۰
جمعه ۲۷ تير ۱۳۹۳ ساعت ۲۰:۰۹

داعش و گفتمان رسانه ای غرب

داعش و گفتمان رسانه ای غرب
کاری که داعش در عراق سرگرم آن است همه قتل است و نسل کشی. نشریه انگلیسی ˈاکونومیستˈ در توصیف کشتاری که تکفیری های داعش به راه انداخته اند می نویسد که آن ها با به تصویر کشیدن جنایت های خود در اینترنت ˈنوعی تازه از نمایش اینترنتیˈ را ابداع کرده اند.
 
اما با این همه، انتشار تصاویر و فیلم های کشتار های دسته جمعی داعش در عراق که افراد خود این گروه تکفیری در اینترنت به نمایش گذاشته اند نیز نتوانسته در میان پیشگامان آزادی و مخالفت با تروریسم در غرب احساس خطری برانگیزد.
 
البته، مقام های دولتی کشورهای غربی ، ناگزیر ، برای اینکه زیاد هم سوال بر انگیز نشود، در برابر جنایت های آشکار این گروه در عراق لحنی حاکی از محکومیت اختیار کرده اند.
 
برای نمونه، دریادار ˈجان کربیˈ سخنگوی وزارت دفاع آمریکا، پنتاگون، در مورد داعش می گوید، که آن ها سرگرم ˈکشتن و مثله کردنˈ هستند.
 
ˈجان کریˈ وزیر خارجه آمریکا هم کمابیش با کربی هم عقیده است. کری هنگام سخن گفتن از این گروه تکفیری آن را ˈسازمانی تروریستیˈ می نامد.
 
همتایان کری در دیگر کشورهای غربی نیز برای توصیف داعش از زبانی مشابه استفاده می کنند. از جمله، می توان به ˈویلیام هیگˈ وزیر خارجه انگلستان اشاره کرد که افراطی های داعش را ˈیک گروه تروریستی ددمنشˈ توصیف می کند یا ˈفرانک والتر اشتین مایرˈ , وزیر خارجه آلمان، که آن ها را ˈتروریستˈ هایی قلمداد می کند که در حال گسترش نفوذ خود هستند.
 
اشتین مایر می گوید: ˈداعش از سازمانی تروریستی در حال تبدیل شدن به سازمانی نظامی است که دایره نفوذ خود را هر روز بیشتر می کند.ˈ
 
اما باید گفت که جریان غالب رسانه ای در غرب در مواجهه با بحران داعش به همین شیوه عمل نمی کند و از زبان و لحنی متفاوت استفاده می کند.
 
تقریبا همه بنگاه های خبری غرب برای توصیف گروه تکفیری داعش از واژگانی بهره می برند که لزوما معنای منفی برآمده از کلمه های ˈتروریستˈ و ˈتروریسمˈ را القا نمی کنند.
 
مثلا خبرگزاری فرانسه با رویکردی سوال بر انگیز داعش را گروهی ˈجهادیˈ (jihadist) می نامد.
 
خبرگزاری آسوشیتد پرس هم داعش را گروهی متشکل از مسلمانان سنی ˈشورشیˈ (insurgent) معرفی می کند و در عین حال در مورد آن ها از لفظ افراطی هایˈستیزه جوˈ (militant) نیز بهره می گیرد.
 
خبرگزاری رویترز هم به همین شیوه داعش را ˈشورشیˈ می خواند و آن را شاخه ای از القاعده به حساب می آورد.
 
شبکه خبری سی ان ان هم با در پیش گرفتن شیوه ای مشابه اعضای این گروه تروریستی را ˈشورشیˈ هایی معرفی می کند که به سنی ها وابسته اند. اما بی بی سی، بنگاه خبرپراکنی انگلستان، آن ها را ˈستیزه جویانˈ سنی یا ˈستیزه جویانˈ اسلامگرا معرفی می کند.
 
باید گفت، چنین رویکردی از سوی جریان رسانه ای غالب در غرب که در اصل در جستجوی شکل دادن به افکار عمومی جهان است، چیز تازه ای نیست.
 
بعد از حمله های تروریستی 11 سپتامبر سال 2001 در خاک آمریکا، رسانه های خبری غرب برای پوشش اخبار مربوط به این به اصطلاح ˈمبارزه جهانی قدرت های بزرگ علیه تروریسمˈ، واژگان و اصطلاحاتی خاص را به کار گرفتند تا از این رهگذر به موثرترین شیوه اذهان مردم دنیا آن را طور که می خواستند، سرگرم این ˈریشه کنی تروریسم جهانیˈ کنند.
 
برای نمونه، رسانه های خبری غرب در اخبار خود برای اشاره به فرآیند بازجویی از متهمان تروریسم، از ترکیب ˈتکنیک های پیشرفته بازجوییˈ استفاده کردند.
 
