با افزایش اختلافات آمریکا و اسرائیل در باره نحوه برخورد با برنامه هستهای ایران و به ویژه اصرار صهیونیستها برای تعیین خط قرمز برای برنامه هستهای ایران، تلاشهایی برای کاهش این اختلافات انجام گرفته است. در آخرین تحولات در این زمینه رئیس جمهور آمریکا و نخست وزیر رژیم صهیونیستی پس از چند ماه کشمکش و حملات لفظی متعدد به یکدیگر، روز جمعه 7 مهر در تماسی تلفنی سعی کردند تا اختلافات خود بر سر ایران را کاهش دهند. هر چند اوباما و نتانیاهو به صورت چهره به چهره با یکدیگر ملاقات نکردند اما در تماسی تلفنی با یکدیگر تلاش کردند تا به تنشها و جنگ لفظی میان خود بر سر ایران پایان بدهند.
در این راستا، یک روز پس از سخنرانی بنیامین نتانیاهو در همایش سران در نشست شصت و هفتم مجمع عمومی سازمان ملل متحد که خواهان تعیین خط قرمز از سوی جامعه جهانی برای برنامه هستهای ایران شد، باراک اوباما رئیس جمهوری آمریکا در یک گفتگوی تلفنی، به نخست وزیر اسرائیل گفت که آمریکا با هستهای شدن ایران کنار نخواهد آمد.
کاخ سفید در بیانیهای اعلام کرد که هم اوباما و هم نتانیاهو تاکید کردهاند که در این باره دارای اتفاق نظر هستند که ایران نباید به جنگ افزار هستهای دسترسی پیدا کند. کاخ سفید به این امر نیز اشاره کرد که نتانیاهو از رئیس جمهوری آمریکا به خاطر اینکه باراک اوباما در سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل بر تعهد برای بازداشتن ایران از هستهای شدن تأکید کرده است، قدردانی کرد. بیانیه کوتاه کاخ سفید به اختلاف نظر دو رهبر در زمینه تعیین خط قرمز برای برنامه هستهای ایران اشاره نکرده است. کاخ سفید روز شنبه 8 مهر با اشاره به تماس تلفنی رئیسجمهوری آمریکا و نخستوزیر رژیم صهیونیستی در بیانیهای اعلام کرد واشنگتن و تلآویو به توافقاتی برای جلوگیری از هستهای شدن ایران رسیدهاند. با این همه دولت اوباما در خصوص اظهارات نتانیاهو در مجمع عمومی سازمان ملل هیچ اشارهای نکرد.
مکالمه تلفنی این دو در حالی انجام شد که رسانههای اسرائیل در روزهای پیش از سفر نتانیاهو به نیویورک، مدعی بودند که باراک اوباما فرصتی برای ملاقات رو در رو با نخست وزیر اسرائیل در نظر نگرفته است.
مقامات آمریکا تأکید کردهاند که باراک اوباما با هیچیک از رهبران که برای شرکت در نشست سازمان ملل به نیویورک رفتهاند، فرصت دیدار تعیین نکرد. بلکه به کارزار انتخاباتی خود برای ریاست جمهوری ادامه داده و تمامی دیدارهای سیاسی با سران جهانی را هیلاری کلینتون وزیر خارجه در دولت باراک اوباما انجام داده است.
نتانیاهو روز پنجشنبه 6 مهر هشدار داد جهان تا تابستان سال بعد میلادی برای متوقف کردن ایران از ساخت بمب هستهای فرصت دارد. هر چند رئیسجمهوری آمریکا وعده داد که آمریکا آنچه که لازم است تا ایران را از دستیابی به سلاح هستهای بازدارد، انجام میدهد اما نتانیاهو به اوباما فشار میآورد تا دقیقا مشخص کند که چه مسئلهای باعث اقدام واشنگتن علیه برنامه هستهای ایران میشود. کاخ سفید تأکید کرد که آمریکا و اسرائیل همکاری نزدیکی در خصوص تهدید هستهای ایران دارند.
