مقاومت در سرزمین‌های ۱۹۴۸ ادامه دارد

با شروع نبرد طوفان الاقصی، رژیم‌صهیونیستی به‌عنوان اقدامی پیشگیرانه و با هدف مهار هر گونه اقدام مقاومتی، به سرعت دست به تشدید عملیات امنیتی زد و برای ایجاد رعب و وحشت، به شهرک‌نشینان اجازه داد علیه عرب‌های 48 دست به خشونت بزنند. همچنین دستگیری‌های گسترده به اتهامات بی‌اساس، به حدی رسید که هر کسی هر گونه نظر یا محتوا در مورد عملیات 7 اکتبر منتشر کند، تحت تعقیب قرار می‌گرفت.

این مقاله با پیگیری وضعیت سرزمین‌های اشغالی طی ماه‌های گذشته، از آغاز نبرد طوفان الاقصی تا فوریه سال جاری، عملیات‌های مقاومت فلسطین، توزیع و شکل‌های آن را نمایان می‌کند. همچنین راهبرد رژیم‌صهیونیستی را برای برخورد با داخل سرزمین اشغالی تحت عنوان «هوشیاری امنیتی» و علت آن توضیح می‌دهد.

   عملیات جاری مقاومت داخل اراضی اشغالی
اقدامات مقاومت داخل سرزمین اشغالی طی سال گذشته تشدید شد. مرکز اطلاعات فلسطین‌- 928 اقدام مقاومت مردمی را داخل شهرهای مختلف سرزمین‌های اشغالی رصد کرد. تل‌آویو شاهد چندین حمله خاص مقاومت فلسطین در سال 2023 بود که منجر به هلاکت دو اسرائیلی و زخمی شدن 24 نفر دیگر شد. (نمودارهای شماره 1 تا 3) نشان می‌دهد چگونه تعداد عملیات مقاومت فلسطین داخل سرزمین‌های اشغالی تغییر کرده است. تعداد عملیات‌ها طی پنج ماه گذشته کاهش یافته است و از 47 عملیات در ماه اکتبر 2023، به حدود 8 عملیات در ماه فوریه رسیده است. این امر به‌دلیل اعمال محدودیت‌ها توسط اسرائیل و عملیات امنیتی اعم از دستگیری یا ترور توسط برای جلوگیری از باز شدن یک جبهه جدید در این منطقه و مهار آن است.

در دوره پیش‌رو، انتفاضه فلسطین ممکن است در قالب یک قیام فردی یا عملیات انفرادی، با توجه به عوامل متعددی که امکان رویارویی گسترده و آشکار را محدود می‌کند، تجدید شود. فلسطینی‌های سرزمین اشغالی از طریق استقرار در الاقصی به مقابله با سیاست‌های رژیم اشغالگر ادامه می‌دهند و تظاهرات و اعتصابات برگزار می‌کنند.

   هوشیاری امنیتی پس از 7 اکتبر
با شروع جنگ، به‌دلیل ترس از پیوستن فلسطینیان 48 به جنگ و تکرار اتفاقات «نگهبان دیوارها»، به‌ویژه در شهرک‌های «آلیوش» و شهرهای مربوطه، هشدارها در سرزمین‌های اشغالی بالا گرفت. در نتیجه نیروهای ذخیره جدید ایجاد شدند و نیروهای ذخیره موجود تقویت شدند. برای اولین‌بار، نیروهای ذخیره در شهرها و همچنین در میان جامعه افراطی ارتدوکس ایجاد شد.

