کنند دولت سوریه را سرنگون کنند و پایگاه دریایی روسیه در طرطوس سوریه را برچینند و به دنبال آن پای روسیه را از شرق مدیترانه قطع کنند همچنین منافع ایران که محور تهران، دمشق، بیروت است را قطع کنند و آنگاه مقاومت اسلامی لبنان را دچار آسیب نمایند و از صحنه مبارزاتی حذف کنند درنهایت یک امنیت پایدار برای رژیم صهیونیستی ایجاد کنند. بنابراین آنچه در تعریف آمریکا است این است که به بهانه سرکوب داعش به این اهداف برسند.
محل جغرافیایی حضور نیروهای داعش، دقیقاً انتخاب شده است زیرا هدف آن‌ها ایجاد یک هلال تکفیری در برابر هلال شیعی است که البته اصلاً وجود ندارد. هلال تکفیری باهدف تأمین امنیت اسرائیل و منافع غرب در منطقه در حال شکل‌گیری است.
آیا گروه داعش هم مانند صهیونیست‌ها منطقه خاصی را ازلحاظ جغرافیایی برای پیاده‌سازی اهدافشان در دستور کار قرار داده‌اند یا خیر؟
باید توجه داشت که محل حضور جغرافیایی داعش بسیار مهم است از شمال عراق از موصل تا تلعفر که در مرز مشترک با سوریه است و بعد دیر الزور، حسکه و رقه که در شرق سوریه است و بعد به عرسال و نیز در ادلب که در مرز مشترک ترکیه و سوریه است می‌رسند و در نهایت در قنیطره مرز مشترک سوریه و فلسطین اشغالی حضور دارند. این محل جغرافیایی حضور نیروهای داعش، دقیقاً انتخاب شده است زیرا هدف آن‌ها ایجاد یک هلال تکفیری در برابر هلال شیعی است که البته اصلاً وجود ندارد منتها ملک عبدالله دوم از قبل این ادعا را مطرح کرد و در شرایط کنونی نیز هلال تکفیری باهدف تأمین امنیت اسرائیل و منافع غرب در منطقه در حال شکل‌گیری است ضمن این که جریان تقابل شیعه و سنی را با توجه به قدرت‌یابی جریان شیعی در عراق، لبنان، سوریه و یمن تشدید می‌کند. اخیراً نیز کمال اللبانی از شخصیت‌های مخالف دولت بشار اسد به فلسطین اشغالی رفت و با بنیامین نتانیاهو نخست‌وزیر، موشه یلعون وزیر جنگ و ویکتورلیبرمن دیدار نمود و تعهد نمود که در صورت دستیابی مخالفان دولت سوریه به قدرت، آن‌ها برای همیشه از بلندیهای جولان صرف‌نظر خواهند کرد و امنیت پایداری را برای اسرائیل فراهم خواهند نمود که البته این اهداف همه در طرح هلال تکفیری جای می‌گیرد.
آمریکائی ها به بهانه تشکیل دولت اسلامی تصمیم گرفتند تا گروه‌های تکفیری را یکجا جمع کنند اگر بخواهند از آن‌ها استفاده می‌کنند و در زمانی هم که تاریخ‌مصرفشان تمام شود به‌عناوین‌مختلف به آن‌ها حمله کرده آن‌ها را از بین خواهند برد.
جنابعالی تداوم دولت جعلی عراق و شام را با توجه به تنوع ملیت موجود در میان افراد آن و نیز نوع عملکرد آن‌ها چگونه ارزیابی می‌کنید؟
اولاً تشکیل دولت اسلامی یک وهم و خیال است و واقعیت ندارد این دولت اسلامی به لحاظ ساختار جغرافیایی، مقومات شکل‌دهنده آن و سایر موارد دچار اشکال و ابهام است. مجموعه داعش 30 هزار نفر هستند که از هشتاد ملیت جهان بافرهنگ‌های مختلف گردهم آمده‌اند و اساساً تجمیع آن‌ها با مدیریت آمریکاییها بوده است. آن‌ها احساس خطر کردند که اگر این گروه‌های تکفیری با این گرایش‌ها در کشورهای اروپایی باشند بعداً موجبات آسیب خواهند شد. لذا به بهانه تشکیل دولت اسلامی تصمیم گرفتند تا گروه‌های تکفیری را یکجا جمع کنند اگر بخواهند از آن‌ها استفاده می‌کنند و در زمانی هم که تاریخ‌مصرفشان تمام شود به‌عناوین‌مختلف به آن‌ها حمله کرده آن‌ها را از بین خواهند برد.