این در حالی است که در آخرین موضع گیری بنیامین نتانیاهو در باره برنامه هستهای ایران، وی روز پنج شنبه 6 مهردر سخنان خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد، از جامعه بینالمللی خواست "خط قرمزی" برای برنامه هستهای ایران تعیین کنند. نتانیاهو گفت برای ایجاد یک بمب هستهای، باید از سه مرحله تولید اورانیوم عبور کرد و ایران به پایان مرحله دوم نزدیک میشود. نتانیاهو که تصویری از یک بمب فرضی را به حاضرین نشان داد، ادعا کرد "ایران به دستیابی به اورانیوم غنی شده لازم برای ساخت سلاح هستهای نزدیک است."
نتانیاهو در ادامه گفت ایران میتواند تا بهار و یا تابستان سال آینده به اورانیوم غنی شده با درصد بالا برای تولید بمب اتم دسترسی پیدا کند و به گفته وی به همین دلیل است که باید متوقف شود. وی گفت: "تعیین خط قرمز به جنگ نمیانجامد، بلکه باعث جلوگیری از بروز یک جنگ احتمالی میشود. هیچ چیزی بیشتر از یک ایران اتمی جامعه جهانی را به خطر نمیاندازد."
نتانیاهو تحریمها علیه ایران را بینتیجه دانست اما گفت اطمینان دارد آمریکا و اسرائیل توانایی تعیین یک مسیر مشترک را برای حل این موضوع دارند. نخست وزیر اسرائیل در سخنرانی خود، که 2 روز پس از سخنرانی باراک اوباما و یک روز پس از نطق محمود احمدی نژاد رئیس جمهوری ایران انجام شد، نمودار سادهای را از روند پیشرفت ایران در برنامه هستهای با یک بمب ساده و فتیله آن نشان داد و با ماژیک قرمز رنگ، خطی را در کنار مرحله غنی کردن اورانیوم به میزان 90 درصد کشید و گفت که ایران نباید از این مرحله عبور کند. نخست وزیر اسرائیل ارزیابی کرد که ایران در روند غنی کردن اورانیوم خود می تواند تا بهار و یا تابستان سال آینده اورانیوم غنی شده کافی برای تولید بمب هستهای، ذخیره کند.
نتانیاهو همچنین روز جمعه در ادامه حضور خود در نیویورک، دیداری با استفان هارپر نخست وزیر کانادا انجام داد. نخست وزیر اسرائیل در این دیدار با همتای کانادایی خود تأکید کرد که هدف او ایجاد آگاهی بیشتر در میان جامعه جهانی و افکار عمومی و رسانههای دنیا بوده است.
در مقابل، دفتر نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در بیانیهای به سخنان روز پنجشنبه نتانیاهو در مجمع عمومی سازمان ملل متحد پاسخ داد. علی رضا میریوسفی، مدیر روابط عمومی نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در پاسخ خود نوشت نخست وزیر اسرائیل با مطرح کردن "ادعاهای بی پایه و اساس درباره برنامه هستهای کشور من، که کاملا صلح آمیز است، از تریبون سازمان ملل متحد استفاده کرده تا توجه کشورهای عضو را از سلاح و برنامه هستهای پنهانی خود و همچنین از تاسیسات هستهای اش منعطف کند، در صورتی که آنها بزرگترین خطر برای صلح و آرامش در خاورمیانه و ورای آن هستند." در این متن همچنین آمده "ایران قدرت کافی برای دفاع از خود دارد و میتواند در مقابل هرگونه حملهای با قدرت تمام بایستد."