در 12 مارس 2024، موسسه مطالعات امنیت ملی اسرائیل (INSS) گزارش ویژه‌ای درباره لزوم هوشیاری امنیتی در رابطه با «عرب‌های اسرائیل» منتشر کرد. برجسته‌ترین اطلاعات در این گزارش به این شرح است که یک زیرساخت ایدئولوژیک افراطی در جامعه عرب، هر چقدر هم که کوچک باشد، مرتبط با عناصر تروریستی خارجی، پتانسیل واقعی برای تروریسم جدی علیه دولت و یهودیان در اسرائیل وجود دارد. در این زمینه به موارد زیر اشاره می‌کنیم:

1- اقدامات تروریستی! شهروندان عرب علیه یهودیان نه‌تنها ممکن است آسیب مستقیم و جدی وارد کند، بلکه ممکن است تا حد زیادی -‌به‌ویژه در این دوره حساس از جنگ علیه حماس‌- روابط بین اکثریت یهودی و اسرائیل را مختل کند. اقلیت عرب که قاعدتا از آغاز جنگ خویشتن‌داری کرده‌اند.

2- تروریسم عرب ممکن است به‌طور همزمان منجر به وخامت شدید و گسترده بین عناصر افراطی در هر دو طرف و باز شدن جبهه جدید برای درگیری داخلی شود. چنین سناریوی تروریستی یک جاه‌طلبی اعلام شده توسط حماس است و باید تا حد امکان از آن اجتناب شود.

3- رهبران و سران عرب جایگاه ویژه‌ای در محکومیت هر پدیده تروریستی در جامعه عرب دارند. صدای آنها باید شنیده شود.

4- مبارزه با تروریسم برعهده شاباک (آژانس امنیت اسرائیل) و پلیس است. فعالیت آنها علیه تروریسم ضروری و موفقیت‌آمیز است، اگرچه لزوما محکم نیست. تلاش‌های مبارزه مبتنی‌بر اطلاعات، حضور و بازدارندگی، در شرایط فعلی باید به‌ویژه قوی باشد حتی اگر به نظر برسد که قرار گرفتن در معرض مورد بحث که ممکن است مدتی پیش رخ داده باشد، لزوما به ماه رمضان مرتبط نیست.

5- در هر صورت تلاش‌های پیشگیری باید با فعالیت‌های عمومی -آگاهی گسترده، اعم از عرب و یهودی- با هدف درک اهمیت خویشتنداری طرفین برای دستیابی به امنیت حمایت شود. مسئولیت اصلی برعهده دولت است که ملزم به اجرای ابتکارات کوتاه‌مدت و بلندمدت است، مانند اجرای کامل برنامه‌های پنج‌ساله برای توسعه جامعه عرب و اجتناب از تحریکات غیرضروری. در‌عین‌حال بسیج عمومی رهبران عرب و یهودی نیز برای ایجاد فضای آشتی و همگرایی دوطرفه لازم است. در درازمدت این تلاش‌ها دستاوردهای بیشتری نسبت به اقدامات پیشگیرانه دارند.

   علت تدابیر شدید امنیتی داخل سرزمین‌های اشغالی
1- گزارش‌های اطلاعاتی اسرائیل نسبت به انفجار اوضاع در قدس و کرانه باختری هشدار داد.

2- رژیم اشغالگر در مورد ماه رمضان که در سراسر جهان اسلام به معنویت شهرت دارد، اقدامات احتیاطی را انجام داد زیرا ممکن بود احساسات مسلمانان در کشورهای اسلامی، کرانه باختری و سرزمین‌های اشغالی به‌ویژه در روز جهانی قدس، شعله‌ور شود و علیه رژیم اقداماتی انجام دهند.

3- فشار خارجی آمریکا، فرانسه و اردن بر اسرائیل و همچنین فشار داخلی برای تعلیق تصمیمات بن گویر در رابطه با مسجدالاقصی.
4- ترس از اینکه مسلمانان عملیاتی مشابه 7 اکتبر انجام دهند.

5- وزیر ارتش اشغالگر خواستار عدم اعمال محدودیت نسبت به نماز در مسجد و عدم تحریک مسلمانان جهان بود، زیرا فلسطینیان داخل سکوت نخواهند کرد، بلکه با این تصمیم مواجه خواهند شد و مانند سال 2021 ممکن است در داخل اسرائیل به‌ویژه در محله‌هایی که دارای اکثریت فلسطینی است اوضاع شعله‌ور شود.