اما چیزی نگذشت که معلوم شد، منظور از این تکنیک های پیشرفته چیزی جز انواع و اقسامی از شکنجه نیست. به عبارتی، شکنجه هایی نظیر: آزار و تحقیر جنسی، محروم کردن متهم از خواب، سلب ادراک از متهم، حبس کردن او در زندان انفرادی، اجرای اعدام های ساختگی در مورد متهم، اجبار کردن متهم به خوردن داروی غیر ضروری، استفاده از سگ برای ترساندن متهم، افزایش و کاهش بیش از اندازه دمای محل نگهداری متهم، قرار دادن متهم در معرض صداهای آزار دهنده، و شکنجه افراد در برابر چشم متهم.
 
نکته این جاست که این اصطلاح ساختگی و حسن تعبیر به کار رفته در آن معنای شکنجه را به مخاطب القا نمی کند. این در مورد واژگانی چون ˈdetaineeˈ (بازداشتی)، ˈdetentionˈ (بازداشت) و ˈdetention facilityˈ (بازداشتگاه) هم صحت دارد، چرا که به لحاظ بار معنایی این واژه ها در زبان انگلیسی با وجود متبادر کردن معنای حبس در ذهن، آن ها دقیقا ما به ازای کلماتی چون ˈprisonerˈ (زندانی) ، ˈimprisonmentˈ (زندانی کردن) و ˈprison facilityˈ (زندان) نیستند.
 
اما شاهکار این حسن تعبیر ها را می توان در به کارگیری واژه waterboarding جستجو کرد. این کلمه به لحاظ شکل، واژه ای خوشایند محسوب می شود چون در آن کلمه water به معنای آب به کار رفته و کمتر کسی در نگاه اول شک می کند که این کلمه در اصل نوعی شکنجه با استفاده از آب است.
 
در این شکنجه متهم را مجبور می کنند آب زیادی را به دستگاه تنفسی خود، از جمله سینوس ها، حلق، حنجره و نای وارد کند؛ نوعی القای حس خفگی که هراس و رنجی بسیار به همراه دارد.
 
جریان رسانه ای غالب غرب، این بار در مورد داعش در عراق هم از اصطلاحات و زبانی خاص بهره گرفته تا نتایج دلخواه را به دست آورد.
 
باید گفت که افراد جهادی، شورشی یا ستیزه جو همه از توانایی بالقوه برای دست زدن به اعمال تروریستی برخوردارند اما با این وجود هنوز نمی توان آن ها را لزوما تروریست فرض کرد.
 
اما رسانه های غربی توانسته اند با استفاده از این کلمه ها به جای تروریست و القای بار معنایی آن ها به ذهن مخاطبان جهانی خود، مردم دنیا را متقاعد کنند که آن چه تکفیری ها در عراق و خاورمیانه به راه انداخته اند، بحرانی برخاسته از یک جنگ فرقه ای است و حکایت صرفا به مرگ، کشتار و تروریسم ختم نمی شود.
 
بر اساس تحلیل گفتمان، واژه های جهادی، شورشی و ستیزه جو همه این معنا را به ذهن متبادر می کنند که کسانی برای رسیدن به ˈآرمانی مشترکˈ در حال مبارزه اند.
 
در مورد داعش در عراق، کاری که جریان رسانه ای غالب در غرب به آن دست یازیده استفاده از همین بار معنایی مشترک در شکل منفی آن است.
 
به عبارت دیگر، مخاطب جهانی باید باور کند آرمان تکفیری های داعش در عراق، اسلام و فرقه گرایی و تروریسم حاصل از آن است.
 
یکی از نتیجه های این رویکرد رسانه ای ماهرانه، ارتباط دادن اسلام با تروریسم است.
 
این همان چیزی است که به نوبه خود راه را برای هجوم همواره نیروهای غرب به منطقه می گشاید تا به اصطلاح ˈریشه تروریسم را بخشکانندˈ یا این که در حقیقت، برای خود در منطقه جای پایی مطمئن دست و پا کنند.
 
علاوه بر این، ربط دادن اسلام با تروریسم سبب گسترش اسلام هراسی در دنیا می شود، همین دنیایی که بیش از یک میلیارد و 600 میلیون مسلمان دارد، به عبارتی، جمعیتی که تخمین زده می شود تا سال 2030 میلادی به دو میلیارد و 200 میلیون نفر برسد.
 
البته همه چیز به این جا ختم نمی شود؛ رویه ای که جریان رسانه ای غرب در مورد داعش در پیش گرفته علاوه بر تاثیر جهانی اش، مصرف داخلی هم دارد.
 
در این زمینه، ˈصباح الناصریˈ استاد علوم سیاسی دانشگاه ˈیورکˈ در تورنتو کانادا، معتقد است که پیشروی داعش در عراق خود ناشی از پیامدهای اشغال عراق به دست نیروهای آمریکایی است.
 
این کارشناس مسائل خاورمیانه که در بصره عراق به دنیا آمده می گوید روشی که غرب در برابر بحران خاورمیانه در پیش گرفته، گفتمانی است که مصرف داخلی دارد.
 
