مبارزه با رژیم صهیونیستی در دوران جمال عبدالناصر بر مبنای پایه های قوی و صحیح شکل نگرفت/ نقش‌آفرینی مصر در موضوع فلسطین به حکم جغرافیا و همواره به نفع رژیم صهیونیستی بوده است

 چه عواملی موجب شد تا مصر پس از ناصر نسبت به تحولات فلسطین روش انفعال را برگزیند؟ انفعالی که هر چه از زمان ناصر دورتر می شویم ابعاد بیشتری پیدا می کند؟

*امانی: مسائلی که جمال عبدالناصر در مصر به عنوان پایه مبارزه با رژیم صهیونیستی قرار داد یک بنیان فراگیر نبود. او تصور می کرد که کشورهای عربی می توانند علیه رژیم صهیونیستی به یک اتحادی برسند و در واقع مبنای عربی صهیونیستی را بنا نهاد. در حالی که  عبدالناصر باید سطحی نگری را در این مسائل کنار می گذاشت. وی می خواست که از طریق دولت ها به مبارزه با رژیم صهیونیستی بپردازد و این اصل مهم را در دولتهای عربی از یاد برده بود که این دولتها غالبا با حمایت های انگلیس بر سرکار آمدند و ارتباط آنها با مردم شان هم خیلی روابط قوی نیست، گرچه خود عبدالناصر با یک روحیه انقلابی آمد و پیوند مردم و حکومت در مصر محقق شد. در سوریه نیز شاهد شکل گیری این پیوند بودیم. تصور عبدالناصر از اینکه اردن و ملک حسین وارد این روند مبارزه با رژیم صهیونیستی می شود در واقع یک توهم بود.
 
همچنین سعودی ها و دیگر کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس ملاحظات دیگری را در دستور کار داشتند، اصل حاکمیت آنها حتی بر این موضوع شکل گرفته بود که شخصیت های سیاسی را که رویکردی ضد صهیونیستی داشتند را از صحنه حذف کنند. بنابراین جمال عبدالناصر یک رویکرد  محدود و غیر مطمئن را در موضوع مبارزه با رژیم صهیونیستی انتخاب کرده بود که نتیجه بخش هم نبود. شاید عبدالناصر اگر هم اکنون زنده بود و شرایط را مشاهده می کرد همان رویکرد حزب الله لبنان در مبارزه با رژیم صهیونیستی برمی گزید.

از سوی دیگر یکی از نقیصه های جنبش عبدالناصر به اعتقاد من فقدان اندیشه ها و آرمان های دینی در مبارزه با رژیم صهیونیستی بود که باعث شد مردم مصر دلیلی  برای از خودگذشتگی و فداکاری های عظیم در این راه نداشته باشند.

 ارتش مصر همواره در این کشور نقش تعیین کننده داشته است اما این ارتش وابستگی اش به غرب  بسیار گسترده شده است. آیا می شود گفت که مصر در چارچوب اراده امریکا ناگزیر از انفعال در ارتباط با فلسطین و حتی همکاری با رژیم صهیونیستی علیه فلسطین است؟

*امانی: البته ارتش مصر یک ارتش ضد صهیونیستی است و در درون ارتش مصر آموزش ها بر اساس دشمن انگاری رژیم صهیونیستی انجام می شود. اما ارتشی که هزینه ها و همه کمک های مالی اش را از آمریکا می گیرد که نمی تواند این هدف را در تقابل و مبارزه با رژیم صهیونیستی محقق کند. ارتشی که قرارداد کمپ دیوید را به امضا رسانده مجبور است که از مفاد این قرارداد پیروی کند. ارتش مصر با روحیه مبارزه با رژیم صهیونیستی در ابتدا  وارد کارزار شد اما گرفتار تارهای پیچیده به دور خودش شد که یکی از آنها کمک های آمریکا و حضور مستشاران آمریکایی در ارتش مصر بود، مساله ای که تاثیر بسیاری بر موضوع تعیین اهداف و راهبردهای ارتش این کشور دارد. نفوذ آمریکا در ارتش مصر باعث شده که آنها توان تاثیرگذاری در تحولات منطقه را به تنهایی نداشته باشند، چون برای آمریکا اولویت اساسی حفظ برتری نظامی رژیم صهیونیستی در منطقه است.

 تحولات اخیر جهانی و منطقه ای نمایانگر روند اضمحلال امریکا و رژیم صهیونیستی است، آیا در مصر به این درک نرسیده اند؟ و آیا می شود گفت مصر تلاشی برای بازنگری در روند تعامل و همکاری با امریکا و اسرائیل را شروع کرده است؟ زیرا ادامه این نوع همکاری در واقع قمار روی طرف بازنده است و یقینا منافع مصر را تامین نمی کند؟

*امانی: ببینید وقتی یک کشور و موجودیت ضعیف می شود در واقع در همه ابعاد ضعیف می شود. هم اکنون برای مردم مصر  دشمن نخست  رژیم صهیونیستی است و هیچ گونه عادی سازی روابط رخ نداده است. البته ما شاهد جریانی در مصر هستیم که می خواهد رژیم صهیونیستی را یک موجودیت عادی در منطقه جلوه دهد، در طول سالهای اخیر نیز این باور را به مردم مصر تلقین کرده اند که آنها در شرایط صلح دستاوردهایی را در رابطه با رژیم صهیونیستی داشته اند که در دوران جنگ آنها را بدست نیاورده اند.  متاسفانه آنها با جا انداختن این تئوری توانسته اند رویکرد مبارزاتی مردم مصر را دچار نقصان و مشکل کنند. وقتی مقدرات یک کشور در اختیار آمریکا قرار می گیرد نباید انتظار بیشتری داشت که این کشور به مبارزه با رژیم صهیونیستی بپردازند.
 
متاسفانه در دهه های اخیر سرنوشتی را بر ملت مصر تحمیل کرده اند که آرمان خواهی را کنار گذاشته اند و اولویت آنها نان شب شده است. همچنین حاکمیت مصر نیز با دست برداشتن از اولویت های و آرمان های مهم که در زمان جمال عبدالناصر مطرح بود که این کشور را به یک قطب قوی اقتصادی و سیاسی در منطقه تبدیل کند، بسیار تضعیف شده و به یک حاکمیت شکننده و مخدوش بر صحرای سینا بر اساس توافق کمپ دیوید بسنده کرده است.
 
انتخابات فلسطین برای تعیین کمیت و کیفت تعامل با دشمن صهیونیستی نقش تعیین کننده دارد. نقش مصر در روند انتخابات فلسطین چیست و چرا شاهد تعامل بهتر مصر در این موضوع نیستیم؟
 
*امانی: باید تاکید کنم که حضور مصر در روند مساله فلسطین بدلیل مسائل جغرافیایی است نه به علت جایگاه سیاسی مصر.
 
باید توجه داشت که مصر تنها منفذ خروجی و ورودی به نوارغزه محاصره شده در 15 سال اخیر بوده است، به همین دلیل طرف های دیگر مجبورند در هر مذاکراتی مصر را نیز وارد کنند.
 
به حکم جغرافیا مصر باید در موضوع غزه نقش آفرینی کند، البته این نقش آفرینی محدود است و اجازه تحرک جدی در این موضوع به مصری ها داده نمی شود.
 
از طرف دیگر، مصر با رژیم صهیونیستی روابط امنیتی، نظامی و اطلاعاتی دارد و به همین دلیل هرگز نباید انتظار داشته باشیم که نقش آفرینی مصر در موضوع فلسطین به نفع فلسطینی ها باشد.