   عناصر ناامید کردن مقاومت داخل اراضی اشغالی
شکاف در سرزمین‌های اشغالی، کنترل، اعمال محدودیت و منزوی کردن، اقدامات امنیتی رژیم‌صهیونیستی و ضعف در ساماندهی از دلایلی است که از آن می‌توان به چرایی عدم قیام علیه رژیم در داخل سرزمین‌های اشغالی اشاره کرد. علاوه‌بر این عناصر، پنج عامل اساسی وجود دارد که در شکل‌گیری حالت نهفتگی در اراضی اشغالی نقش دارند. این عناصر عبارتند از:
1- نظامی‌سازی: فلسطینیان 48، چه نخبگان بودند و چه مردم، ابزارهایی را توسعه ندادند که به آنها توانایی مقابله با اتفاق شبیه عملیات طوفان الاقصی که در آن فلسطینی‌ها حمله نظامی کردند را بدهد. ماهیت این رویداد که در آن فلسطین آغازگر این اقدام بود، آن را در فضای ناآشنا برای فلسطینیان 48 قرار می‌دهد.
2- ضعف نهادی: عملیات طوفان الاقصی و جنگ پس از آن، در شرایط ضعف و سردرگمی نهادی و سازمانی در اراضی 48 از نظر سیاسی، مدنی و مردمی رخ داد. این وضعیتی است که ناشی از سال‌ها آزار و شکنجه شدید اسرائیل، اختلاف‌نظر شدید بین طیف‌های سیاسی و تشکل‌های آن و فرسودگی احزاب با برگزاری انتخابات پارلمانی نزدیک، با تنظیم‌ها و بحران‌ها میان آنها و بین احزاب است.

این وضعیت نیز ناشی از بحران‌های دولتی اسرائیل است. این حالت نهادی به از دست دادن یک مرکز یا وزن سیاسی کمک کرده که مردم می‌توانند به آن تکیه کنند و آن را به‌عنوان مرجعی ببینند که به آنها امید و احساس امنیت می‌دهد، به‌ویژه پس از آنکه جامعه نبرد سیف القدس (2021) با از دست دادن اقتدار مواجه شد، زیرا صدها زندانی متهم همراه با خانواده‌هایشان با اقدامات و سیاست‌های تنبیهی سازمان‌ها و نهادهای رژیم ازجمله قوه قضائیه مواجه شدند.

3- بهای سنگین مقابله با رژیم‌صهیونیستی: رژیم اشغالگر از طریق نهادها و سازوکارهای مختلف دولتی تلاش کرد فلسطینیان 48 به‌خاطر مشارکت آنها در قیام‌های فلسطینی بهای سنگینی بپردازند. فلسطینی‌های ۴۸ بهایی را که در نبرد سیف القدس پرداختند، فراموش نکردند. این وضعیت تاثیر عمده‌ای در شکل‌گیری حالت نهفتگی فلسطینیان ۴۸ در چهارچوب جنگ امروز در نوار غزه دارد.

4- گفتار تامین معاش: یکی از مشکلات حالت نهفتگی در اراضی 48، گسترش گفتار تامین معاش درون نظام اسرائیل در شرایط استعماری آن و در وضعیت اقتصادی و قانونی ضعیف است. این گفتار برای جداسازی عملگرایانه مسائل زندگی فلسطینیان در 48 از یک‌سو و مسائل آزادی سیاسی آنها- فردی و جمعی- مرتبط با عدالت اجتماعی تلاش می‌کند که به‌عنوان مسائل ملی نیز شناخته می‌شود. با گفتار تامین معاش، وضعیت خاص و استثنایی غیرواقعی برای فلسطینیان 48 ایجاد می‌شود تا روند جدا کردن آنها از گروه خود، یعنی از فلسطینی بودن‌شان منجر به محدود کردن ‌انگیزه‌شان برای مبارزه شود.

