بررسی تاريخچه تشكيل جنبش عدم تعهد

عدم تعهد يا "non_ alignment" به خودداري كشور يا كشورهايي از جانبداري هريك از دو گروه اصلي قدرت در جهان "بلوك شرق و بلوك غرب" گفته مي شود.
 
عدم تعهد بيشتر بر بيطرفي تكيه مي كند، تا بر كناره گيري و با مفهوم بيطرفي مثبت همراه است، يعني شركت فعال در سياست بين المللي براي كاهش بحرانها و جلوگيري از دو قطبيت، كه خطر جنگ جهاني را در بر دارد.
 
از اينرو اين دسته از كشورها گروهي را در صحنه بين المللي پديد آورده اند كه به گروه كشورهاي غيرمتعهد، نامدار است.
 
جنبش عدم تعهد، يكي از پيامدهاي جنگ جهاني دوم (1945_1939) و شايد بتوان آن را نتيجه مستقيم جنگ سردي بشمار آورد كه پس از جنگ جهاني دوم بين اردوگاه غربي به رهبري ايالات متحده و پيمان ناتو و در طرف ديگر، اردوگاه شرقي به رهبري اتحاد شوروي و پيمان ورشو بوجود آمد و اصلي ترين هدف اين جنبش و اعضاي آن، دوري از سياست هاي مربوط به جنگ سرد بود.
 
جنبش عدم تعهد در آغاز با حضور 29 كشور تاسيس شد و اين كشورها همان كشورهايي بودند كه براي نخستين بار كنفرانس كشورهاي دو قاره آسيا و آفريقا را در آوريل 1955 در باندونگ اندونزي برگزار كردند كه پس از برگزاري اين كنفرانس، به عنوان اولين نشست منظم اين جنبش ناميده شد.
 
كشورهايي كه به اين كنفرانس نماينده فرستادند، عبارت بودند از: اردن، افغانستان، اندونزي، ايران، پاكستان، تايلند، تركيه، چين، حبشه، ژاپن، غنا، سودان، سوريه، سريلانكا، عراق، عربستان سعودي، فيليپين، كامبوج، لائوس، لبنان، ليبريا، ليبي، مصر، نپال، ويتنام شمالي، ويتنام جنوبي، هند، يمن و نيز نمايندگاني از قبرس، ايالات متحده آمريكا (يك سياه پوست عضو كنگره) و كنگره ملي آفريقا به عنوان ناظر شركت داشتند.
 
در اين كنفرانس ميان كشورهاي هوادار بلوك شرق و هوادار بلوك غرب و بيطرف، اختلاف هايي وجود داشت، اما با اين وجود سرانجام در مورد همكاري هاي اقتصادي و فرهنگي، حق ملت ها براي تعيين سرنوشت خود و ضديت با استعمار، از جمله حكومت فرانسه بر مراكش و تونس، توافق كردند.
 
در اين كنفرانس، اعلاميه جهاني حقوق بشر سازمان ملل به رغم مخالفت چين تائيد شد.
 
گفتني است؛ فكر اوليه اين جنبش به جواهر لعل نهرو، نخست وزير سابق هند، جمال عبدالناصر رئيس جمهور سابق مصر و بروز تيتو رهبر سابق حزب كمونيست يوگسلاوي بر مي گردد.
 
پس از اين كنفرانس، در نشستي ديگر سران و نمايندگان عالي "كشورهاي غير متعهد" در يكم سپتامبر 1961 در بلگراد، پايتخت يوگسلاوي به دور هم گرد آمدند.
 
در اين كنفرانس، 25 كشور شركت داشتند. افغانستان، الجزاير (دولت موقت)، اندونزي، برمه، تونس، جمهوري متحد عرب (اتحاد مصر و سوريه)، حبشه، سودان، سومالي، سريلانكا، عراق، عربستان سعودي، غنا، قبرس، كامبوج، كنگو، كوبا، گينه، لبنان، مالي، مراكش، نپال، هند، يمن و يوگسلاوي.
 
كشورهاي اكوادور، برزيل و بوليوي از آمريكاي لاتين ناظراني به كنفرانس فرستادند و نيز بيش از 35 نهضت و سازمان ملي ضد استعماري آفريقا و آسيا و آمريكاي لاتين، نمايندگاني در كنفرانس داشتند.
 
نمايندگان در اعلاميه كنفرانس، از به خطر افتادن صلح جهاني بر اثر دسته بنديهاي نظامي و اعمال استعماري ابراز نگراني كردند و نابودي فوري و بي چون و چراي هرگونه رابطه استعماري را، خواستار شدند.
 
پس از نشست بلگراد، چهارده نشست ديگر توسط كشورهاي عضو جنبش عدم تعهد در مناطق مختلف جهان برگزار شد كه اين مناطق عبارتند از: 
 
1- قاهره 10_5 اكتبر سال 1964
 
2- لوزاكا 10_8 سپتامبر سال 1970
 
3- الجزيرة 9_5 سال 1973
 
4- كلمبو 19_16 اوت سال 1976
 
5- هاوانا 9_3 سپتامبر سال 1979
 
6- دهلي نو 12_7 مارس سال 1983
 
7- حرارة 6_1 سپتامبر سال 1986
 
8- بلگراد 7_4 سپتامبر سال 1989
 
9- جاكارتا 7_1 سپتامبر سال1992
 
10- كارتاگينا 20_18 اكتبر سال 1995
 
11-دوربان 3_2 سپتامبر سال 1998
 
12-كوالالامپور 25_20 فوريه سال 2003
 
13-هاوانا 16_15 سپتامبر سال 2006
 
14-شرم الشيخ 16_11 جولاي سال 2009  
 
   قرار است شانزدهمين نشست اين جنبش در تهران و در روزهاي بيست و ششم تا سي و يكم آگوست سال 2012 ميلادي، با حضور كشورهاي عضو و گروه هاي ناظر بين المللي برگزار شود. 
 
