حمله کنونی نیروهای ائتلاف به اصطلاح ضدداعش به پایگاه نظامی ارتش سوریه و متحداناش در شرق شهر بوکمال را میتوان تلاشی شکستخورده از سوی آمریکا برای قطع محور ارتباطی و تضعیف محور مقاومت ارزیابی کرد اما واقعیت این است که موقعیت استراتژیک و سطح مناسبات میان نیروهای محور مقاومت در منطقه استراتژیک بوکمال - قائم بهگونهای است که دستاندازیهای آمریکا و متحداناش نمیتواند تاثیری در روند تقویت و پیروزی این محور داشته باشد.
***
با گذشت چندین ماه از پایان رسمی خلافت خودخوانده داعش تحت رهبر ابوبکر بغدادی و همچنین در پی پیروزیهای سریع و قابل توجه حکومت مرکزی سوریه و متحدان آن از گروه های مقاومت و روسیه در برابر گروههای تروریستی در دمشق و دیگر مناطق، شرایط بازگشت ثبات و امنیت به این کشور بیش از هر زمان دیگری طی سالهای پس از شروع بحران فراهم شده است. اما همزمان با این روند، نمادهایی محسوس از تلاش آمریکا و نیروهای دستنشانده آن در منطقه از جمله رژیم صهیونیستی و عربستان سعودی، برای تداوم بحران در این سوریه قابل مشاهده است. در همین راستا، طی ماه های گذشته شاهد وقوع چندین حمله مداخلهجویانه و خلاف قواعد بینالمللی از سوی نیروی هوای رژیم اشغالگر قدس و ائتلاف موسوم به ضد داعش تحت رهبری آمریکا به مناطقی از خاک سوریه بودیم.
اکنون در ادامه این روند، شاهد حمله هوایی ائتلاف موسوم به ضدداعش به یکی از مقرهای نظامی ارتش سوریه در شهرک «الهری» در جنوب شرق بوکمال در 18 ژوئن 2018 (28 خرداد 1397) هستیم که بر اساس گزارشهای منتشر شده این حمله تلفات چشمگیری را به همراه داشته است. بر اساس گزارشهای منتشر شده از سوی رسانههای سوری حمله هوایی از طریق پهبادهایی صورت گرفته که احتمالا آمریکایی بودهاند و در جریان آن محل استقرار نیروهای حشد الشعدی و ارتش سوریه بین بوکمال و التنف مورد هدف قرار گرفته است.
متعاقب انجام این حمله آدریان رانکین گالوی، سخنگوی وزارت دفاع آمریکا حمله نیروهای این کشور دیگر اعضای حاضر در ائتلاف موسوم به ضدداعش را به شهر بوکمال رد کرد. با این وجود، وقوع چنین حمله هوایی از طریق پهباد و آن هم در منطقهای که در مجاورت با پایگاههای نظامی آمریکا در استان دیرالزور قرار دارد، فرضیه انجام این حمله را از سوی نیروهای آمریکایی بیش از پیش تقویت میکند. اکنون با تمام این تفاسیر این مساله مطرح میشود که آمریکاییها از انجام این حمله به پایگاه ارتش سوریه و نیروهای حشدالشعبی عراقی در مرز بوکمال چه اهدافی را دنبال می کنند؟ در پاسخ به این پرسش میتوان در سه محور اساسی اهداف آمریکا را از انجام یا حمایت پنهانی از یک گروه دیگر در دست زدن به این حمله میتوان مورد واکاوی قرار داد.
قطع خط ارتباطی بین محور مقاومت یا تضعیف محور در مرز بوکمال
اولین و شاید مهمترین هدف ائتلاف به اصطلاح ضدداعش از حمله به مواضع ارتش سوریه و متحداناش در پایگاه نظامی شهر بوکمال را میتوان به منظور تضعیف و قطع حلقه ارتباطی محور مقاومت در مرزهای سوریه و عراق است. شهر بوکمال به عنوان یکی از بزرگترین شهرهای استان دیرالزور که بخش عمده آن را بیابانها تشکیل میدهند، از طریق محور ارتباطی بغداد- قائم- بوکمال- دمشق، به عنوان مهمترین حلقه ارتباطی محور مقاومت در کشورهای عراق و سوریه شناخته میشود. علاوه براین، محور اصلی مبادلات امنیتی، نظامی و تجاری میان کشورهای عراق و سوریه نیز از طریق همین مرز میباشد. علاوه براین منطقه قائم در استان الانبار عراق اولین نقطهای بود که داعش در این کشور تصرف کرد و شهر بوکمال آخرین پایگاه بزرگ تجمع نیروهای داعش در سوریه بود که در سال 2017 از سوی ارتش سوریه آزاد شد.