این در حالی است که روز سهشنبه 4 مهر باراک اوباما، رییس جمهوری آمریکا در سخنرانی خود در مجمع عمومی سازمان ملل متحد تاکید کرد: "آمریکا هر آنچه را که لازم باشد برای متوقف کردن ایران از دستیابی به سلاح اتمی انجام خواهد داد." اوباما گفت هنوز بر این باور است که وقت برای حل دیپلماتیک بحران هستهای ایران باقی است. وی پیش از آغاز اجلاس سالانه مجمع عمومی سازمان ملل متحد نیز در مصاحبهای با برنامه "شصت دقیقه" شبکه سی بی اس آمریکا در مورد درخواستهای اسرائیل برای تعیین "خط قرمز" برای ایران، از آنها به عنوان "سر و صداهایی" یاد کرده بود که توجهی به آن نمیکند. پیشتر هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا نیز گفته بود آمریکا "آماده نیست خط قرمز تعیین کند."
این در حالی است که ایران بارها تاکید کرده که برنامه هستهای اش صلح آمیز است و بازرسان آژانس بینالمللی انرژی اتمی در حال بازرسی دائم از فعالیتهای هستهای اش هستند.
نتانیاهو قصد دارد که با میت رامنی نامزد جمهوریخواهان در انتخابات ریاستجمهوری 2012 آمریکا نیز پیرامون درخواست خود از جامعه جهانی برای تعیین خط قرمز برای برنامه هستهای ایران با رامنی رایزنی کند.
این در حالی است که در یکی دو ماه اخیر تنش آشکاری بین آمریکا و رژیم صهیونیستی بر سر نحوه برخورد با مسئله هستهای ایران وجود داشته است. در این راستا ارتش آمریکا در اویل شهریور حضور نیروهای خود در رزمایش مشترک با اسرائیل را با هدف "رساندن پیام مخالفت با حمله احتمالی به ایران بهشدت" کاهش داد.
مجله تایم روز جمعه 10 شهریور، مدعی شد که دلیل کاهش جدی در ابعاد رزمایشی که ماه اکتبر برگزار خواهد شد، رساندن این پیام به اسرائیل است که آمریکا با حمله احتمالی اسرائیلی به تأسیسات هستهای ایران مخالف است و رزمایش را نباید آمادگی آمریکا در حمایت عملی از اسرائیل در چنین جنگی تعبیر کند.
در حالی که قرار بود شمار نیروهای آمریکایی حاضر در این رزمایش پنج هزار نفر باشد، اما پنتاگون اعلام کرد که تنها برای اعزام 1500 نفر از این نیروها برنامهریزی کرده است. تایم در عنوان گزارش خود نیز تأکید کرده است که کاهش نیروها میتواند در تصمیم حمله به ایران "اثرگذار" باشد.
این در حالی است که پنتاگون در واکنش به گزارش مجله تایم کاهش شمار نیروها را تأیید کرده، اما میگوید که تنها دلیل آن، جدول زمانی داخلی پنتاگون است که امکان مشارکت نیروهای بیشتر را در حال حاضر در تمرین نظامی مشترک با اسرائیل از بین برده است.
یک مقام اسرائیلی در همین زمینه گفته است که تصمیم پنتاگون این پیام را به اسرائیل میرساند که نباید مشارکت آمریکا در رزمایش را به منزله حمایت از تصمیم حمله به ایران تعبیر کنند. در همین حال رسانههای اسرائیلی روز شنبه 11 شهریور در تعبیر این اقدام پنتاگون نوشتند که باراک اوباما که با اصرار نخست وزیر اسرائیل در باره حمله به سایتهای اتمی ایران موافق نیست خواسته است که با کاهش نیرو در رزمایش، با دولت راستگرای اسرائیل باصطلاح "تسویهحساب" کند. رزمایش مشترک اسرائیل و آمریکا با عنوان «اوستیر چلنج 12» در صحرای نقب در جنوب اسرائیل برگزار میشود و قرار است در آن توانمندیهای دفاعی در برابر حملات موشکی مورد تأکید قرار گیرد.
رزمایش مشترک آمریکا و اسرائیل که حال قرار است در ابعادی کوچکتر از برنامه اولیهٔ آن برگزار شود پیشتر "بزرگترین رزمایش مشترک" دو متحد توصیف شده بود.