5- سیاست چماق و هویج: از آغاز جنگ طوفان الاقصی، فلسطینیان 48 در معرض اقدامات و سیاست‌های شدید و خشونت‌آمیز قرار گرفته‌اند. نهادهای مختلف رژیم، نظامی و غیرنظامی، عمومی و خصوصی، رسمی و مردمی در این وضعیت مشارکت داشته‌اند. شهروندان معمولی که کار دولتی ندارند، نقشی در آزار و اذیت و مجازات فلسطینی‌ها پیدا کرده‌اند (شبیه آنچه در دوران نبرد سیف القدس رخ داد)؛ نظارت بر شبکه‌های اجتماعی‌شان، جاسوسی از آنها، بدنام کردن، تهدید، خشونت، در معرض خطر قرار دادن‌شان و... . آنچه شدت سرکوب را افزایش داد، این بود که اگر یک فلسطینی بخواهد به پلیس اسرائیل شکایت کند، ممکن است پلیس به‌جای محافظت از وی دستگیرش کند. در پرتو این شرایط تحت‌فشار، «کمیته‌ عالی پیگیری امور فلسطینی‌های 48» بیانیه‌ای صادر و نسبت به «کمپین پیگردهای سیاسی که توسط سازمان‌های اطلاعاتی و پلیس اسرائیل علیه فعالان جامعه عرب راه‌اندازی شد، ازجمله آزار و اذیت دانشجویان و آزار و اذیت کارگر زن و مرد در محل کار و همراستا با آن، توزیع هزاران سلاح به باندهای شهرک‌نشین راست‌افراطی برای ارتکاب جنایت‌ علیه فلسطینیان، هشدار داد.» جامعه دانشجویی فلسطینی در موسسه‌های آموزشی اسرائیل گروهی بوده که به‌ویژه به‌دلیل فعالیت در شبکه‌های اجتماعی موقع عملیات 7 اکتبر 2023 و پس از آن، در معرض اقدامات و سیاست‌های ساکت کردن قرار گرفته است. آزار و اذیت نه‌تنها به علت پست‌هاست، بلکه به علت پسندیدن یا حتی دنبال کردن صفحه‌ای هم هشت که پست‌هایی را منتشر می‌کند که با آرمان فلسطین همدردی می‌کند.

دستگیری‌ و تحقیقات، پایه سیاست‌های رژیم اسرائیل برای ساکت کردن فلسطینیان است. از 7 اکتبر 2023، این رژیم برای جلوگیری از هرگونه اعتراض علیه جنگ در نوار غزه، به شیوه‌های بازداشتی متوسل شده که به‌عنوان «هیستریک» توصیف می‌شود. ازجمله اقداماتی که دستگاه‌های امنیتی به آن متوسل شده‌اند دستگیری شخصیت‌های شناخته‌شده و با مخاطبان گسترده در شبکه‌های اجتماعی مانند هنرمند دلال ابو آمنه، هنرمند میسا عبدالهادی و تولیدکنندگان محتوا در شبکه‌های اجتماعی عبدالرحیم حاج‌یحیی، عیسی فاید ابوالرتاج، مهند طه و دیگران به‌دلیل تعامل آنها در شبکه‌های اجتماعی با جنگ علیه نوار غزه است. به‌عنوان مثال ابو آمنه به این دلیل دستگیر شد که تیم رسانه‌ای وی عبارت «لاغالب الا الله» (هیچ فاتحی جز خدا نیست) را با پرچم فلسطین منتشر کرد.

نهاد‌های رژیم هرکسی که نظر خود را بیان کند- چه در شبکه‌های اجتماعی و چه از طریق اعتصابات- متهم به حمایت از سازمان‌هایی که طبق قوانین اسرائیل تروریستی تعریف شده‌اند و تحریک به تروریسم می‌کنند. مواردی که منجر به تحت‌تعقیب قرار گرفتن هستند شامل این موارد می‌شوند: مخالفت با حملات اسرائیل علیه غیرنظامیان، ابراز همدردی با شهروندان غزه، صحبت در مورد مجازات‌های دسته‌جمعی و جنایات جنگی و گفت‌وگو در مورد آنچه در نوار غزه درحال رخ دادن است و... .

