ناتوانی آمریکا در تاثیرگذاری بر روابط عراق-ایران/ مشکلات اقلیم در بغداد قابل حل است نه در واشنگتن

تسنیم: پس از ماهها تاخیر در تشکیل کابینه جدید اقلیم کردستان عراق، بالاخره اتحادیه میهنی به مشارکت در کابینه تحت امر مسرور بارزانی رضایت داد. یکی از اهداف اولیه اتحادیه که در آن برهه بیان شد، شراکت حقیقی در حکمرانی اقلیم کردستان بود. به نظر شما هدف از پیش طراحی شده اتحادیه میهنی قابل تحقق است، به ویژه آنکه گفته می شود مسرور بارزانی نخست وزیر اقلیم تاکنون حدود اختیارات قباد طالبانی معاون خود را که از حزب شما است تعیین نکرده است؟
هنوز نمی‌توان پیش بینی کرد که آیا هدف اصلی ما در رسیدن به شراکت حقیقی در حکومت اقلیم قابل تحقق است یا نه. شورای وزیران اقلیم کردستان در حال تدارک برنامه های چهار ساله خود است و برخی از سمت های کابینه نیز همچنان خالی مانده است. در ماه جاری میلادی برنامه تمام وزارتخانه ها تکمیل و به نخست وزیر ارائه می‌شود و نحوه اجرایی کردن این برنامه ها به ما خواهد گفت که آیا اتحادیه در حکمرانی اقلیم به معنای واقعی خود شریک در تصمیم گیری ها است یا نه. هنوز حدود اختیارات معاونین نخست وزیر و رئیس اقلیم مشخص نشده است و باید منتظر ماند که وضعیت به کدامین سو خواهد رفت.

در صورتی که برنامه های اعلامی اتحادیه میهنی در زمان برگزاری انتخابات محلی اقلیم کردستان محقق نشد، سرنوشت مشارکت حزب متبوع شما در کابینه فعلی چگونه خواهد بود؟
ما در مذاکرات تشکیل کابینه اقلیم به صراحت به مسئولین حزب دموکرات کردستان عراق اعلام کرده ایم که مشارکت اتحادیه میهنی در کابینه بر اساس میزان کرسی های پارلمانی نخواهد بود بلکه باید در تمام تصمیم گیری های سیاسی، اقتصادی، پرونده نفتی، نظامی و امنیتی و روابط خارجی سهیم باشیم. این بدان معنی است که رئیس اقلیم یا نخست وزیر نمی‌تواند به تنهایی در خصوص روابط با کشوری یا عقد توافقات سیاسی، اقتصادی و غیره تصمیم گیری کند، بلکه باید اتحادیه میهنی نیز ضمن اطلاع دقیق از این موضوعات در تصمیم‌گیری ها دخالت واقعی داشته باشد.

دو حزب اتحادیه میهنی و دموکرات کردستان عراق به هر نحوی در تلاش برای اعمال نفوذ در کرکوک هستند، یکی از دلایل تعویق تشکیل کابینه اقلیم نیز اختلاف نظر در این خصوص بوده است. ماهها مذاکره دو طرف در نهایت به تعیین نامزد مشترک غیر مطرح به نام طیب جبار برای استانداری کرکوک رسید، اما با مخالفت های دیگر قومیت های این شهر، مواجه و هنوز هم نشست شورای استانی برگزار نشده است. آخرین وضعیت گفتگوهای اتحادیه و حزب دموکرات کردستان را در ارتباط با کرکوک از زبان شما جویا می شویم. آیا تغییراتی در مدیریت ارشد استان کرکوک رخ خواهد داد؟
مشکلات کرکوک تنها در مخالفت اعراب و ترکمان ها با معرفی نامزد کردها خلاصه نمی شود بلکه باید در جای دیگر آن را جستجو کرد. اگرچه حزب دموکرات کردستان عراق در تمام نشست های رسمی با اتحادیه میهنی به اعلام رضایت به تعیین نامزد معرفی شده اتحادیه متعهد شده بود اما اعضای این حزب در شورای استانی کرکوک هیچ اشتراک نظری با اتحادیه میهنی در خصوص برگزاری نشست این شورا و گفتگو با دیگر جریانها ندارند. به موازات اختلافات اتحادیه میهنی با اعراب و ترکمان ها در خصوص تعیین استاندار جدید، کارشکنی های حزب دموکرات کردستان نیز با وجود توافق صورت گرفته ادامه دارد.