از سوی دیگر ژنرال «مارتین دمپسی» روز پنجشنبه 2 شهریور به مقامات رژیم صهیونیستی هشدار داد، اگر اسرائیل گزینه حمله به برنامه هستهای ایران را برگزیند، نباید انتظار کمک آمریکا را داشته باشد. وی افزود: حمله به تاسیسات هستهای ایران قطعا برنامه اتمی این کشور را به تعویق میاندازد، اما آن را نابود نمیکند. اگر آنها (اسرائیلیها) اقدام نظامی را برگزینند، من مایل نیستم با آنها همدست باشم. رئیس ستاد مشترک ارتش آمریکا اظهار داشت: اهداف هستهای ایران را نمیدانم چرا که اطلاعات اهداف آنها را افشاء نمیکند. اما آنچه روشن است این است که اگر ایران قبل از موعد مورد حمله قرار گیرد، «ائتلاف بینالمللی» که بر این کشور فشار وارد میکند، ناکام میماند.
رسانههای اسرائیل نوشته بودند که ژنرال دمپسی این پیام تلویحی، اما روشن را به اسرائیل رسانده است که اگر طرح حمله به سایتهای هستهای ایران را عملی کند، باید بداند که آمریکا الزاماً به حمایت از اسرائیل برنخواهد خاست. این در حالی است که کاخ سفید آمریکا جمعه 3 شهریور در بیانیهای تأکید کرد که باراک اوباما به حفظ امنیت و موجودیت اسرائیل تعهد کامل دارد.
همچنین لئون پانتا، وزیر دفاع آمریکا، مباحث علنی غیرمعمول میان آمریکا و اسرائیل درباره تعیین «خط قرمز» برای برنامه هستهای ایران را رد کرد. پانتا در مصاحبهای اختصاصی با مجله «فارن پالیسی» گفت که روسای جمهوری آمریکا، نخست وزیران اسرائیل یا هر کشور دیگری، مجموعهای از خط قرمزها را در اختیار ندارند که تعیین کننده تصمیمات آنها باشد. به گفته وی، آنچه که آنها در اختیار دارند، واقعیتهایی است که در رابطه با کشوری به آنها ارائه میشود و سپس آنها سبک و سنگین میکنند که چه نوع اقدامی برای مواجهه با وضعیت پیش آمده باید صورت گیرد.
لئون پانتا گفته است که تعین خط قرمزها مباحثی است که برای تحت فشار قراردادن افراد به کار میرود. این در حالی است که بنیامین نتانیاهو در اواسط شهریور در سخنانی که خطاب به باراک اوباما تعبیر شد، گفته بود: «آنهایی که در جامعه جهانی از گذاشتن خط قرمز برای ایران سر باز میزنند به لحاظ اخلاقی حق ندارند که برای اسرائیل خط قرمز تعیین کنند».
به گفته نتانیاهو، تحریمها موجب کندی توسعه برنامه هستهای جمهوری اسلامی نشده، چرا که دولت ایران هیچ گونه خط قرمز آشکاری از سوی جامعه جهانی مشاهده نمیکند.
در پاسخ به گفتههای نتانیاهو، هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه ایالات متحده، اعلام کرد که «هیچ گونه ضربالاجلی برای ایران در نظر گرفته نشده و به باور واشنگتن، گفتوگو هنوز بهترین شیوه برای بازداشتن جمهوری اسلامی از تولید سلاح هستهای است».
پانتا در ادامه مصاحبه خود گفته بود که شکاف میان دولت باراک اوباما و نتانیاهو (پیرامون نحوه مواجهه با برنامه هستهای ایران) میتواند به سر فصلهای بزرگتری نیز تبدیل شود.
به گفته وی، آمریکا هرگز به ایران اجازه نخواهد داد که به سلاح هستهای مجهز شود و ارزیابی سرویسهای اطلاعاتی امریکا نیز حاکی است که ایران هنوز تصمیم به ساخت بمب اتمی نگرفته است، اگرچه غنی سازی اورانیوم را ادامه میدهد.
