چرا آمریکا با طرح «شام جدید» مخالفتی ندارد؟

به گزارش اسلام تایمز به نقل از اثر پرس، به نظر می رسد که طرح آمریکا برای افزایش محاصره ی اقتصادی کشورهایی که تحت سیطره ی سیاست هایش قرار نگرفته اند، محدود به تحریم های کنونی نیست، بطوریکه تلاش ها برای بستن همه ی منافذ اقتصادی این کشورها از طریق تغییر مسیرهای تجاری از اصلش ادامه دارد.
 
«مصطفی الکاظمی» نخست وزیر عراق که در نشست سه جانبه ی هفته ی گذشته در امان پایتخت اردن شرکت داشت، طرحی موسوم به «طرح سرزمین جدید شام مثل اتحادیه اروپا» با خود به این نشست برد.

آنطوریکه در بیانیه ی دیوان پادشاهی اردن آمده بود، کنفرانس سه جانبه ی میان مصر، اردن و عراق بر گسترش همکاری اقتصادی، بازرگانی و سرمایه گذاری میان سه کشور تمرکز دارد.
 
هدف این طرح بهره برداری از امکانات این سه کشور است، به این ترتیب که می توان از امکانات نفتی عراق و نیروی انسانی و کارخانه های مصر استفاده کرد اما اردن میان دو کشور قرار دارد. یعنی در این بین مصر «منبع مهم جمعیتی»، عراق« منبع مهم نفتی» و اردن «حلقه ارتباطی جغرافیایی» خواهند بود. در اینجا می توان این سوال را مطرح کرد؛ عراق که یکی از جوان ترین کشورهای منطقه بوده و جمعیت جوان بین 18 تا 25 سال آن بسیار زیاد است، و این موج جوان نیاز به کار داشته، چگونه در طرح به اصطلاح اقتصادی عراق می خواهد از توان انسانی مصر استفاده کند در صوتیکه عراق یکی از بالاترین نرخ های بیکاری را در منطقه دارد؟!

در سطحی دیگر، افزایش مبادلات اقتصادی مورد توجه سه کشور قرار گرفته است. در چارچوب این طرح مقرر شده ایجاد خط لوله نفتی بصره-عقبه-قاهره با هزینه‌ 18 میلیارد دلاری در دستور کار قرار گیرد. اردن و مصر انتظار دارند، عراق نفت را با تخفیف ویژه (16 دلار پایین‌تر از نرخ روز نفت برنت) به آن‌ها واگذار کند، در مقابل بغداد از مصر و اردن برق وارد کند. به عبارت دقیق کلمه طرح شام جدید نوعی همکاری متقابل نفت در برابر سرمایه‌گذاری و توافقنامه‌های اقتصادی میان سه کشور است.

به طور کلی این طرح نمایانگر موردی از رنسانس عربی است و این همان چیزی است که ملت های عربی وقوعش را آرزو دارند اما از طرف دیگر به نظر می رسد که این توافق دردرون خودش نیات دیگری را پنهان دارد که بر افزایش فشار اقتصادی بر دیگر کشورهای عربی تاثیر خواهد گذارد.  

برخی از شخصیت‌های سیاسی عراقی، این طرح را برای بهبود وضعیت معیشیتی و اقتصادی کشور عراق مفید ارزیابی می‌کنند و معتقد هستند که طرح «شام جدید» می‌تواند بخشی بزرگ از مشکل بیکاری و اشتغال شهروندان عراقی را حل و فصل کند لذا در اجرایی شدن به نتیجه رسیدن این طرح از دولت «مصطفی الکاظمی» حمایت می‌کنند. با این اوصاف، اکنون برخی ناظران نیز معتقد هستند که این طرح از اساس با شبهاتی همراه بوده و نتیجه مورد انتظار را به همراه نخواهد داشت.


طرح «سرزمین شام» بدون شام!
 
نکته ی برجسته ای که در خصوص این طرح سوالاتی را به ذهن متبادر می کند، مستثنی بودن سوریه است که در قلب تاریخی و جغرافیایی سرزمین شام قرار دارد، و در این طرح موقعیت مهمی را میان عراق و اردن به خود اختصاص داده است، و نکته ی قابل توجه اینکه این طرح در زمانی مطرح شد، که کشور سوریه از محاصره ی اقتصادی که آمریکا آن را شروع کرده است؛ و ایده ی «مصطفی الکاظمی» نخست وزیر عراق که بعد از بازگشت وی از واشنگتن اعلام شد، مورد استقبال قابل توجه «دونالد ترامپ» رئیس جمهوری و «مایک پمپئو» وزیر خارجه ی آمریکا قرار گرفت و همین موضوع بیانگر آن است که این توافق به برنامه های آمریکا در افزایش تحریم علیه سوریه خدمت می کند.

