تناقض و تقابل خاک و هویت؛ مسئله ی بغرنج قره باغ است

به گزارش اسلام تایمز، دعوای ایدئولوژیک و ارضی از سال 1988 تاکنون میان آذربایجان و ارمنستان ادامه دارد. دو طرف یک جنگ بر سر قلمرو در سال 1990 داشتند که در آن ده ها هزار نفر از هر دو طرف کشته شدند و صدها هزار نفر هم خانه و کاشانه خود را ترک کردند.

ارمنی‌ ها معتقدند " قره باغ"  را اتحاد شوروی در سال  1920 میلادی از ارمنستان جدا کرد و به آذربایجان داده است و این موضوع را قبول ندارند که از فروپاشی شوروی سوء استفاده شده و این منطقه به این خاطر داعیه الحاق به ارمنستان را ازسر گرفت؛ در عین حال "باکو"  هم اعتقاد دارد  که "قره باغ" جز جدایی ناپذیر آذربایجان بوده و این ،  همچنان ادامه دارد.

اخیرا هم جنگ جدیدی در منطقه ی قفقاز شکل گرفته که ده ها نفر را در یک هفته اخیر به کام مرگ کشانده و ثبات را از این منطقه گرفته است.بازگشت به جنگ به این منطقه شاید به دلیل آن باشد که این منطقه ("قره باغ" در حوزه ی"قفقاز") یک چهارراه مهم و استراتژیک برای انتقال خطوط نفت و گاز باشد.

در همین راستا، خبرنگار «اسلام تایمز» با «محمد مسعود صادقی» سرپرست رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان با توجه به اینکه در موضوع اختلاف میان باکو او ایروان بر سر منطقه ی قره باغ نباید از بعد فرهنگی و اجتماعی غافل شد، گفتگویی انجام داد.

«محمد مسعود صادقی» در پاسخ به این پرسش که آیا این امکان وجود ندارد که کشورهای منطقه با استفاده از ظرفیت های فرهنگی و اجتماعی حاکم در منطقه ی قره باغ به نوعی برای حل دائمی و نه موقت اختلاف میان باکو و ایروان اقدام نمایند؟ تا دیگر در این منطقه ی استراتژیک شاهد جنگ و درگیری نباشیم و مجال هم برای برخی طرف ها برای برهم زدن امنیت و ثبات منطقه به نفع منافعشان فراهم نشود؟
گفت: آذربایجان برای خاک و سرزمینش در حال جنگ است و در طرف مقابل ارمنستان هم برای هویت و فرهنگش می جنگد؛ آن خاک و آن جغرافیا از لحاظ محیط بین المللی و قواعد حقوق بین الملل جزء خاک آذربایجان به شمار می رود، یعنی در این بین تمامیت ارضی آذربایجان محل خدشه است. اما در طرف مقابل، همین خاک و سرزمین در واقع محل اسکان تاریخی و بسیار قدیمی ارامنی هایی است که ارمنی هستند و آنجا ساکنند.

سرپرست رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان در ادامه افزود:بهترین راه برای حل اختلاف میان باکو و ایروان مذاکره و راه حل دیپلماتیک است و عملا راهبرد نظامی پاسخگو نیست؛ بنابراین باید با گفتگو و در واقع به نوعی فعالیت هایی که ریشه در تاریخ و فرهنگ این منطقه و خطه دارد به راه حل رسید، وگرنه راه حل نظامی هیچ وقت تاثیرگذار نیست.

«صادقی» در تشریح تغییر جغرافیایی منطقه ی قره باغ اینگونه شرح داد که ارامنه مدعی هستند که گنجه هم روزی برای ارمنستان بوده، روزی متعلق به این آب و خاک بوده است. این درحالی است در قدیم الایام اساسا اینجا ایران فرهنگی بوده دوره ای اینجا متعلق به شوروی بوده است؛ با اشاره به این موارد می خواهم این موضوع را بیان کنم که به هر حال جغرافیا همیشه در حال گذار و تکمیل بوده، نقشه تغییر کرده اما آنچه مهم است، هویت و فرهنگ مردم ساکن این سرزمین است که اینها اکثرا ترک نیستند، اکثرا ارمنی هستند و این موضوع کار را پیچیده کرده یعنی این تناقض و تقابل خاک و هویت؛ به نوعی می توان گفت که این روزها مسئله ی بغرنج منطقه ی قره باغ یا به قول ارامنه آرتساخ است.  