در هین زمینه، هیلاری کلینتون در مصاحبهای در 20 شهریورماه گفت که واداشتن رهبران حکومت ایران برای پذیرش مسیری که با تعهدات بینالمللی آنها همسوست، چالش بسیار بزرگی است، وی با این حال میگوید که در حال حاضر، گفتگو هنوز هم بهترین روش است. وی افزود که «البته همه گزینهها همواره بر روی میز قرار دارند، ولی ما به گفتگو و افزایش فشارهای تحریمی معتقدیم».
در مقابل بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر اسرائیل، روز یکشنبه 26 شهریور بار دیگر بر ضرورت تعیین خط قرمز در برابر فعالیتهای هستهای ایران تأکید کرد. نتانیاهو در دو مصاحبه که روز یکشنبه از شبکههای سیانان و اِنبیسی پخش شد، گفت: اگر خط قرمزی در برابر ایران تعیین شود، آنها میفهمند که در صورت تجاوز از آن، با پیامدهایش روبهرو خواهند شد. و فکر میکنم آنها در عمل از این خط قرمز عبور نخواهند کرد.
هر چند ایران همواره برنامهی هستهای خود را دارای اهدافی صلحآمیز خوانده است اما نخست وزیر اسرائیل میگوید ایران «با سرعت زیاد در حال غنیسازی اورانیوم است و این کار در تولید سلاح اتمی ضروری ست». به گفته بنیامین نتانیاهو تحریمها، موجب کندی توسعه برنامه هستهای جمهوری اسلامی نشده، چرا که دولت ایران هیچ گونه خط قرمز آشکاری از سوی جامعه جهانی مشاهده نمیکند.
بنیامین نتانیاهو هم چنین در 26 شهریور ادعا کرد که ایران قادر است طی شش تا هفت ماه به توانایی تولید سلاح های هسته ای دست یابد. نتانیاهو که با یک شبکه تلویزیونی آمریکا صحبت میکرد، گفت: تا اواسط سال 2013، ایران 90 درصد راه برای تولید اوانیوم غنی شده لازم برای تولید یک بمب اتمی را طی خواهد کرد.
این در حالی است که معاون نخست وزیر اسرائیل روز یکشنبه 26 شهریور گفت آمریکا نباید صبر کند تا ایران به توانایی ساخت سلاح هستهای دست یابد، آنگاه برای استفاده از گزینه نظامی در قبال ایران تصمیم گیری کند. دن مریدور، معاون نخست وزیر اسرائیل در امور هستهای و اطلاعات، در یک مصاحبه رادیویی گفت: «در چه نقطه باید (برنامه هستهای یران) متوقف شود؟ درست زمانی که بمب بر روی کلاهک موشک مونتاژ (نصب) شده و آماده برای شلیک است؟»
با این همه اظهارات و مواضع جنگطلبانه نتانیاهو و به علاوه "ایهود باراک" وزیر جنگ اسرائیل، موجب بروز انتقادات گسترده داخلی و خارجی شده است. علاوه بر سیاسیون، برخی اسرائیلیها هم با تجمع در برابر خانه ایهود باراک، خواستار پایان مواضع جنگطلبانه وی و دیگر مقامات رژیم صهیونیستی شده بودند.
"عمیر پرتس" وزیر جنگ پیشین اسرائیل در مصاحبه با روزنامه تایمز اسرائیل، به سران این رژیم توصیه کرد به دیپلماسی اجازه دهند تا به مسیر خود ادامه دهد. پرتز در این مصاحبه بدون آنکه در مورد میزان توانایی نظامی رژیم صهیونیستی صحبتی کند، گفته است که اسرائیل هنوز برای آنکه به تحریمهای بینالمللی و دیپلماسی اجازه دهد که راه خود را ادامه دهند، فرصت دارد. وی ادامه داده است که اسرائیل باید تعهد آمریکا در قبال جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هستهای را جدی تلقی کند.
نویسنده: دکتر سید رضا میرطاهر