تحولات ۲۰۲۲ پاکستان

به گزارش اسلام تایمز، پاکستانی‌ها در این سال شاهد بی سابقه ترین تورم، بحرانی شدن معیشت و برجسته شدن پدیده تروریسم بودند. در کنار این مشکلات تشدید تنش ها با افغانستان، تداوم تنش ها با همسایه سنتی خود هند و تلاش برای ترمیم روابط شکننده با آمریکا در کنار روابط قوی اسلام آباد با شریک راهبردی خود پکن بودند.

واپسین روزهای روابط ایران و پاکستان در سال ۲۰۲۲ میلادی درحال سپری شدن است؛ سالی که از ابتدا تا پایان آن شاهد تبادل هیات های بلندپایه میان دو کشور و تلاش برای تقویت روابط دوستانه تهران-اسلام‌آباد بودیم. نقاط اوج این مناسبات طی سال گذشته سفر احمد وحیدی وزیر کشور به اسلام‌آباد، سفر وزیر خارجه پاکستان به تهران، ۲ دیدار مهم سران ایران و پاکستان در سمرقند و نیویورک، سفر فرمانده نهاجا به اسلام‌آباد، برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی در اسلام‌آباد و سفر رسمی رئیس ستاد مشترک ارتش پاکستان به ایران بود.

جدا از سفر مهم و راهبردی ژنرال ندیم رضا به عنوان رئیس وقت ستاد مشترک ارتش پاکستان به ایران اسلام‌آباد در ۱۱ نوامبر (۲۱ آبان ماه)، سران ایران و پاکستان که هیچ فرصتی را برای ملاقات، گفت و گو و تجدید روابط دوستانه دو کشور همسایه از دست نمی دهند، به رغم وضعیت همه گیری کرونا رایزنی های بلندپایه را نیز سرعت بخشیدند. به برخی از رویدادهای مهم روابط ایران و پاکستان در سال ۲۰۲۲ و همچنین دستاوردهای و چالش های همسایه شرقی در داخل و خارج در سطور زیر می پردازیم؛

ژانویه
در این ماه حجت الاسلام حمید شهریاری دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی سفر یک هفته ای به پاکستان انجام داد. وی در شهرهای اسلام آباد، لاهور و کراچی با رهبران ارشد مذهبی کشور همسایه دیدار و پیرامون تقویت وحدت اسلامی و مقابله مشترک با عوامل تفرقه با شخصیت های پاکستانی رایزنی کرد.

سردار «احمد علی گودرزی» فرمانده مرزبانی انتظامی جمهوری اسلامی ایران با هدف تقویت همکاری‌های دوجانبه با پاکستان و حضور در رزمایش بین المللی جستجو و نجات به شهر «کراچی» سفر کرد.
تنش های پاکستان با همسایه غربی خود افغانستان از ابتدای سال گذشته علیرغم چند سفر مقامات ارشد دولت اسلام آباد به کابل ادامه یافت و هیچ پیشرفتی در مسیر اعتمادسازی میان دو کشور صورت نگرفت.

فوریه
عالی ترین کمیته هماهنگی اقتصادی دولت پاکستان در اقدامی تازه با هدف پیشبرد همکاری‌های دوجانبه تجاری با جمهوری اسلامی ایران اجرا و قانون‌مند سازی طرح «تهاتر» میان دو کشور را تصویب کرد. احمد وحیدی وزیر کشور جمهوری اسلامی ایران با سفر به پاکستان با فرمانده ارتش، همتای پاکستانی و نخست وزیر این کشور دیدار کرد. تهران و اسلام آباد در جریان این بازدید به توافقات مهمی برای تحکیم روابط امنیتی، مدیریت موثر مرزها، مقابله با عوامل ناامنی و پدیده تروریسم دست یافتند.

در اواخر این ماه امیر سرتیپ خلبان «حمید واحدی» فرمانده نیروی هوایی ارتش جمهوری اسلامی ایران به دعوت همتای پاکستانی خود سفر سه روزه ای به این کشور انجام داد. وی با مقامات ارشد نظامی از جمله فرمانده ارتش پاکستان نیز دیدار کرد.

«قاسم خان سوری» نایب رئیس وقت مجلس ملی پاکستان به دعوت همتای ایرانی خود و برای دیدار با مقامات کشورمان عازم سفر رسمی به جمهوری اسلامی ایران شد.

در این ماه سومین نمایشگاه بین المللی بازرگانی پاکستان با حضور ۸ شرکت از جمهوری اسلامی ایران به مدت ۳ روز در شهر «کراچی» به عنوان قلب اقتصاد پاکستان برگزار شد. پاویون ایران در این نمایشگاه مورد استقبال گسترده شرکت و تولیدکنندگان پاکستانی قرار گرفت.