پس از آزادسازی بوکمال در سوریه و متعاقبا قائم در عراق، محور بغداد- قائم- بوکمال- دمشق به شریان اصلی ارتباطات نیروهای حاضر در محور مقاومت تبدیل شد؛ به ویژه آزادسازی شهر قائم توسط نیروهای حشدالشعبی و استقرار آنها در نواحی صفر مرزی میان سوریه و عراق، مسالهای بود که نگرانی بیش از پیش آمریکاییها از قدرتگیری روزافزون محور مقاومت را در پی داشت. در مجموع، با نظر به این تفاسیر، حمله کنونی نیروهای ائتلاف به اصطلاح ضددداعش به پایگاه نظامی ارتش سوریه و متحداناش در شرق شهر بوکمال را میتوان تلاشی شکستخورده از سوی آمریکا برای قطع محور ارتباطی و تضعیف محور مقاومت ارزیابی کرد که یکی از اصلی ترین دلایل بحران آفرینی واشنگتن و متحدان منطقه ای آن با صرف هزینه های بسیار در سوریه طی سالهای گذشته بوده است. اما واقعیت این است که موقعیت استراتژیک و سطح مناسبات میان نیروهای محور مقاومت در منطقه استراتژیک بوکمال - قائم بهگونهای است که دستاندازیهای آمریکا و متحداناش نمیتواند تاثیری در روند تقویت و پیروزی این محور داشته باشد.
بحران آفرینی از طریق تقویت بازماندههای گروه تروریستی داعش در سوریه
تقویت بازماندههای گروه تروریستی داعش در سوریه به ویژه در استان دیرالزور را میتوان یکی از مهمترین راهبردهایی در نظر گرفت که دولت آمریکا طی چند ماه گذشته در صدد پیگیری آن است. بر اساس یکی از آخرین گزارشهایی که اخیرا از سوی وزارت دفاع روسیه منتشر شده است، مناطق تحت کنترل آمریکا در شرق رود فرات به ویژه استان دیرالزور به جولانگاه اصلی تداوم فعالیت بازماندههای داعش تبدیل شده است. این امر نشان میدهد که آمریکاییها و ائتلاف موسوم به ضدداعش سه روز بعد از آزادسازی جاده حقل الورد، المعیزله و الطماح تا منطقه فیضه ابن موینع در محوری به طول ۴۰ کیلومتر توسط ارتش سوریه و پاکسازی این منطقه از مین و مواد انفجاری به جا مانده داعش در مساحت ۲۰۰۰ کیلومتری در بادیه غربی المیادین، قصد دارند از یک سو، زمینه را برای تضعیف مواضع دمشق و تقویت داعش در استان دیرالزور ایجاد کنند و از سوی دیگر، با بحران آفرینی در شرق سوریه زمینه را برای تداوم حضور خود فراهم کند. بر خلاف ادعاهای واهی ترامپ که خواهان خروج آمریکا از سوریه است، طی چند ماه گذشته کنش ارتش آمریکا در سوریه نشان میدهد که این کشور قصد دارد از هر طریق ممکن زمینههای تداوم حضور خود را بوجود آورد.
جبران مافات آمریکا برای کردهای سوریه
در مقطع کنوین، یکی دیگر از اهداف آمریکا از انجام حمله به پایگاه نظامی حکومت مرکزی سوریه در شهر بوکمال را میتوان در ارتباط با مناسبات میان آمریکا و کردهای سوریه مورد ارزیابی قرار داد. در حقیقت، طی چند ماه گذشته پس از آنکه آمریکا در مساله تجاوز ترکیه به عفرین و متعاقبا توافق وزرای خارجه آمریکا و ترکیه برای طرح نقشهراه جهت خروج نیروهای دموکراتیک سوریه از شهر استراتژیک منبج، کردهای سوریه به واقعیت غیرقابل اعتماد و اتکا بودن واشنگتن پی برده و در اقدامی جسورانه خواهان مذاکره بدون قید و شرط با حکومت مرکزی سوریه شدند.
این اقدام کردها در واقع پایانی بر قدرت و جایگاه آمریکا در سوریه بود؛ زیرا نیروهای سوریه دموکراتیک که بخش عمده نیروهای آن را یگانها مدافع خلق (YPG) و یگانهای محافظ زنان (YPJ) تشکیل میدهند، طی چند سال گذشته در مقام پیاده نظام و اهرم قدرت آمریکا در معادلات میدانی سوریه ایفای نقش کردهاند. اکنون روی برگرداندن این نیروها از آمریکا بدین معنا است که دیگر واشنگتن در عرصه میدانی هیچ اهرم قدرت بزرگی را در اختیار ندارد و در صورت توافق کردهای سوریه و حکومت مرکزی برای بازگشت حاکمیت دمشق بر مناطق شمال و شرق سوریه، رسما آمریکا نمیتواند هیچ گونه اقدام جدی را انجام دهد.
در نتیجه این وضعیت اکنون شاهد هستیم که آمریکاییها با حمله به پایگاه نظامی در بوکمال، قصد دارند این سیگنال را به کردهای سوریه مخابره کنند که منطقه شرق فرات خط قرمز آنها است و نیروهای دموکراتیک سوریه در این منطقه حمایت قطعی ائتلاف ضدداعش را با خود دارند. از این طریق، واشنگتن قصد دارد رضایت نسبی کردها را مجددا جلب نماید اما واقعیت آن است که در این طرح نیز بعید به نظر میرسد که فرماندهان حزب اتحاد دموکراتیک (PYD) همچون گذشته حاضر به همکاری با آمریکا شوند.