یکی از شعارهای کابینه کنونی اقلیم کردستان عراق سازماندهی نیروهای نظامی این منطقه است. هنوز در اقلیم کردستان نیروهای نظامی پیشمرگ تحت کنترل و فرمان دو حزب اتحادیه میهنی و دموکرات کردستان هستند. با توجه به شرایط اقلیم و تقسیم بندی های سیاسی – جغرافیایی در میان دو حزب حاکم، آیا ایده فوق قابل تحقق است؟
واقعیت آن است که نیروی نظامی حزبی از مهمترین مشکلات کردها در عراق است، واحدهای 70 نیروی پیشمرگ وابسته به اتحادیه میهنی و واحدهای 80 هم وابسته به حزب دموکرات کردستان است و از مسئولین حزبی فرمان می گیرند نه وزارت پیشمرگ حکومت اقلیم. در زمان حیات مرحوم جلال طالبانی نیز چنین تلاش هایی با هدف سازماندهی نیروی نظامی پیشمرگ در جریان بود اما مخالفت های حزب دموکرات کردستان عراق در نهایت موجب شد که این تلاش ها به جایی نرسد. در حال حاضر نیز آماده تحقق این ایده هستیم و در راستای عملیاتی کردن آن نیز همکاری خواهیم کرد.

مشکلات زیادی میان اقلیم کردستان و دولت مرکزی عراق همچنان به صورت لاینحل باقی مانده است. نخست وزیر جدید اقلیم از عزم خود برای توافق با بغداد سخن گفته است اما به عقیده صاحبنظران، موانع زیادی پیش روی این توافق احتمالی خواهد بود، به عنوان نمونه، قراردادهای نفتی اربیل با شماری از شرکت های خارجی بدون افشای مفاد آنها. همزمان نمایندگانی از اقلیم کردستان در پارلمان عراق هشدار داده اند که تا قبل از ارسال قانون بودجه سال 2020 باید این توافق به هر نحوی محقق شود، در غیر اینصورت ممکن است اقلیم با مشکلات بودجه ای و پرداخت حقوق کارمندان مواجه شود. افق روابط اربیل – بغداد را در دوره کنونی چگونه می‌بینید؟
به اعتقاد کردها قانون اساسی عراق می تواند مرجع اصلی رسیدگی به این مشکلات باشد، در این قانون به صراحت از ماده 140 و مکانیزم های اجرایی کردن آن گفته شده است یا درآمدهای حاصله از نفت، گذرگاههای مرزی و غیره در آن آمده است. مفاد قانون اساسی عراق نیاز به تفسیرهای آنچنانی از سوی اعراب، کردها، ترکمان ها، حکومت اربیل و دولت مرکزی ندارد و راه حل ها در آن به وضوح بیان شده است. البته کردها در رسیدن به حقوق قانونی خود با موانعی مواجه هستند و دیدگاههای مخالفی در جریانهای سیاسی عراق دیده می شود. یکی از مهمترین مشکلات در روابط اقلیم و دولت مرکزی عراق به موضوع قراردادهای نفتی برمی گردد، مسعود بارزانی و نچیروان بارزانی بدون اطلاع احزاب و دیگر جریانهای حکومت اقلیم و دولت مرکزی عراق قراردادی 50 ساله را با ترکیه در حوزه مسائل نفتی منعقد کرده اند یا در مواردی در دیگر قراردادها اقدام به پیش فروش نفت و اخذ مبالغی از کشورهای خارجی کرده اند و در صورت توافق با بغداد سرنوشت این قراردادها نامشخص است و دولت مرکزی هم مسئولیتی در قبال آنها نخواهد داشت. کشورهای دیگر از جمله ترکیه دارای منافعی در این قراردادها هستند و ممکن است به آسانی تغییرات در آنها را پذیرا نباشند. به هر حال، مسائلی در میان اقلیم و بغداد است که ممکن است به آسانی قابل توافق نباشد.