در همین ماه عمران‌خان نخست وزیر وقت پاکستان به دعوت رئیس جمهوری فدراسیون روسیه در راس هیات بلندپایه سیاسی-اقتصادی عازم مسکو شد، این بازدید برای دولت وقت اسلام آباد به یک موضوع جنجالی تبدیل شد تا جایی که پاکستان به اعتراض آمریکا به سفر عمران‌خان واکنش تندی نشان داد. این اولین سفر یک نخست وزیر از پاکستان به روسیه طی ۲۳ سال اخیر محسوب می‌شود.

مارس
وزیر امور خارجه پاکستان در دیدار با همتای ایرانی خود در حاشیه اجلاس همسایگان افغانستان در چین از گفت وگو پیرامون آخرین تحولات مرتبط با مذاکرات وین، برگزاری نشست آتی کمیسیون مشترک اقتصادی از جمله توسعه تجارت مرزی خبر داد.

در همین ماه پاکستان میزبان چهل و هشتمین نشست وزیران خارجه کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی بود. سعید خطیب زاده سخنگو وقت و معاون وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در این اجلاس به شهر «اسلام‌آباد» سفر کرد.

تنش های رقبای سنتی شبه قاره با شلیک تصادفی یک موشک از قلمروی هند به پاکستان وارد مرحله جدید شد. سفرهای مقامات نظامی پاکستان نیز در این ماه ادامه داشت و در جریان آن فرمانده نیرو دریایی پاکستان به عربستان و رئیس وقت ستاد مشترک نیروهای مسلح پاکستان نیز به آلمان و سوئیس سفر کرد.

در همین ماه عمران خان نخست وزیر برکنار شده پاکستان از توطئه خارجی علیه دولت خود خبر داد و سپس آمریکا را به تلاش برای تغییر رژیم در پاکستان متهم ساخت. تنش های سیاسی در پاکستان پس از واکنش تند دولت وقت این کشور به مداخله خارجی شدت گرفت و جناح مخالف تصمیم به طرح عدم اعتماد به نخست وزیری عمران خان در پارلمان گرفتند.

آوریل
در این ماه تلاش عمران خان برای جلوگیری از تصویب طرح عدم اعتماد علیه خود در پارلمان پاکستان ناکام ماند و سرانجام جناح مخالف توانست با رای اکثریت نمایندگان مجلس ملی به کار دولت وقت پایان داد.

شهباز شریف به عنوان بیست و سومین نخست وزیر پاکستان انتخاب شد و دولت جدید این کشور آغاز به کار کرد. آیت الله رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران در پیامی انتخاب میان محمد شهباز شریف را به عنوان نخست وزیر جدید پاکستان تبریک گفت و اظهار امیدواری کرد مسیر پیش رو منجر به رسیدن همکاری‌های دو کشور به سطح مطلوب دو ملت بزرگ ایران و پاکستان گردد.

احساسات ضدآمریکا در پاکستان همزمان با سرنگونی دولت عمران خان شدت گرفت و شهرهای مختلف این کشور در طول این ماه شاهد برگزاری تظاهرات در اعتراض به مداخله خارجی در امور پاکستان بود.

وزارت بازرگانی پاکستان در اقدام نهایی برای تقویت تجارت دوجانبه با جمهوری اسلامی ایران، قانون و ضوابط برای عملیاتی کردن "سازوکار تهاتر" میان ۲ کشور را صادر کرد.

ماه می
دیدار زرداری و امیرعبداللهیان / «بلاول بوتو زرداری» و «حسین امیرعبداللهیان» وزیران امور خارجه پاکستان و ایران در حاشیه مجمع جهانی اقتصاد در داووس دیدار و گفت‌وگو کردند.

جمهوری اسلامی ایران در اقدامی بشردوستانه و در راستای یاری به کشور دوست و همسایه پاکستان برای کمک به اطفای حریق در جنگل‌ها و مراتع ایالت بلوچستان این کشور، هواپیمای آب‌پاش ایلوشین-۷۶ سپاه را به پاکستان اعزام کرد.

ژوئن
سفرهای مقام های بلندپایه نظامی و دفاعی ایران و پاکستان در طول سال گذشته اخیر افزایش چشم گیری داشته است، سفر ژنرال «ندیم رضا» رئیس وقت ستاد مشترک ارتش پاکستان و به عنوان نفر دوم نیروهای مسلح این کشور به همسایه غربی یعنی ایران مهر تاییدی بر تداوم شکوفایی در مناسبات نظامی و عزم قوی دو کشور همسایه و برادر برای گسترش همکاری ها در سطح دوجانبه، منطقه ای و مسائل بین المللی است. ژنرال ندیم رضا در تهران با سردار سرلشکر پاسدار محمد باقری رئیس ستاد کل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران دیدار کرد.