وی همچنین در ادامه به واکنش های مردمی در ارمنستان در قبال این جنگ چطور بوده و هست؟ گفت: در پشت جبهه هم آنچه ما در اینجا اخیرا در حین جنگ و پیش از برقراری آتش بس مشاهده می کردیم حمایت های بی دریغ مردم، زنان و کودکان و همه ی اقشار از اسقف، کشیش و اساتید دانشگاه است، به نوعی همه ی ارامنه ها همه از این موضوع نگران و ناراحت هستند و حامی سربازانشان در خط مقدمند.

«محمد مسعود صادقی» در ادامه ی تشریح واکنش مردم ارمنستان در قبال جنگ نظامی روزهای اخیر با آذربایجان به عکسی از یک کودک ارمنستانی که به شکلی گسترده در فضای مجازی این کشور منعکس شده بود، اشاره کرد و گفت: در این عکس یک کودک ارمنی وسایل و اسباب بازی هایش برای فروش گذاشته است تا در آمد حاصل را برای کمک به جبهه اختصاص دهد و یا مورد دیگر اینکه مادری شیشه ی مربا درست کرده و رویش نوشته بود: «برای داماد آینده ام». یعنی هرکسی که از مربای این شیشه استفاده کرده اگر این شیشه برگرداند افتخار می کنم که داماد آینده ام باشد. مردم ارمنستان با این روشها و با اصطلاح ها و فرهنگ خودشان می خواهند به سربازانشان روحیه بدهند.

سرپرست رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در ارمنستان در ادامه ی خاطر نشان کرد: برای طرف مقابل هم موضوع تمامیت ارضی و جغرافیایی شان مطرح است به نوعی آنها یعنی آذری ها هم به لحاظ حقوق بین الملل محق هستند اینجا به نظر می آید که به عنوان مثال با راه حل همه پرسی به شکلی این مسئله حل بشود و این جنگ دچار شرایط فرسایشی و طولانی نشود.

وی در پاسخ به اینکه در خصوص مسئله قره باغ چه انتظاری از جامعه ی جهانی می رفت و می رود؟ تاکیدکرد: با توجه به استفاده ی بی رحمانه از سلاح های مدرن و بسیار خطرناک در این جنگ و همچنین با توجه به اینکه در هر صورت در وضعیت جنگ  زنان و کودکان بیگناه کشته می شوند؛ واقعا باید جامعه ی جهانی دو طرف را به مذاکره و راه حل دیپلماتیک دعوت کند و به زودی صلح دائمی و نه به شکل موقت برقرار بشود و اختلافات به طور کامل حل و فصل شود.

گفتنی است؛ از ظهر روز گذشته شنبه 19 مهر ماه برابر با 10 اکتبر یعنی بعد از آنکه «زوراب منتاسکانیان» و «جیحون بایراموف» وزرای خارجه ارمنستان و جمهوری آذربایجان روز جمعه در مسکو به میزبانی «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه مذاکره کردند، توافق آتش بس در منطقه ی قره باغ برقرار شده است. 

البته پیش از این نشست گروه مینسک، متشکل از آمریکا، روسیه و فرانسه، روز پنجشنبه ی گذشته مذاکراتی را با حضور مقام‌های آذربایجان و ارمنستان در ژنو ترتیب دادند و پاریس روز جمعه اعلام کرد که دو طرف به سمت «ترک مخاصمه» پیش می روند.

اما دولت ترکیه به این آتش بس موقت واکنش مثبتی نشان نداد و «ابراهیم کالین» سخنگوی ریاست جمهوری ترکیه گفت:اگر آن‌ها فقط دعوت به یک آتش‌بس می‌کنند، اگر فقط برای برقراری آتش‌بس تلاش می‌کنند، چیزی جز تکرار اتفاقات ۳۰ و اندی سال گذشته نخواهد بود. اگر این تلاش متضمن برنامه‌ای مشخص برای پایان دادن به اشغال نباشد، قطعا شکست خواهد خورد. 

مصاحبه: معصومه فروزان