از طرف دیگر آمریکا در تلاش است تا دو طرف عراقی و اردنی را به ایجاد جایگزین هایی برای حرکت ترانزیتی که بر تبادل تجاری با سوریه از طریق بازار مصر استوار است، و ایجاد راه تجاری جدید که نقطه ی عطفی را در حرکت تجاری قدیم ایجاد می کند، متقاعد نماید.

اما از بعد سیاسی و نظامی این توافق، هسته ای برای ائتلاف جدید در منطقه تشکیل می دهد، یعنی اگر میان این کشورها اراده وجود داشته باشد، گام های پیروزی با انعقاد قراردادهای نظامی و امنیتی و حتی سیاسی به دست خواهد آمد، بنایراین یک ایدئولوژی سیاسی همگرا که شناسایی منافع آمریکا در منطقه نشان داده است، این سه کشور را به هم پیوند می دهد و ارتباط دو کشور (اردن و مصر) با توافقات صلح با رژیم صهیونیستی ممکن است زمینه ساز کشانده شدن عراق به توافقاتی مشابه شود، این در حالی است که ارتباط زمینی میان سه کشور تنها از طریق سرزمین های اشغالی ممکن است چراکه هیچ مرزی مصر را به اردن مرتبط نمی کند و به صورت زمینی هم ممکن نیست با هم مرتبط شوند، مگر از طریق جنوب سرزمین های اشغالی و همین مسئله علامت سوال جدیدی را در خصوص این توافق به وجود می آورد.

نویسنده ی این تحلیل در ادامه می نویسد:  امکان پذیر نیست که ایران را از این صحنه دور نگه داریم و به تأثیر این توافق بر رویش توجه نکنیم؛ چراکه عراق از نظر تجاری روزنه ای برای ایران است و این توافق منجر به جایگزینی بسیار زیادی از کالاهای ایرانی با مصری می شود و بی تردید هدف آمریکا از این توافق شکوفایی و رونق اقتصاد کشورهای عربی نیست بلکه هدف از آن افزایش تحریم و محاصره ی اقتصادی علیه ایران است همانطوریکه در حال حاضر علیه سوریه در حال وقوع است و از بعد سیاسی و نظامی قرار گرفتن عراق که بیش از 300 کیلومتر مرز مشترک زمینی با ایران دارد، در ائتلاف با دو کشوری که توافقنامه ی صلح را با رژیم صهیونیستی به امضا رسانده اند، بر آینده ی روابط دیپلماتیک ایران و عراق تاثیر خواهد گذارد.

به نظر می رسد که این طرح با هدف ایجاد جایگزین برای عراق در خط بازرگانی که ایران را به عراق و سوریه مرتبط می کند، وضع شده و به منظور مانع تراشی در روند احیای پروژه ی راه آهن میان ایران و عراق و سوریه و در عین حال با هدف خارج کردن دو بندر طرطوس و بندر بیروت که اخیرا شاهد انفجار بود از هرگونه معادله ی اقتصادی با عراق و اردن، وضع شده است و بعید نیست که در آینده بندر حیفا واقع در سرزمین های اشغالی را با آنها معاوضه کنند و به این ترتیب رژیم صهیونیستی به شکلی تدریجی به ویژه بعد از بروز نمونه هایی از عادی سازی علنی از سوی برخی کشورهای عربی با این رژیم وارد این توافق بشود.

نویسنده در پایان تاکید می کند، همانطوریکه سابق بر این متذکر شدیم، این طرح با چارچوب ظاهری اش بسیار خوب است، و همه ی ما همکاری اقتصادی و نظامی و سیاسی میان کشورهای عربی را آرزو داریم همانطوریکه یکپارچگی شان را هم آرزومندیم اما عادت کردیم که در این منطقه هیچ طرحی از سوی آمریکا خیری در آن وجود ندارد.

اگر این طرح واقعا برای ملت های عربی خوب می بود، ملتی را به ضرر ملت دیگری هدف قرار نمی داد و به منافع اسرائیل خدمت نمی کرد، آمریکا با آن موافقت نمی کرد و حتما پیش از سخن گفتن از آن در برابرش سنگ اندازی و مانع تراشی می کرد.