تا چه حد داشتن روابط با دولت مرکزی عراق را در راستای منافع همه ملت عراق می‌دانید؟
ما معتقد هستیم که مشکلات اقلیم کردستان در پایتخت عراق قابل حل و فصل است نه در واشنگتن و انگلستان. به نتایج رفراندوم مسعود بارزانی بنگرید، تعطیلی فرودگاهها، انسداد مرزها و دیگر مشکلات که به ما خواهد گفت با هدف بهره برداری از ظرفیت های اقلیم کردستان و حقوق قانونی در عراق، بهترین راه حل داشتن روابط مناسب با دولت مرکزی است.

اگرچه گروه تروریستی داعش در نتیجه اتحاد عراقی ها و همکاری های جمهوری اسلامی ایران متحمل شکست قطعی نظامی شده است، اما خبرهای منتشره در رسانه ها از فعالیت های پراکنده عوامل و هسته های مخفی این گروه در مناطقی همچون استان های نینوی، کرکوک و دیالی حکایت دارد. آیا عراق همچنان با خطر داعش مواجه است؟
در موضوع گروه تروریستی داعش باید به زمینه های پیدایش و قدرت نمایی آن پرداخت، به نظر من باید در مناطق مستعد ظهور گروه تروریستی، این زمینه ها را شناسایی و برطرف کرد. همچنانکه القاعده در مدت زمانی به قدرت نمایی در عراق پرداخت و بعدها نوبت به داعش رسید اگر مشکلات داخلی و زمینه های ظهور گروه های تروریستی چاره یابی نشود ممکن است با نام و القاب دیگری شاهد حضور همان تروریست ها در آینده عراق باشیم.

به موضوع داعش اشاره شد، جمهوری اسلامی ایران به اعتراف مسئولین دولت مرکزی و اقلیم در دفع این فتنه همکاری های خوبی با عراقی ها بدون تفاوت های قومی و مذهبی داشته است. با چنین روابط مستحکمی، آمریکا به دنبال تاثیرگذاری بر روابط بغداد – تهران و کاهش سطح آن در تمام زمینه ها است که البته مواضع مسئولین ارشد عراق تاکنون جای تقدیر دارد. از دید شما داشتن روابط عراق با ایران تا چه حد دارای اهمیت است؟
ما وجود روابط مستحکم عراق با جمهوری اسلامی ایران را یک ضرورت می‌دانیم، مجموعه اشتراکاتی این دو کشور را به هم پیوند زده است. ایران به ویژه در مقاطع سخت و دشوار تاریخی همراه و همکار کردهای عراق بوده است. عراق هیچ گاه نمی تواند تحت فشارهای آمریکا از داشتن روابط با جمهوری اسلامی ایران چشم پوشی کند. نگرانی آمریکا از داشتن روابط مستحکم اقتصادی ایران با عراق است. مبادلات تجاری در چندین گذرگاه مرزی از شلمچه تا تمرچین در میان دو کشور در جریان است. چنین ظرفیتی در شرایط تحریمی برای ایران یک فرصت قلمداد می‌شود، از سوی دیگر نباید دسترسی عراقی ها به کالای ارزان ایرانی را فراموش کرد ، بنابراین روابط میان عراق و ایران دربرگیرنده منافع دوطرف است و فشار آمریکایی ها یا هر کشور دیگری نمی‌تواند بر چنین روابطی تاثیرگذار باشد زیرا بدیلی برای تامین منافع عراق در صورت هر گونه تغییر در روابط با ایران وجود ندارد و اقتصاد عراق هم به هیچ وجه جدایی از روابط با ایران را تحمل نخواهد کرد.