پایان عبرت‌آموز مرسی

این سیاستمدار اخوانی ۶۷ ساله با پیروزی انقلاب ۲۵ ژانویه ۲۰۱۱ در مصر که بزرگ‌ترین انقلاب عربی در جریان موج بیداری اسلامی در خاورمیانه بود، روی موج حمایت مردمی از اخوان‌المسلمین سوار شد و به دنبال خلع دیکتاتور حسنی مبارک از قدرت، در بهار ۲۰۱۲ نامزد نخستین انتخابات دموکراتیک ریاست‌جمهوری در سرزمین نیل پس از ۵ دهه شد. او در انتخاباتی شانه به شانه با حمایت اسلام‌گرایان، چپ‌گرایان و بویژه حامیان ملی و منطقه‌ای مقاومت توانست احمد شفیق، نامزد نزدیک به رژیم دیکتاتوری گذشته را شکست دهد.

با آنکه او از ابتدای ورود به کاخ ریاست‌جمهوری هلیو پولیس قاهره تلاش زیادی برای احیای قانون اساسی دموکراتیک و قوانین منطبق با اسلام از خود نشان داد و حتی مجلس جدید را که اخوانی‌های حزب حاکم آزادی و عدالت در آن اکثریت را داشتند، پشت سر خود می‌دید اما خیلی زودتر از آنچه تصور می‌شد از اصول اولیه انقلابی که تازه یک سال بود به ثمر نشسته بود عدول کرد و سقوط او از همین جا آغاز شد.

مرسی پس از رسیدن به ریاست اجرایی کشور مصر در شهریورماه ۱۳۹۱ به نخستین رهبر کشور فراعنه در سال‌های پس از انقلاب اسلامی ایران بدل شد که برای شانزدهمین دوره نشست جنبش غیرمتعهدها به ایران آمد اما نخستین نشانه‌های بارز تشتت فکری و سیاسی رئیس‌جمهور به‌اصطلاح انقلابی مصر از اجلاس تهران آشکار شد، زمانی که او در نطق تحویل دادن کرسی ریاست جنبش غیرمتعهدها به محمود احمدی‌نژاد، رئیس‌جمهور وقت ایران درسخنرانی‌اش به حکومت قانونی سوریه تاخت.

مرسی با برداشتی اشتباه از شورش‌هایی که آن زمان با تحریک شیوخ عربی و کشورهای غربی در شام برپا شده بود و در ماه‌ها و سال‌های پس از آن ماهیت تکفیری و تروریستی برپاکنندگان آنها مشخص شد، از انقلاب مردم سوریه علیه نظام سرکوبگر سخن گفت که برخلاف ادعای او و هیأت همراه مصری، این حرف‌ها وحدت میان کشورهای اسلامی را به خطر انداخت. اجلاس تهران همچنین عرصه‌ای بود که نشان داد رئیس اجرایی و دولت جدید اخوانی مصر بشدت دچار تعصبات فرقه‌ای تحت عنوان اسلام جهادی هستند اما در عمل به آسانی به سوی آمریکا و دولت‌های دست‌نشانده‌اش در منطقه غش می‌کنند. او خیلی سریع با دولت اوباما طرح دوستی ریخت و از هر دو وزیر خارجه او، هیلاری کلینتون و جان کری استقبال گرمی کرد، آن هم در شرایطی که خیلی زود مشخص شد سفیر ایالات متحده در قاهره زمینه شورش علیه دولت اسلام‌گرای مصر را فراهم می‌کرده است.

مرسی همچنین اشتباهات مهلکی در زمینه قطب‌بندی در جریان مقاومت اسلامی در خاورمیانه مرتکب شد، از جمله اینکه تلاش کرد به گروه‌های تکفیری و سلفی تندرو در سوریه، لبنان و لیبی و حتی فلسطین اعتبار دهد. او حتی در راستای سیاست آمریکایی- اسرائیلی برای ایجاد انشقاق فرقه در صفوف حماس گام‌هایی خطرناک برداشت و در نهایت از همین افراط‌گری‌ها ضربه خورد. در حقیقت آنچه میلیون‌ها تن از مردم مصر را یک سال و نیم پس از انقلاب دوباره علیه نظام حاکم به میدان التحریر قاهره کشاند، نگرانی آنها از قدرت گرفتن قرائتی تکفیری از اسلام توسط تیم مرسی بود.

در نهایت فقدان اندیشه سیاسی اصیل دولت مرسی، ظرف یک سال دولت او و حزب اخوانی‌ها را در تابستان سال ۱۳۹۲ به سقوطی عبرت‌آموز کشاند.

او به دنبال سقوط دولتش در سال ۱۳۹۲ به‌واسطه جنبش تمرد همراه با کودتای خاموش نظامیان، بازداشت شده و در حبس به سر می‌برد. او در سال ۲۰۱۵ متهم شناخته شده و به اعدام محکوم شده بود اما برای پرونده اتهامات جدید در رابطه با پرونده اتهام جاسوسی برای کشورهای خارجی مانند قطر همچنان به دادگاه فراخوانده می‌شد. روز دوشنبه در جلسه دادگاه او از قاضی برای قرار گرفتن پشت تریبون اجازه گرفته و به گفته شاهدان ۲۰ دقیقه‌ای با حرارت صحبت کرد اما رفته رفته حالش بد شد و هنگام وقت تنفس دادگاه ناگهان غش کرد و به کما رفت که بلافاصله به بیمارستان منتقل شد اما در راه فوت کرد.

سرنوشت «محمد مرسی عیسی العیاط» را باید عبرتی برای آرمان‌خواهان و انقلابیونی دانست که فریفته قدرتی شدند که حاصل مبارزات و فداکاری میلیون‌ها انسان حق‌طلب بود و در نتیجه مسیر را گم کردند.