   سناریوهای مورد انتظار

1- سناریوی اول: محتمل‌ترین
احیای انتفاضه فلسطین در قالب قیام فردی یا عملیات انفرادی با توجه به عوامل متعددی که امکان رویارویی گسترده و آشکار را محدود می‌کند. سرزمین‌های اشغالی در معرض اقدامات مختلف قرار خواهد گرفت که هدف آن احیای فرهنگ مقاومت، پیوند دادن نسل‌های جدید با آن، و تحمیل حقایقی است که به فرسایش کنترل نیروهای امنیتی کمک می‌کند. مرحله بعد شاهد اشکال مختلف اقدامات مقاومتی خواهد بود که ممکن است عملیات با فاصله کم، قیام محدود و تشکیلات مسلح محدود باشد بدون اینکه به انتفاضه همه‌جانبه تبدیل شود.

2- سناریوی دوم: غافلگیری‌های غیرمنتظره
این سناریویی است که شامل غافلگیری غیرمنتظره می‌شود که منجر به خارج شدن وقایع از کنترل قدرت‌های مسلط (رژیم اشغالگر و تشکیلات خودگردان فلسطین) می‌شود، اما با توجه به واقعیت‌های موجود تحقق این سناریو سخت است.

3- سناریوی سوم: توقف کامل اقدامات مقاومتی
این سناریو با توجه به عوامل تشدید مقاومت و به این دلایل بعید است؛ اول طولانی بودن راه آن، دوم فرسایش مشروعیت تشکیلات خودگردان فلسطین، سوم عناصر الهام‌بخش در عملیات مقاومتی متوالی، چهارم رشد فرهنگ مقاومت به‌دلیل تشکیلات جدید مانند مقاومت در غزه، پنجم توانایی مقاومت در غزه برای تاثیرگذاری بر مردم کرانه باختری، قدس و سرزمین‌های اشغالی و ششم سیاست‌های اشغالگری که میل فلسطینی‌ها را در جهت انتقام حرکت می‌دهد.

   سیاست‌های رژیم‌صهیونیستی مورد انتظار در دوره پیش رو
طبق تحلیل‌های عبری‌زبان، برخی مشخصه‌های طرح امنیتی نمایان شده‌اند که تل‌آویو ممکن است برای غلبه بر چالش‌های آتی اجرا کند، ازجمله:
1- تقویت حضور پلیس اسرائیل در شهرهای مختلط و عربی به همان شیوه‌ای است که پس از حمله 7 اکتبر مستقر شد.
2- افزایش فعالیت نظامی ارتش اشغالگر داخل سرزمین‌های اشغالی
3- اجازه دادن به استفاده گسترده‌تر از خشونت علیه هرکسی که سعی در ایجاد شورش دارد یا انجام عملیات نظامی تاکتیکی گسترده به‌طور همزمان در چند شهر در ماه رمضان
4- اتخاذ یک استراتژی جامع در قدس شرقی و تقویت منطقه با استقرار اعضای پلیس مرزی و گارد ملی
5- راه‌اندازی عملیات گسترده برای ضبط سلاح و دستگیری پیشگیرانه
6- نتانیاهو به پلیس اجازه داد تعداد نمازگزارانی را تعیین کند که تنها براساس ظرفیت و ملاحظات ایمنی مجاز به ورود هستند، درحالی‌که محدودیت‌های فردی اعمال نخواهد شد، مگر براساس اطلاعات، همان‌طور که در گذشته مرسوم بود. این موضوع راه را برای اقدامات تحریک‌آمیز پلیس اسرائیل در ورودی‌ها و صحن‌های الاقصی برای ایجاد دلایل و بعدا اعمال محدودیت برای ورود به مسجد الاقصی باز می‌کند.