الناصری می گوید: ˈبه نظر من وقتی رسانه های آمریکایی و اروپایی در خاورمیانه و عراق به موضوع امنیت، سیاست و مسائلی از این قبیل می پردازند، تنها به دنبال آنند تا گفتمانی برای مصرف داخلی ایجاد کنند.ˈ
 
او می گوید: ˈاز هر منظری که بنگریم، کار رسانه های غربی به آنچه در این منطقه می گذرد ربطی ندارد.ˈ
 
پر بیراه نگفته ایم اگر ادعا کنیم بحران تکفیری ها در عراق به خوراکی برای رقابت های حزبی در آمریکا نیز بدل شده است.
 
برای نمونه می توان به گفته های برخی از سیاستمداران جمهوریخواه آمریکا اشاره کرد که بحران داعش را وسیله ای برای انتقاد از عملکرد باراک اوباما رییس جمهوری دموکرات آن کشور قرار داده اند.
 
برای مثال، ˈجان بوهنرˈ رییس مجلس نمایندگان آمریکا، اوباما را متهم می کند که وقتی داعش در حال پیشروی به سوی بغداد است، رییس جمهوری ˈدر حال چرت زدن به سر می برد.ˈ
 
ˈکارل راوˈ، از مشاوران نزدیک جورج دبلیو بوش، رییس جمهوری پیشین آمریکا، با لحنی انتقادآمیز تردر شبکه خبری ˈفاکس نیوزˈ می گوید که اوباما هرچه آمریکا در عراق رشته بود، پنبه کرده است.
 
از همه این ها که بگذریم، می بینیم بحران داعش در عراق یک کارکرد مهم دیگر هم داشته است. به بیان دیگر، تکفیری ها با اعمال خود کاری کرده اند که غرب راحت تر بتواند شرایط را آن طور که می خواهد حفظ کند و از طریق مدیریت بحران های منطقه ای به بهترین شیوه به حفظ ˈمنافعˈ خود بپردازد.
 
صباح الناصری در تایید این نکته می گوید: ˈبه اعتقاد من همه این فرقه ای جلوه دادن و نظامی کردن این مناقشه چیزی جز یک سازوکار نیست که آمریکا و دیگر امپریالیست های اروپایی، مثل انگلستان، فرانسه و حامیان منطقه ای آن ها، با استفاده از آن جلوی انقلاب های عربی را بگیرند، و با استفاده از آن جلوی خواسته های مردم را بگیرند و کاری کنند اوضاع به شرایط پیش از قیام های مردمی بازگردد.ˈ
 
الناصری می گوید: ˈاین بدان معناست که با استفاده از چنین سازوکاری ایالات متحده در تلاش برمی آید تا شرایط باثباتی را برای متحدان منطقه ای خود در مواجهه با خواسته های مردم ایجاد کند.ˈ
 
پس نباید تعجب کنیم که چرا واشنگتن داعش را شاخه ای از گروه تروریستی القاعده به حساب نمی آورد و بر همین اساس خود را به جهت قانونی موظف نمی داند به جنگ با این گروه تکفیری برود.
 
کریستوفر سوییفت استاد مطالعات امنیتی در دانشگاه جورج تان آمریکا در این باره می گوید که بر اساس قانون مصوب سال 2001 میلادی که با استفاده از آن نیروهای نظامی آمریکا اجازه دارند علیه تروریست ها به حمله دست بزنند، نمی توان به ˈدولت اسلامی عراق و شامˈ (داعش) حمله کرد.
 
سوییفت در باره علت این امر می گوید: ˈدولت اسلامی عراق و شام بخشی از القاعده نیست و در حمله تروریستی یازده سپتامبر نقشی نداشته است.ˈ
 
از سوی دیگر داعش خود مستقیم یا غیر مستقیم دست پرورده غرب است و امروز هم متحدان منطقه ای غربند که از آن حمایت می کنند و به این همه جنگ و خونریزی دامن می زنند.
 
ˈرند پالˈ سناتور آمریکایی می گوید که واشنگتن در مورد پیشروی داعش در عراق مسئول است، چرا که در سوریه به متحدان همین گروه اسلحه می داده است.
 
پال در گفتگو با شبکه خبری سی ان ان گفت: ˈبه نظر من، ما اول باید بفهمیم چه طور شد که به این جا رسیدیم.ˈ
 
او گفت: ˈبه عقیده من یکی از دلایل تشجیع و قوت گرفتن دولت اسلامی عراق و شام این است که همین ما بودیم که سلاح مورد نیاز متحدان آن ها را تامین می کردیم. چرا که ما در سوریه با دولت اسلامی عراق و شام متحد بودیم.ˈ
 
گزارش از رضا بهار
کد مطلب : ۴۰۰۲۰۳
ارسال نظر
نام شما

آدرس ايميل شما
نظر شما

منتخب
پیشنهاد ما