معامله شکست خورده در دو سوی آتلانتیک

دونالد ترامپ رسما اعلام کرده است که تعليق تحريمهاي جديد عيله ايران را تمديد نمي کند.بيانيه ترامپ ، به معناي خروج رسمي ايالات متحده آمريکا از توافق هسته اي با ايران است. از اين رو، شاهد وقوع بحران جديدي در منطقه خاورميانه خواهيم بود. ترامپ از معامله اي خارج شد که در سال 2015 ميلادي ميان ايران و اعضاي 5+1 امضا شده بود. او( ترامپ) سپس دستورالعملي را امضا کرد که مطابق آن، هر شرکت خارجي که با ايران وارد معامله شود، مشمول تحريم و مجازات شود. وي همچنين يک بازه زماني 90 روزه تا 180 روزه را براي  خروج شرکتهاي تجاري خارجي از ايران تعيين کرده است. رهبران سه کشور آلمان، فرانسه و انگليس در مواجهه با اعلام خروج نهايي آمريکا از توافق هسته اي، در اين خصوص ابراز تاسف کرده و نسبت به تعهدات خود در قبال استمرار برجام تاکيد کردند.آنها معتقدند که رژيم منع گسترش سلاح هاي هسته اي، متعاقب اقدام ترامپ مبني بر خروج از برجام به خطر افتاده است. 

از سوي ديگر، حسن روحاني رئيس جمهور ايران معتقد است که در صورت توافق با ديگر شرکاي برجام( غير از آمريکا)، توافق هسته اي ادامه خواهد يافت. با اين حال روحاني هشدار داده است که اگر برجام به صورت کامل سقوط کند، به سازمان انرژي اتمي ايران دستور داده است که خود را براي غني سازي دوباره اورانيوم در سطح صنعتي آماده کند. همچنين قانونگذاران( نمايندگان مجلس) در ايران پرچم ايالات متحده آمريکا را در پارلمان به آتش کشيدند و فرياد مرگ بر آمريکا سر دادند. علي لاريجاني رئيس پارلمان ايران تاکيد کرد که ترامپ فقط زبان زور مي فهمد و هدف وي از کنار گذاشتن قرارداد هسته اي، يک نمايش سياسي است. 

دربيانيه کاخ سفيد،ترامپ،توافقنامه ايران را "يک توافق يکجانبه و وحشتناک خوانده است."  اوگفت: "اين توافق هرگز صلح را به ارمغان نياورده و نخواهد آورد."

رئيس جمهور ايالات متحده آمريکا هنگام وضع دوباره تحريمها عليه ايران، به ادعاي  بنيامين نتانياهو نخست وزير اسرائيل ( شوي نمايشي نتانياهو در خصوص تلاش ايران براي دستيابي به سلاح هسته اي!) اشاره کرد. نتانياهو  از تصميم ترامپ مبني بر خروج از توافق هسته اي استقبال کرده و اعلام کرد که از اين اقدام حمايت مي کند. هر دو سياستمدار( ترامپ و نتانياهو) ، 

تحت فشارهاي داخلي قابل توجهي هستند. ترامپ در معرض اتهامات مربوط به دخالت روسيه در انتخابات رياست جمهوري سال 2016 ميلادي قرار دارد . از سوي ديگر، پرونده اخلاقي وي در خصوص ارتباط با يک بازيگر فيلمهاي مستهجن مفتوح است. نتانياهو نيز بابت چندين پرونده فساد، با اتهامات پليس اسرائيل مواجه شده است. 

اخيرا وزارت خزانه داري آمريکا در خصوص بازگرداندن تحريمهاي گسترده عليه شرکتهايي که به تجارت با ايران مي پردازند،  بيانيه اي صادر کرده و جان بولتون مشاور امنيت ملي دولت ترامپ نيز اعلام کرده است که ايالات متحده آمريکا همزمان با خروج از برجام، ديگر خود را نسبت به اجرايي شدن قطعنامه 2231 شوراي امنيت سازمان ملل متحد نيز متعهد نمي بيند .
بولتون اين گونه استدلال مي کند که  واشنگتن ديگر از توافق هسته اي خارج شده است و موضوع قطعنامه 2231 نيز برجام است!

باراک اوباما رئيس جمهور سابق ايالات متحده آمريکا، خروج ترامپ از توافق هسته اي با ايران را خطايي بزرگ توصيف کرد که مي تواند مولد بحران جديد و تازه اي در منطقه خاورميانه باشد. پيش از اين ، شاهد وقوع درگيري در کشورهايي مانند عراق، يمن و سوريه بوده ايم. 

هم کنون واکنشهاي زيادي در تهران در قبال اقدام ترامپ صورت گرفته است. بسياي از مخالفان توافق هسته اي معتقدند ايران بايد احياي کامل فعاليتهاي هسته اي را در دستور کار قرار دهد و همکاري هاي خود با بازرسان آژانس را نيز متوقف کند. عده اي نيز اعلام کرده اند که سعي در ادامه اين معامله دارند اما هنوز مشخص نيست که بتوانند در اين خصوص با کشورهاي اروپايي به توافقي موثر دست يابند. ترامپ در اعلام تصميم نهايي خود در خصوص برجام، لابي کشورهاي اروپايي( تروئيکاي اروپايي) را ناديده انگاشت و توجهي نسبت به خواسته هاي امانوئل ماكرون رئيس جمهور فرانسه و آنگلا مرکل صدر اعظم آلمان نکرد. در مقابل، وي در اتخاذ اين تصميم استراتژيک، خواسته هاي  اسرائيل، عربستان سعودي و امارات متحده عربي را در نظر گرفت. 

"پيترهارل"يکي ازمقامات ارشد سابق دولت ايالات متحده در اين خصوص مي گويد :
اکنون در مورد چگونگي اقدامات اروپا که قصد زنده نگاه داشتن معامله هسته اي با ايران را دارد، ابهاماتي وجود دارد. بدون تلاش فعال اتحاديه اروپا براي حفظ شرکتهاي اروپايي در ايران و مقاومت در برابر فشار ايالات متحده آمريکا، شرکتهاي بزرگ ايران را ترک خواهند کرد ."

در هر حال، تصميم دونالد ترامپ در خصوص خروج از توافق هسته اي با ايران در حالي اتخاذ شده است که برجام منجر به کاهش شديد  سريع سطح فعاليتهاي هسته اي ايران شد. ذخاير اورانيوم ايران پس از انعقاد توافق هسته اي در سال 2015 ميلادي به حدود 300 کيلوگرم کاهش يافت. ايران همچنين 13000 سانتريفيوژ خود را از کار انداخته و تنها 5000 سانتريفيوژ قديمي خود را مورد استفاده قرار داده است. همچنين ايران غني سازي اورانيوم را در تاسيسات زيرزميني خود در فردو متوقف کرد. از سوي ديگر، ساير مراکز هسته اي ايران، مورد شديدترين نظارتهاي آژانس بين المللي انرژي اتمي قرار گرفت. آژانس بين المللي انرژي اتمي نيز بارها پايبندي ايران نسبت به توافق هسته اي را مورد تاييد قرار داده است.