وداع عبدالله گل با رياست جمهوري ترکيه

بر اساس اعلام گل،احمدداوود اوغلو وزيرامورخارجه اين کشور احتمالا سمت نخست وزيري را بر عهده خواهد گرفت. اين خود مي تواند بدترين ترکيب ممکن براي طرفداران عبدالله گل باشد زيرا آنها نسبت به رهبري حزب عدالت و توسعه و احراز اين پست توسط عبدالله گل چشم دوخته اند.

اين در حالي است که اردوغان با پيروزي اخير در انتخابات رياست جمهوري موقعيت خود را در راس معادلات سياسي و اجرايي آنکارا تحکيم بخشيده است. در چنين شرايطي عملا نخست وزير به مقامي تشريفاتي تبديل خواهد شد و بالعکس، قدرت رئيس جمهور در ترکيه افزايش خواهد يافت. ضمن اينکه انتخاب رئيس جمهور با راي مستقيم مردم پشتوانه اي جهت افزايش قدرت سياسي وي محسوب مي شود.

در چنين شرايطي آينده سياسي عبداله گل مبهم است. عده اي از رهبري وي در حزب عدالت و توسعه سخن به ميان آورده و عده اي ديگر از همراهان اردوغان در صدد حذف کامل وي از معادلات قدرت هستند. در چنين شرايطي به نظر مي رسد که اردوغان و داوود اوغلو نيز نسبت به حذف عبدالله گل از قدرت چندان بي ميل نيستند! در هر صورت مواضع عبدالله گل و اردوغان در موارد متعددي مانند سياست خارجي آنکارا در قبال ترکيه و اعتراضات داخلي اين کشور با يکديگر متفاوت بوده است. اين نکته از ديد صاحبنظران مسائل سياسي و منطقه اي نيز پنهان نمانده است.

اختلافات ميان اردوغان وگل طي ماههاي اخير اوج گرفته بود .مسئله ديگري که منجر به ناراحتي شهروندان ترکيه اي از اردوغان شده است، ادبيات وي در مقابل معترضين و مخالفان است. اردوغان کمترين اعتقادي نسبت به اقناع معترضين ندارد و صرفا به سرکوب يا بازداشت يا تحقير آنها معتقد است. اين در حالي‌است که عبدالله گل با بروز چنين رفتارهايي از سوي اردوغان مخالف بود.

نخست وزير ترکيه در جريان تحولات اخير سوريه صراحتا خواستار راه اندازي جنگ و نابودي حکومت بشار اسد توسط ايالات متحده آمريکا شده بود. احمد داوود اوغلو نيز به نحوي همين مواضع را تکرار و آنها را تاييد مي کرد. با اين وجود رئيس جمهور ترکيه چنين اعتقادي ندارد و صراحتا عنوان کرده است که خواستار راه اندازي جنگ در سوريه نيست.تبريک عبدالله گل به ژنرال السيسي به عنوان رئيس جمهور مصر نيز با نارضايتي شديد اردوغان مواجه شد. حتي اردوغان نتوانست خشم و نارضايتي خود را از اين اقدام گل پنهان کند و صراحتا از اين اقدام انتقاد کرد.

ار دوغان پس از تحليف خود ،از سمت رهبري حزب عدالت وتوسعه کنار خواهد رفت. با اين وجود حضور عبدالله گل در اين سمت به هيچ عنوان قطعيت ندارد. به نظر مي رسد در اين خصوص عبدالله گل با رقبايي مواجه باشد که از سوي اردوغان و معاونانش حمايت مي شوند! به عبارت بهتر، در اين صورت عملا عبدالله گل ديگر حضور فعالي در معادلات سياسي و اجرايي حزب عدالت و توسعه نخواهد داشت. با اين وجود لابي ها براي رهبريت حزب عدالت وتوسعه توسط عبدالله گل ادامه دارد.

واقعيت امر اين است که اختلاف ديدگاه نخست وزير و رئيس جمهور ترکيه بر سر اعتراضات اخير اختلافي اندک نيست! به عبارت بهتر، اختلاف ديدگاه ميان اردوغان و عبدالله گل عملا اختلاف ديدگاه بنياديني است که با شکل گيري تحولات اخير ترکيه آشکار شده است. اين اختلاف ديدگاه از ابتدا نيز ميان رئيس جمهور و نخست وزير ترکيه وجود داشت. بي دليل نبود که زمان انتخاب عبدالله گل به عنوان رئيس جمهور ترکيه برخي از اعضاي حزب عدالت و توسعه که به اردوغان گرايش داشتند نسبت به حضور گل در مسند رياست جمهوري نظر مساعدي نداشتند.در حال حاضر نيز بسياري از اعضاي حزب عدالت و توسعه تمايلي نسبت به حضور عبدالله گل در حزب متبوع خود ندارند. اين موضوع کاملا در موضع گيري آنها مشخص است.

عليرضا صادقي