سفر وزیر نیرو پاکستان به تهران نیز در این ماه رقم خورد. در جریان این سفر، توافقنامه صادرات ۱۰۰ مگاوات برق جمهوری اسلامی ایران به ایالت بلوچستان پاکستان بین دو کشور امضا شد.

علاوه بر این امیر دریادار دوم «آریا شفقت رودسری» رئیس هیات نظامی جمهوری اسلامی ایران که به نمایندگی از ستاد کل نیروهای مسلح امروز در مراسم فارغ التحصیلی افسران دانشکده نیروی دریایی پاکستان در شهر کراچی حضور یافت، با برخی از مقامات پاکستانی دیدار کرد.

نهمین نشست کمیته مشترک تجارت مرزی ایران و پاکستان با محور توسعه مناسبات بازرگانی، تجارت مرزی، تسهیل امور گمرکی و حمل و نقل در شهر زاهدان برگزار شد.

ژوئیه
سفر کاظمی قومی به اسلام‌آباد با دستورکار افغانستان / نماینده ویژه رئیس جمهوری اسلامی ایران در امور افغانستان در جریان این بازدید با وزیر امور خارجه و برخی دیگر از مقامات پاکستانی دیدار کرد.

«افسانه حسامی فرد» بانوی کوهنورد ایرانی که صعود به قله اورست را در کارنامه درخشان خود دارد، این‌بار موفق شد نام خود را به عنوان نخستین بانوی کوهپیما از جمهوری اسلامی ایران برای فتح قله کی-۲ معروف به قله وحشی در پاکستان ثبت کند.

اوت / سیل ویرانگر در پاکستان و برگزاری کمیسیون مشترک اقتصادی با ایران

بیست و یکمین نشست کمیسیون مشترک اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و پاکستان با حضور وزیر وقت راه و شهرسازی در اسلام‌آباد برگزار شد. در پایان این اجلاس ۳ یادداشت تفاهم نامه برای گسترش همکاری های دوجانبه در حوزه های مختلف امضا شد.

تفاهم نامه همکاری میان خبرگزاری جمهوری اسلامی (ایرنا) و آسوشیتدپرس پاکستان به عنوان خبرگزاری رسمی این کشور نیز در پایان اجلاس کمیسیون مشترک اقتصادی جمهوری اسلامی ایران و پاکستان در اسلام‌آباد به امضا رسید.

در همین ماه بارندگی های بی سابقه در بیشتر مناطق پاکستان ادامه یافت که درپی آن بیش از ۱۸۰۰ نفر کشته و ۳۰ میلیون نفر آسیب دیدند.

درپی سیل ویرانگر در بخش‌های مختلف پاکستان و تماس آیت الله رئیسی، رئیس جمهوری اسلامی ایران با نخست وزیر پاکستان، اولین محموله کمک‌های بشردوستانه دولت و ملت کشورمان برای سیل‌زدگان پاکستان در نقطه صفر مرزی تحویل مسوولان این کشور شد.

ارتشبد خلبان «ظهیر احمد بابر» فرمانده نیروی هوایی پاکستان به دعوت فرمانده نیروهی هوایی ارتش جمهوری اسلامی و دیدار با دیگر مقام‌های بلندپایه نظامی جمهوری اسلامی، به تهران سفر کرد.

سپتامبر / اکتبر
دیدار دو جانبه سران جمهوری اسلامی ایران و پاکستان در سمرقند. محمد شهباز شریف با آیت‌الله دکتر سید ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران در حاشیه بیست و دومین نشست سران کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در ازبکستان دیدار کرد.

تنها چند روز پس از این دیدار، نشست رسمی سران دو کشور همسایه در نیویورک برگزار شد. آیت‌الله سید ابراهیم رئیسی در جریان سفر خود به نیویورک، در دیدار «شهباز شریف» نخست ‌وزیر پاکستان که در هتل محل اقامت رئیس جمهور انجام شد، با اشاره به اینکه جمهوری اسلامی ایران برای گسترش همکاری‌ها و ارتقای سطح روابط با پاکستان اراده جدی دارد، گفت: ایران محدودیتی برای توسعه همکاری‌ها با پاکستان در زمینه‌های تجاری، اقتصادی، انرژی و حمل نقل ندارد.