مهم‌ترین دلایل اقبال جوانان را به گروهک تکفیری داعش نسبت به سایر گروه‌های تروریستی در چه می‌دانید؟
بی‌هویتی فکری درواقع از مشکلات مهم این گروه تروریستی است درواقع آن‌ها سالها تحت تأثیر القائات شبکه وهابیت بودند عربستان سعودی الآن یک‌صد شبکه ماهواره‌ای به زبان‌های مختلف حتی به زبان فارسی دارد که آن‌ها را تحت آموزش قرار می‌دهد. گردش مالی عربستان در حوزه رسانه سالیانه ده میلیارد دلار است که این گردش مالی از خود ایالات‌متحده که بیشترین رسانه‌ها را دارد بیشتر است. لذا عربستان سعودی برای گسترش افکار وهابیت از این شبکه‌ها به‌خوبی استفاده می‌کند. در این کشور شبکه‌های مجازی بسیار فعالی وجود دارد که جوانان مسلمان را درکشورهای اروپایی تحت تأثیر قرار می‌دهد درحالی‌که ما در برابر آن بسیار منفعلانه و بدون استراتژی عمل می‌کنیم از دلایل آن می‌تواند مخالفت صهیونیست‌ها با برنامه‌های ماهواره‌ای ایران باشد که می‌تواند زمینه‌ای را برای گسترش اخبارو افکار تشیع در کشورهای اروپایی فراهم سازد. لذا عربستان بهتر می‌تواند در این حوزه عمل کند زیرا از ماهواره مستقل خود بهره می‌برد و ماهواره ایران ماهواره‌ای اجاره‌ای است لذا حرکت وهابی‌ها یک کار فرهنگی و اثرگذار است که سبب جذب جوانان می‌شود.
یکی از تفاوت میان داعش و القاعده این است که القاعده تمام رفتارهای خود را به اسلام و فرهنگ اسلامی ولو قرائت خاصی از اسلام منتسب می‌کند ولی از ویژگی‌های داعش این است که مطالب‌شان کاملاً منقطع از اسلام و علوم اسلامی است این انقطاع از فرهنگ اسلامی نباید به‌عنوان یک مانع در برابر این گروه‌ها عمل کند از سویی دیگر اعلام شد که حدود 80% از مردم عربستان داعش را مشروع می‌داند این تناقضات را چگونه می‌توان تحلیل کرد؟
درواقع تعریفی که برای داعش وجود دارد این است که داعش یک گروهک سیاسی است تا فکری. لذا نمی‌توان آن را دارای یک زیر ساخت فکری و مذهبی دانست درحالی‌که دارای قرائت اشتباهی از اسلام و به عبارتی اسلام خاص خودشان را دارند که شاید بتوان گفت مشتمل بر نوعی از اسلام متحجر و بخشی از وهابیت و تاحدی بهاییت است. آنچه برای داعش مهم است انجام مأموریت سیاسی است که به عهده آن واگذارشده است .
نظر جنابعالی درباره منافع خاص سعودی‌ها و صهیونیست‌ها در ارتباط با گروه داعش چیست؟
از نگرانی صهیونیست‌ها گسترش مذهب تشیع است. یعنی الآن ما شاهد هستیم که صهیونیست‌ها سعی می‌کنند نوعی انقطاع را در این حوزه ایجاد کنند لذا اسلام هراسی، شیعه هراسی و ایران هراسی را در دستور کارشان قراردادند. به این دلیل به نظر می‌رسد عربستان سعودی و رژیم صهیونیستی در مقابله با مذهب تشیع دارای تفکر مشترکی هستند. از سال 1982 با تشکیل حزب‌الله در لبنان نوعی مبارزه علیه رژیم صهیونیستی در میان جوانان عرب شکل‌گرفته و حزب‌الله جایگاه بالایی در منطقه و جهان پیداکرده و این سبب نگرانی عربستان و رژیم صهیونیستی و تلاش برای ایجاد گروه‌های تکفیری برای مقابله با تشیع شده است.
درواقع الآن ساختار خاورمیانه به‌گونه‌ای است که آمریکائی‌ها به دنبال ایجاد امنیت پایدار برای اسرائیل با اتکا به ظرفیت مالی عربستان و قطر هستند و اینکه مقاومت اسلامی را به‌طورکلی از صحنه خاورمیانه خارج کنند.
به اعتقاد شما ضرورت وجودی داعش به‌عنوان گروهی افراطی‌تر از القاعده در منطقه با طرح گفتمان مبتنی بر تسلط سرزمینی چیست؟
درواقع الآن ساختار خاورمیانه به‌گونه‌ای است که آمریکائی‌ها به دنبال ایجاد امنیت پایدار برای اسرائیل با اتکا به ظرفیت مالی عربستان و قطر هستند و اینکه مقاومت اسلامی را به‌طورکلی از صحنه خاورمیانه خارج کنند لذا ما برای اولین بار در جنگ 51 روزه غزه شاهد بودیم که امارات متحده عربی ، قطر و بحرین برای سرکوبی حماس و جهاد اسلامی به‌طور مستقیم کمک مالی در اختیار رژیم صهیونیستی قراردادند لذا از دغدغه‌های آمریکا گسترش موج مقاومت علیه رژیم صهیونیستی است بر این اساس هدف غرب نابودی مقاومت است و اینکه خاورمیانه‌ای را با بازتعریف خود ایجاد کنند که در آن اسرائیل به‌عنوان قدرت برتر باقی بماند و جمهوری اسلامی ایران نیز ارتباطش با محیط پیرامونی‌اش قطع شود.
