مروری بر پیشرفت‌های دفاعی ایران در ۴ دهه گذشته

حوزه دفاعی و نظامی از جمله حوزه‌هایی است که جمهوری اسلامی ایران پیشرفت‌های محسوس و ملموسی داشته است. امروز جمهوری اسلامی ایران، سیزدهمین قدرت برتر نظامی، چهاردهمین کشور دارای توانایی غنی‌سازی اورانیوم، پنجمین کشور تولیدکننده پهپاد رادارگریز و دهمین کشور تولید کننده زیردریایی در جهان است.

ساخت انواع سلاح‌ها و تجهیزات نظامی ازجمله ساخت انواع هواپیما و جت‌های جنگنده مافوق صوت رادار گریز (مانند؛ صاعقه و آذرخش)، آموزشی (مانند؛ پرستو، درنا، سیمرغ، شفق، تندر)، تحقیقاتی (دومین کشور دارای دانش طراحی و ساخت هواپیمای استراتژیک خورشیدی) و خودکفایی در تولید و ساخت انواع هواپیماهای بدون سرنشین مدرن، انواع بالگرد (مانند، بالگردهای شاهد، شباویز ۲۰۷۵ و ۲۰۶۱ و بالگرد ضد تانک ۲۰۹۱) و تعمیر انواع هواپیما و بالگرد با کسب رتبه «پنجم جهانی» و دومین کشور سازنده ملخ کامپوزیتی بالگرد در دنیا، بخشی از دستاوردهای صنعت هوایی است.

تولید زیردریایی (دهمین کشور تولید کننده زیردریایی) و تعمیر انواع ناو و ناوچه هاورگرافت (قایق‌های دوزیست)، قایق‌های تندرو و قایق پرنده، زره‌پوش و تانک، خودکفایی در انواع تجهیزات و سلاح‌های سبک، نیمه سنگین و سنگین مانند: انواع خمپاره‌انداز و توپ‌های مدرن، انواع سامانه‌ها و سلاح‌های پدافند ضد هوایی و مهمات سبک و سنگین توسعه صنایع مخابراتی، انواع بی‌سیم و تقویت و توسعه صنایع اپتیک و ساخت انواع دوربین‌های معمولی و دید در شب و صدور برخی از این محصولات به ۳۲ کشور جهان و... از دستاوردهای صنایع نظامی جمهوری اسلامی ایران محسوب می‌شوند که قبل از انقلاب اسلامی، تولید آن‌ها در کشور سابقه نداشته و مهم‌تر اینکه بخش قابل‌توجهی از آن‌ها، صرفاً در انحصار تعداد معدودی از کشورهای پیشرفته جهان قرار داشته است.

ایران اسلامی امروزه به تنوع بسیاری از موشک‌های بالستیک و نقطه‌زن مانند سجیل، عماد، قدر، خرمشهر، قیام، ذوالفقار، فاتح، خلیج فارس و هرمز در کنار دستیابی به فن‌آوری ساخت موشک‌های کروز دریایی و زمینی دست یافته است. اخیراً نیز ایران از موشک هایپرسونیک خود رونمایی کرد. موشک هایپرسونیک نسلی از موشک‌ها است که سرعتی بیش از ۵ برابر سرعت صوت دارند و به همین خاطر رهگیری آن‌ها تقریباً ناممکن است.

دستاوردهای موشکی جمهوری اسلامی تنها به موشک‌های بالستیک و دوربرد خلاصه نمی‌شود بلکه در زمینه پدافند هوایی نیز ایران توانسته با ساخت و تولید موشک‌های پدافند، آسمان کشور را امن کند. در حال حاضر جمهوری اسلامی ایران از جمله معدود کشورهایی در دنیا است که با اتکا به توانمندی‌های داخلی پیشرفته‌ترین سامانه‌های دفاعی ضد موشکی را تولید کرده است. مهم‌ترین این سامانه‌ها، باور ۳۷۳ نام دارد که از روی نمونه روسی اس ۳۰۰ ساخته شده، اما بسیار پیشرفته‌تر است و کار حراست از مهم‌ترین نقاط کشور از جمله برخی سایت‌های هسته‌ای را برعهده دارد. از دیگر سامانه‌های مهم در پدافند هوایی کشور می‌توان به سامانه بومی سوم خرداد اشاره کرد که با انهدام پهپاد پیشرفته گلوبال هاوک آمریکایی در سال ۱۳۹۸ درخشید.

در حوزه تجهیزات نیروی دریایی نیز جمهوری اسلامی ایران از جمله کشورهایی است که به دانش ساخت ناوشکن دست یافته و تاکنون چند ناوشکن ساخت داخل از جمله جماران، سهند و دنا را رونمایی کرده است. در کنار ساخت ناوشکن انواع زیردریایی، هواناوها، موتور دیزل دریایی، اژدرها و... نیز امروزه توسط نیروی دریایی در داخل کشور تولید می‌شود. نیروی دریایی ارتش علاوه بر مأموریت‌های ثابتی که انجام می‌هد - اسکورت و پشتیبانی از کشتی‌های نفتی - شناورهایش در سطح جهانی فعال هستند که مسئولیت اسکورت کشتی‌ها را برعهده دارند.

با ورود نیروهای مسلح ایران به عرصه پهپادی و نمایش قدرت پهپادها در دنیای امروزی که نمود آن را در جنگ اوکراین شاهد هستیم، کارشناسان نظامی به این نتیجه رسیده‌اند که دیگر جمهوری اسلامی در بازدارندگی دفاعی تک بعدی نبوده و قدرت پهپادی آن نیز بر توان بازدارندگی ایران افزوده است. جمهوری اسلامی ایران امروزه در عرصه فناوری پهپادی موفق به ساخت انواع پهپادهای رادار گریز و با مداومت پروازی بالا، مسلح به بمب‌ها و موشک‌های نقطه‌زن شده به طوری که امروز جزو پنج کشور مطرح در حوزه پهپادی (رادارگریز) دنیا قرار گرفته است. قدرت پهپادی جمهوری اسلامی ایران به حدی رشد داشته است که امروز دشمنان بر این حوزه تمرکز کرده و حتی سعی دارند با متهم کردن ایران به مشارکت در جنگ اوکراین، مانع تداوم توسعه قدرت پهپادی جمهوری اسلامی ایران شوند.

نتیجه
دستاوردهای مهم نظامی و دفاعی جمهوری اسلامی ایران در سایه تحریم و با اتکا به توانمندی‌های داخلی دانشمندان کشورمان به دست آمده است. نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران موفق شدند تهدید تحریم را به فرصتی برای بومی‌سازی تجهیزات نظامی و دفاعی تبدیل کنند.