وزیر امور خارجه پاکستان طی گفت‌وگوی تلفنی با حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران، از کمک‌های بشردوستانه تهران برای سیل‌زدگان در پاکستان قدردانی کرد.

نوامبر
پیمان صالحی، معاون پژوهشی وزارت علوم، تحقیقات و فناوری جمهوری اسلامی ایران برای شرکت در اولین نشست مقامات ارشد کشورهای عضو سازمان همکاری اسلامی در حوزه علم و فناوری تحت عنوان به اسلام‌آباد سفر کرد.

بیست و چهارمین نشست کمیسیون مشترک مرزی ایران و پاکستان به میزبانی شهر «زاهدان» برگزار و مسوولان دو کشور تصمیمات مهمی برای ارتقای سطح همکاری‌های دوجانبه در بخش‌های مختلف اتخاذ کردند.

یک هیات نظامی به نمایندگی از ستادکل نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران برای حضور در بزرگترین نمایشگاه بین المللی تسلیحات پاکستان موسوم به "ایده‌ها ۲۰۲۲" به شهر «کراچی» سفر کرد. امیر سرتیپ «ناصر مختارزاده» به عنوان رئیس هیات کشورمان با «محمد اسرار ترین» وزیر تولیدات دفاعی پاکستان دیدار کرد.

جدال میان دولت و جناح مخالف پاکستان پس از سوء قصد به جان عمران خان نخست وزیر برکنار شده این کشور در جریان تظاهرات هواداران وی وارد مرحله جدیدی شد. عمران خان برخی از مسوولان دولتی و نظامی کشور را در ترور خود مقصر دانست که این اتهام با واکنش شدید ارتش پاکستان همراه شد.

همزمان با آشفتگی سیاسی و اقتصادی در پاکستان نخست وزیر این کشور به چین سفر کرد. شهباز شریف همچنین در این ماه سفر رسمی به ترکیه انجام داد.

تشدید حملات تروریستی در پاکستان در اواسط این ماه پس از پایان آتش بس با گروه تروریستی تحریک طالبان به چالش جدی تر برای دولت اسلام آباد تبدیل شد. طالبان پاکستان با اعلام پایان آتش بس حملات خود در مناطق مختلف این کشور را ازسرگرفت.

دسامبر
انتصاب سران جدید ارتش پاکستان پس از جنجالی شدن این موضوع میان دولت و جناح مخالف سرانجام انجام شد. ژنرال سید عاصم منیر به عنوان فرمانده جدید ارتش و ژنرال ساحر شمشاد میرزا به عنوان رئیس کمیته ستاد مشترک نیروهای مسلح پاکستان انتخاب شدند.

حسینی، سفیر جمهوری اسلامی ایران در پاکستان ضمن تبریک انتصاب سران جدید ارتش پاکستان، به دیدار ژنرال عاصم منیر رفت و طرفین آخرین تحولات مرتبط با روابط دوجانبه به ویژه تقویت مناسبات نظامی، امنیتی و مرزی را بررسی کردند.

به یقین، ترافیک رفت و آمد هیات های ایران و پاکستان به کشورهای یکدیگر، نشان دهنده ابعاد گسترده بندهای پیوستگی میان دو ملت و دولت دوست و برادر ایران و پاکستان است که این همگرایی در حوزه های فرهنگی، اقتصادی، سیاسی، امنیتی، ورزشی و حتی اجتماعی قابل مشاهده است.

چون وزن این ارتباط معنوی دو همسایه ثقیل است با تغییر دولت ها در دو سوی مرز و تلاطم دریای سیاست دچار لرزه نمی شود و هرگز روابط دیرینه و دوستانه جمهوری اسلامی ایران و پاکستان با تغییر شدید روبرو نبوده است و همواره مقام های عالی دو کشور بیش از پیش برای تحکیم این روابط گام های استوار برداشته اند.

پرونده رخدادهای داخلی و خارجی پاکستان در سال ۲۰۲۲ درحالی بسته می‌شود که این کشور در کنار مشکلات اقتصادی و تورم شاهد افزایش بی سابقه حوادث تروریستی است، وضعیتی که یک چالش بالقوه برای رهبران سیاسی و نظامی پاکستان به وجود آورده است.

کمیته امنیت ملی پاکستان در واپسین ساعات روزهای پایانی سال ۲۰۲۲ طی جلسه‌ای در اسلام‌آباد بر عزم قوی و هماهنگ این کشور برای مقابله با تروریسم و تسریع عملیات علیه عوامل نا امنی در مناطق مختلف پاکستان تاکید کرد.