ایران و روسیه؛ «ضرورت اتحاد» علیه آمریکا

به گزارش اسلام تایمز، عمق اتحاد استراتژیک ایران و مسکو در هر مناسبت یا فرصتی آشکار می‌شود؛ توافق دو کشور بر روی بسیاری از مسائل محوری باعث شده دائما با یکدیگر در زمینه‌های شراکت سیاسی، اقتصادی و حتی نظامی با یکدیگر دیدار کنند.

پایگاه خبری روزنامه «العربی الجدید» چاپ لندن، با انتشار گزارشی در این خصوص نوشت که در راستای سفر حسن روحانی رئیس جمهوری ایران به تاجیکستان بر گسترش روابط با دولت‌های قفقاز، آسیای میانه و منطقه دریای خزر تاکید شد و این موضوع مورد استقبال سازمان همکاری‌های «شانگهای» قرار گرفت.

روحانی به قزاقستان و تاجیکستان سفر و با مقامات بلندپایه این کشورها دیدار کرد؛ سفری که به علاوه دیدار مقامات ایرانی با مسئولان روسی 5 روز طول کشید. رئیس جمهوری ایران با همتای روس خود «ولادیمیر پوتین» و «محمد جواد ظریف» وزیر خارجه نیز با «سرگی لاوروف» وزیر خارجه روسیه دیدار کردند. این دیدارها پس از نشست‌های دیگر مقامات ایرانی و روسی در تهران برای گسترش همکاری‌ها صورت گرفت؛ همکاری‌هایی که آخرین آنها توافق روسیه و ایران بر سر 8 رآکتور جدید برای تولید برق در ایران بود.

دیدارهای مقامات روسی وایرانی درست قبل از دور جدید مذاکرات هسته‌ای در نیویورک و در تاریخ 18 ماه جاری (سپتامبر) صورت گرفت بدون شک بر گفت‌وگوهای هسته‌ای که دو ابرقدرت آمریکا و روسیه را بر سر میز خود جمع می‌کند تاثیر خواهد داشت و این مسئله‌ای است که ایران به آن اطمینان دارد بدون اینکه بخواهد شراکت استراتژیک خود با روسیه را پنهان کند.

از سال 2002 که مسئله هسته‌ای ایران آغاز شد روسیه همواره سعی کرده نقشه میانجی میان ایران و دیگر کشورها بازی کند و راه‌حل‌هایی در این مورد ارائه دهد اگرچه تاکنون نتیجه قطعی نداده است اما این معامله ابعاد دیگری هم دارد؛ روسیه دارای تکنولوژی هسته‌ای است و این موضوع باعث می‌شود بتواند طرح‌های ساخت رآکتور در ایران، هند و ترکیه پیاده کند و این طرح‌ها مهمترین پایه‌های اقتصاد روسیه را تشکیل می‌دهد و در صورتی که ایران به توافق هسته‌ای با غرب دست یابد این به معنای یک طرح تجاری بزرگ برای روسیه خواهد بود.

همچنین روسیه از قدرت تامین سوخت هسته‌ای رآکتورهای ایران برخوردار است اما این امر نیاز به توافق واضح و روشن دارد به ویژه اینکه فشارهای وتحریم‌های بین‌المللی به این عضو شورای امنیت زیاد اجازه همکاری صریح با ایران را نمی‌دهد، همانگونه که نگرانی‌هایی از بابت دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای طبق ادعای غرب وجود دارد و این موضوع تهدیدی حقیقی برای روسیه است به ویژه اینکه اخیرا شورای امنیت با تحریم‌هایی علیه ایران موافقت کرد.

رسیدن به یک توافق هسته‌ای، راه را برای گسترش همکاری میان ایران و روسیه بیش از آنچه اکنون است باز می‌کند و ایران شریک سوم نظامی روسیه به شمار می‌رود. در بین دو کشور توافق‌های بزرگ خرید موشک، تانک و غیره و «تأمین و نگهداری» این سلاح‌های خریداری شده ساخت روسیه دیده می‌شود؛ علیرغم اینکه روسیه بر خلاف توافق قبلی در تحویل موشک‌های «اس 300» به ایران تاخیر کرد و باعث بحث‌هایی در این زمینه شد.

وجود توافق‌های بزرگ اقتصادی میان این 2 کشور صفت «ضرورت» در اتحاد آنها را نفی نمی‌کند، تاریخ از روابط تیره میان ایران و روسیه تا قبل از جمهوری اسلامی سخن می‌گوید اما شراکت در برهه کنونی واقعا ضروری است در برهه‌ای که آمریکا توافق‌های سیاسی روابط بین‌‌الملل را رهبری می‌کند.

طبیعت روابط این 2 کشور با آمریکا نیز بار دیگر باعث تقویت روابط میان ایران و روسیه می‌شود خصوصا اینکه روسیه در تلاش است نقش بزرگ بین‌المللی خود در معادلات منطقه‌ای و بین‌المللی را بازگرداند؛ پیشرفت روابط ایران و روسیه در میان افزایش تنش‌های بین روسیه و آمریکا امری پیش‌بینی شده بود همانگونه که اعمال تحریم علیه روسیه به خاطر مسئله اوکراین، افزایش فشار و تحریم علیه ایران در شرایط کنونی و عدم رسیدن به یک توافق نهائی و سپردن هرگونه نقشی در حوزه منطقه به این 2 کشور مورد انتظار بود و این همان چیزی بودکه همگان در اتحاد بین‌المللی علیه داعش شاهد آن بودند.

موضع ایران و روسیه در مسئله سوریه دقیقا مطابق بود هر 2 طرف خواستار حمایت «بشار اسد» رئیس‌جمهوری سوریه از همان ابتدا عدم رغبت دو طرف برای وجود افراط‌گرایانی که از نظر ایدئولوژی با ایران مخالف بودند را آشکار کرد به ویژه اینکه تحرک همین افراط‌گرایان در منطقه قفقاز به اقتصاد روسیه ضربه میزد و موسکو می‌خواست با دمشق و تهران همکاری داشته باشد و نفت را از دریای خزر استخراج کند.

اما رقابت منطقه‌ای میان قدرت‌های بزرگ علاوه بر موضوعات جغرافیایی و منافع مشترک موضوعی است که شکل این روابط را مشخص می‌کند، کشورها به خوبی این جوانب و پیوند آن با توافق هسته‌ای را درک می‌کنند، پوتین به دنبال تشکیل جبهه‌ای علیه آمریکا و هم‌پیمانان آن بود و برای این منظور چین و ایران را با خود همراه کرد.

تهران نیز از دهه 90 این معادله را به خوبی درک کرد اما با توجه به فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی شرایط مناسب نبود؛ به هر حل هر زمان که روابط بین تهران و واشنگتن و یا بین واشنگتن و دیگر کشورهای منطقه پرتنش می‌شد ایران به سمت روسیه می‎رفت، ایران و روسیه علیه طرح‌های آمریکا در افغانستان و عراق و سوریه ایستادند وهمه اینها بدان معناست که روابط میان آنها رنگ و بوی خاص دارد و بر اساس شراکت استراتژیک و اقتصادی و در مقابل صورت گرفته است مسئله‌ای که می‌توان آن را «اتحاد ضرورت» نامید.