 
 
*** آرمانهاي ده گانه مورد توافق بين كشورهاي عضو جنبش عدم تعهد:
 
1-احترام به حقوق بشر، اهداف و ايده آل هاي ميثاق سازمان ملل متحد
 
2-احترام به حاكميت تمامي كشورهاي عضو جنبش و سرزمين هاي تحت اختيار آنها
 
3-  برابري بين تمامي جنسيت ها و كشورها از قبيل كوچك و بزرگ آن
 
4- عدم مداخله در امور داخلي كشورهاي ديگر
 
5- احترام به حق دفاع كشورها از خود، چه به طريق فردي و يا گروهي براساس ميثاق سازمان ملل متحد
 
6- الف) عدم بكارگيري هرگونه نيرويي به نفع هريك از قدرت هاي بزرگ
 
ب) عدم فشار سياسي بوسيله يك كشور برعليه كشور ديگر
 
7- امتناع از هرگونه تهديد، تجاوز و بكارگيري نيروي نظامي بر ضد استقلال سياسي كشورهاي عضو اين جنبش
 
8- استفاده از راه حل صلح آميز براي تمامي درگيري هاي بين المللي براساس ميثاق سازمان ملل متحد
 
9- تقويت منافع مشترك و همكاري بين كشورهاي عضو جنبش
 
10- احترام به كليه قوانين بين المللي مورد توافق 
 
*** اسامي 118 كشور عضو جنبش عدم تعهد:
 
1-افغانستان
 
2-الجزائر
 
3-آنگولا
 
4- آنتيگوا و باربودا
 
5- آذربايجان
 
6-باهاماس
 
7-بحرين
 
8-بنگلادش
 
9-باربادوس
 
10-بليز
 
11-بنين
 
12-بلاروس
 
13-بوتان
 
14-بوليوي
 
15-بوتساوانا
 
16- برمه (ميانمار)
 
17-برونئي
 
18-بوركينافاسو
 
19- بروندي
 
20-كامبوج
 
21-كامرون
 
22- كيپ ورد
 
23-جمهوري آفريقاي مركزي
 
24- چاد
 
25-شيلي
 
26- كلمبيا
 
27-كامورسي
 
28-ساحل عاج
 
29-كوبا
 
30-كنگو
 
31-جمهوري دمكراتيك كنگو
 
32-جيبوتي
 
33-دومنيكا
 
34-جمهوري دومنيكن
 
35-اكوادور
 
36-مصر
 
37-گينه استوايي
 
38- اريتره
 
39- اتيوپي
 
40- فيجي
 
41-گابون
 
42-گامبيا
 
43- غنا
 
44-گرانادا
 
45-گواتمالا
 
46- گينه
 
47-گينه بيسائو
 
48-گويان
 
49-هائيتي
 
50-هندوراس
 
51-هن
 
52-اندونزي
 
53-ايران
 
54-عراق
 
55- جامائيكا
 
56-اردن
 
57-كنيا
 
58-كويت
 
59- لائوس
 
60-لبنان
 
61-لسوتو
 
62-ليبريا
 
63-ليبي
 
64-ماداگاسكار
 
65-مالاوي
 
66-مالزي
 
67-مالديو
 
68-مالي
 
69-مائوريتيس
 
70-مغولستان
 
71- مراكش
 
72-موزامبيك
 
73-ناميبيا
 
74-نپال
 
75-نيكاراگوئه
 
76-نيجر
 
77-نيجريه
 
78-كره شمالي
 
79-عمان
 
80-پاكستان
 
81-فلسطين
 
82-پاناما
 
83-گينه نو
 
84-پرو
 
85- فيليپين
 
86-قطر
 
87-رواندا
 
88-سنت لوئيس
 
89-سنت كيتس ونويس
 
90-سنت ويسنت
 
91-سائوتومه و پرينسيپ
 
92-عربستان سعودي
 
93-سنگال
 
94-سيشيل
 
95-         سرالئون
 
96-سنگاپور
 
97-سومالي
 
98-آفريقاي جنوبي
 
99-سريلانكا
 
100-سودان
 
101-سوينام
 
102-سوازيلند
 
103-سوريه
 
104-تانزانيا
 
105- تايلند
 
106-تيمور شرقي
 
107-توگو
 
108-ترينيدادو توباگو
 
109-تونس
 
110-تركمنستان
 
111-اوگاندا
 
112-ايالات متحده عربي
 
113-ازبكستان
 
114-وانوآتو
 
115-ونزوئلا
 
116-   ويتنام
 
117-يمن
 
118-زامبيا
 
119-موريتاني
 
120-زيمبابوه 
 
*** سازمان هاي وابسته به جنبش عدم تعهد:
 
1- اتحاديه آفريقا
 
2-  سازمان همبستگي خلق آفريقايي آسيايي
 
3- سازمان كشورهاي مشترك المنافع
 
4- كاناك سوسياليست و ائتلاف آزادي ملي
 
5- اتحاديه عرب
 
6- جنبش ملي استقلال
 
7-  سازمان همكاري اسلامي
 
8-  مركز جنوب
 
9- شوراي جهاني صلح
 
10- سازمان ملل متحد