عربستان قطر و برخی دیگر از دول عربی رابطه مستحکم هرچند پشت پرده با اسرائیل دارند یعنی الآن عربستان و چند کشور حوزه خلیج‌فارس سعی دارند ایران تضعیف شود و اسرائیل قوی شود و لذا حاضر هستند زیر چتر اسرائیل باشند تا ایران.
درصورتی‌که رژیم صهیونیستی قدرت برتر منطقه شود آیا این مسئله تهدیدی برای عربستان در پی نخواهد داشت؟
خیر. عربستان قطر و برخی دیگر از دول عربی رابطه مستحکم هرچند پشت پرده با اسرائیل دارند یعنی الآن عربستان و چند کشور حوزه خلیج‌فارس سعی دارند ایران تضعیف شود و اسرائیل قوی شود و لذا حاضر هستند زیر چتر اسرائیل باشند تا ایران.
بعد از جنایات رژیم اشغالگر قدس در غزه و شکل‌گیری اجماع عمومی در این ارتباط ما شاهد جنایات گسترده گروه داعش در منطقه هستیم. نظر جنابعالی در ارتباط با بی‌میلی و عدم رغبت جامعه جهانی نسبت به اتخاذ مواضع قاطع در برابر این جنایات و نسل‌کشی درکشورهای منطقه چیست؟
جهان غرب الآن در یک نوع سردرگمی به سر می‌برد که بیشتر متأثر از القائات رسانه‌های صهیونیستی است لذا به نظر نمی‌آید که ملت‌های اروپایی خیلی بتوانند در دولت‌های خود مؤثر باشند و جریان فکری مؤثری را برای تقابل با این گروهک‌ها ایجاد کنند. ما الآن شاهد هستیم حدود 5 هزار رسانه دیداری، شنیداری و نوشتاری در آمریکا وجود دارد که همه آن‌ها در دست صهیونیست‌ها است و افکار عمومی را بمباران کرده و حوادث خاورمیانه را به گونه دیگری در کشورهای اروپایی القاء می‌کنند لذا این دولت‌ها هستند که سازمان‌دهی می‌کنند و این گروهک‌های تکفیری را با اهداف خود ایجاد کردند که بتوانند بعداً بهره‌برداری کنند. گروه‌های تکفیری البته در میان ملت‌های اروپایی مورد نفرت عمومی هستند لذا با القائات سیاسی سعی دارند افکار عمومی را قانع سازند.
نقش و وظیفه تشکل‌هایی دانشجویی در مقابله با این بحران چیست؟
با توجه به گستردگی حوزه مجمع اتحاد و وجود ظرفیت‌های جوان و آشنا به فرهنگ غرب از طریق تشکیل گردهمایی‌ها در دانشگاه‌ها ، ایجاد هم‌اندیشی‌ها و نمایش فیلم‌ها و نیز بهره‌گیری از حوزه مجازی می‌توان جنایت این گروه‌های تکفیری را برای اذهان ملل غرب آشنا ساخت و این انعکاس‌دهنده چهره متمایز و انسانی تشیع در مقابله با آن خواهد بود هرچند در کشورهای اروپایی به دلیل نفوذ وهابیت در آنجا مقاومت‌هایی وجود خواهد داشت.
به‌عنوان جمع‌بندی نظراتتان را درباره وضعیت کنونی منطقه بفرمائید؟
خاورمیانه در شرایط کنونی دارای وضعیت غبارآلودی است الآن جنگی درگرفته که نتایج آن مشخص نیست آنچه در این منطقه از سوی غرب برای دهه آینده تعریف‌شده است این است که باید در دهه آینده مقاومت اسلامی حذف شود؛ کشورها و نظام‌های مخالف رژیم صهیونیستی تضعیف شود؛ یک دولت دست‌نشانده در مرز فلسطین اشغالی در سوریه ایجاد شود؛ حزب‌الله باید از صحنه مبارزاتی محو شود و نیز جریان آرام نفت به غرب تداوم داشته باشد ضمن اینکه تهدیدات در سایر نقاط مانند چین و ازجمله تحریک به تظاهرات در هنگ‌کنگ ادامه دارد مسئله اوکراین نیز هنوزحل نشده است و در مجموع حرکت به سوی جهان یک‌قطبی به رهبری آمریکا ادامه دارد.
مرجع : رحما
کد مطلب : ۶۲۶۲۹۵
منتخب
۳۰ فروردين ۱۴۰۳
۲۹ فروردين ۱۴۰۳
۲۹ فروردين ۱۴۰۳
۲۸ فروردين ۱۴۰۳
۲۷ فروردين ۱۴۰۳
۲۷ فروردين ۱۴۰۳
۲۶ فروردين ۱۴۰۳
۲۶ فروردين ۱۴۰۳
۲۵ فروردين ۱۴۰۳
پیشنهاد ما
