جایگاه و موقعیت استان «ریف دمشق» در بحران سوریه

بخش قابل توجهی از حوادثی که در عرصه میدانی بحران سوریه این روزها رقم می‌خورد، در استان «ریف دمشق» است.

اما استان ریف دمشق در کجا واقع شده، چه شهرها و مناطقی را در بر می‌گیرد، چه اهمیتی در بحران سوریه دارد و چرا هم اکنون عرصه درگیری‌ها در این منطقه متمرکز شده است؟

موقعیت جغرافیایی

این استان در سال 1972 تشکیل شد و متشکل از 9 منطقه و 27 ناحیه و 28 شهر و 190 روستا و 83 مزرعه است. استان ریف دمشق در بخش شمالی از اقلیم جنوب غربی سوریه است و با مساحت حدود 18 هزار کیلومتر مربع، 9.7 درصد از مساحت کلی سوریه را تشکیل می‌دهد.

استان ریف دمشق حلقه ارتباطی استان‌های جنوبی سوریه یعنی درعا، قنیطره و سویداء با استان‌های میانی و شمالی است. همچنین این استان را باید حلقه ارتباط لبنان در غرب و شمال غربی و عراق و اردن در شرق و جنوب شرقی به شمار آورد و با داشتن بزرگراه‌های بین المللی سوریه را به کشورهای همجوار ارتباط می‌دهند.

این استان از حیث وضعیت جغرافیایی به سه بخش تقسیم می‌شود، کوه‌های بلند که در غرب و شمال غربی این کشور قرار دارد، مناطق تپه‌ای که در جنوب و شرق این کشور قرار دارند و مناطق دشتی و پست که در مرکز این استان قرار دارد.

کوه‌های بلند ستون فقرات ریف دمشق را تشکیل می‌دهد که در شرق به کوه‌های لبنان مرتبط می‌شود و به دلیل دارا بودن منابع سرشار آبی یکی از حاصل‌خیزترین مناطق سوریه است.

جمعیت و ساختار جمعیتی

براساس آخرین سرشماری جمعیت در سوریه، منطقه ریف دمشق دارای 202 هزار نفر جمعیت بود که 49 درصد آنه شهر نشین و بیش از 50 درصد آنها روستایی و درصد اندکی از جمعیت این استان بیابان نشین و بدوی هستند.

همان طور که ذکر شد، استان ریف دمشق دارای 28 شهر است که پر جمعیت‌ترین آنها شهر «دوما» با 150 هزار نفر به عنوان مرکز این استان و «الزبدانی» با 24 هزار نفر است که در نزدیکی دمشق، پایتخت سوریه واقع شده‌اند. این موضوع درباره روستاهای این استان نیز صدق می‌کند، به گونه‌ای که حاصل‌خیزترین روستاهای این استان نیز در نزدیکی دمشق قرار دارد. این موضوع موجب شده تا خدمت رسانی به این مناطق بسیار راحت صورت گیرد و اغلب این مناطق از تمام انواع خدمات بهره مند باشند.

این استان دارای مناطق سیاحتی و گردشگری و تاریخی اسلامی و مسیحی مهمی است که تا پیش از آغاز بحران سوریه سالیانه هزاران گردشگر را به خود جذب می‌کرد و ساکنان این استان از قدیمی‌ترین انسان‌های روی زمین هستند که دارای قدمتی 9 هزار ساله به ویژه در مناطق تل اسود و تل العریفه و تل الخزامى هستند.

مهمترین شهرها و مناطق این استان را جبعدین، معلولا، الصرخه، الجبه، مضایا، یبرود، حزرما، حرستا، دیرعطیه، قطنا، نبک، التلال، دوما، داریا هستند و منطقه استراتژیک «القلمون» در این استان قرار دارد.

مهمترین دیرها و کلیساها و صومعه‌های سوریه مانند کلیسای قسطنطین و هیلانه در یبرود و دیر قدیسه تقلا و دیر صیدنایا و کلیسای قدیس پترس در معلولا در این استان قرار دارد.

ضریح و بارگاه حضرت زینب (س) و مسجد بزرگ قاره و بازماندگان کاخ‌های امویان در بادیه شام و کاروانسراهای تاریخی معروفی مانند خان العروس و خان سعسع از جمله آثار دوره اسلامی است که در ریف دمشق قرار دارد.